The First Young Turk Congress and the Albanians (Paris 4th-9th February 1902)

Yıl 2023, Cilt: 11, 445 - 459, 21.06.2023

Gentrit Smakaj

Öz

The First Young Turk Congress convened in Paris from the 4th until the 9th of February, 1902 and was a turning point in the relations of the Albanians with the Ottoman State. This turning point was a product of the difficult situation under Sultan Abdulhamid and the sultan’s continued rejection of the Albanians’ demands for autonomy, and therefore the Albanians took the path of combining their interests with the Young Turk movement. Among the delegates of the Paris Congress were the Albanians: Ismail Kemal Bey, Dervish Hima, Hoca Kadri and Jashar Erebara. Ismail Kemal Bey and other Albanian notables, allied with the Young Turks, aimed to carry out a revolution against Sultan Abdulhamid II. At the First Young Turk Congress speeches were made both by the Unionists and against the Albanians. For this reason, relations between Albanians and Unionists had their ups and downs. In this study, the differences of opinion and the cooperation between the Albanians and the Young Turks at the First Congress of Young Turks held in Paris in 1902, and the question of what was the main element that united them are examined from both the Ottoman and the Albanian sources.

Anahtar Kelimeler

Young Turks, Union and Progress, Albanians, Ismail Kemal Bey

Birinci Jön Türk Kongresi ve Arnavutlar (Paris 4-9 Şubat 1902)

Öz

4-9 Şubat 1902’de Paris’te toplanan Birinci Jön Türk Kongresi, Arnavutların Osmanlı Devleti ile ilişkilerinde bir dönüm noktası olmuştur. Bu dönüm noktası, Sultan II. Abdülhamit yönetimindeki zor durumun ve padişahın Arnavutların özerklik için taleplerini sürekli reddetmesinin bir ürünüydü ve bu sebeple Arnavutlar kendi çıkarlarını Jön Türk hareketiyle birleştirme yolunu tuttular. Paris Kongresi’nin delegeleri arasında Arnavutlar vardı: İsmail Kemal Bey, Derviş Hima, Hoca Kadri ve Yaşar Erebara. Jön Türklerle ittifaka giren İsmail Kemal Bey ve diğer Arnavut ileri gelenleri, Sultan II. Abdülhamit’e karşı bir ihtilal gerçekleştirmek amacındaydı. Birinci Jön Türk Kongresi’nde İttihatçılar tarafından da Arnavutlar aleyhine konuşmalar yapıldı. Bu nedenle Arnavutlar ve İttihatçılar arasındaki ilişkiler inişli çıkışlı olmuştur. İşte bu çalışmada 1902’de Paris’te yapılan Jön Türklerin Birinci Kongresi’nde Arnavutlar ile Jön Türkler arasında fikir ayrılıkları ve iş birlikleri, onları birleştiren asıl unsurun ne olduğu sorusu Osmanlı ve Arnavut kaynakları ışığında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Jön Türkler, İttihat ve Terakki, Arnavutlar, İsmail Kemal Bey

Kaynakça

• Ahmad F. 2016, İttihat ve Terakki 1908-1914. Çev. N. Yavuz, İstanbul.
• Akşin S. 2014, Jön Türkler ve İttihat ve Terakki. Ankara.
• Birecikli B. İ. 2009, “Avlonyalı İsmail Kemal Bey’in Siyasi Faaliyetleri (1870-1908)”. Akademik Bakış 3/5, 95-122.
• Çakmakkaya B. Ç. 2020, İttihat ve Terakki’nin Temel Hedefleri ve II. Meşrutiyetteki Rolü.Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi. İstanbul. Çavdar T. 1994, İttihat ve Terakki. İstanbul.
• Çelik B. 2004, İttihatçılar ve Arnavutlar. İstanbul.
• Georgeon F. 2006, Sultan Abdülhamid. İstanbul. Hanioğlu M. Ş. 1989, Bir Siyasal Örgüt Olarak Osmanlı İttihad ve Terakki Cemiyeti ve JönTürklük (1889- 1902). İstanbul. Hanioğlu M. Ş. 2000, “İbrahim Temo (1865-1945) İttihat ve Terakkî Cemiyeti Kurucularından Osmanlı Siyaset Adamı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi vol. 21, 354-355. Hanioğlu M. Ş. 2001, Preperation for a Revolution: The Young Turks, 1902–1908. Oxford and New York. İbrahim T. 2000, İbrahim Temo’nun İttihat ve Terakki Anıları. İstanbul.
• İbrahim T. 2013, İbrahim Temo’nun İttihat ve Terakki Anılarım. İstanbul.
• İsmail Kemal Bey 2009, İsmail Kemal Bey’in Hatıratı. Çev. S. Story, İstanbul. Koloğlu O. 2021, Abdülhamit Gerçeği. İstanbul.
• Kuran B. A. 2000, İnkılap Tarihimiz ve Jön Türkler. İstanbul.
• Kutay C. 1964, Prens Sabahaddin Bey, Sultan II. Abdülhamit, İttihad ve Terakki. İstanbul.
• Mardin Ş. 2017, Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908. İstanbul.
• Mardin Ş. 2018, Türk Modernleşmesi. İstanbul.
• Mezani R. 2003, İttihat ve Terakki, Arnavutlar ve Arnavutluk. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi. İzmir. Mithat A. H. 2008, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Hatıralarım 1872-1946. İstanbul.
• Muqo E. 2012, İbrahim Temo’nun Hayatı Faaliyeti ve Fikirleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi. İstanbul.
• Ortaylı İ. & Erdinç Ş. E. 2016, İttihat ve Terakki; Osmanlı İmparatorluğu’nda Gizli Örgütlenmeler ve Darbeler. İstanbul.
• Prifti K. 1987, Dervish Hima (1872-1928). Tiranë.
• Prifti K. 1996, Doktor Ibrahim Temo, Jeta dhe vepra. Prishtinë.
• Prifti K. 2003, “Kontributi i Shqiptarëve në Lëvizjen e Turqve të Rinj (1889-1908)”. Gjurmime Albanologjike Seria E shkencave Historike 31/32, 2001-2002.
• Ramsaur E. 2011, Jön Türkler 1908 İhtilalinin Doğuşu. İstanbul.
• Reyhan C. 2008, “Jön Türk Hareketi, Jön Türk Devrim Süreci Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çözümleme”. Doğu Batı Düşünce Dergisi 45, 105-133.
• Sancaktar M. F. 2021, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Anayasa, Seçim ve Meclis Tecrübesi (1876 –1923). İstanbul.
• Shaw J. S. & Shaw E. K. 2010, Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye. Çev. M. Harmancı, İstanbul. Sönmez B. İ. 2007, II. Meşrutiyette Arnavut Muhalefeti. İstanbul.
• Tunaya Z. T. 1988, Türkiye’de Siyasal Partiler. C. I. İstanbul.
• Tütengil O. C. 1954. Prens Sabahaddin. İstanbul.
• Yiner A. 2006, Müşir Recep Paşa, Askeri ve Siyasi Hayatı (1842-1908). Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi. İstanbul.
• Yiner A. 2017, Müşir Recep Paşa, Askeri ve Siyasi Hayatı (1842-1908). İstanbul. Dâhiliye Nezareti Şifre Kalemi Belgeleri (DH. ŞFR), D. 404 G. 64.
• Dâhiliye Nezareti Şifre Kalemi Belgeleri (DH. ŞFR), D. 405. G. 03. Hariciye Nezâreti Sefaret Belgeleri (HR.SFR.1), D. 123 G. 50. Hariciye Nezâreti Sefaret Belgeleri (HR.SFR.1), D. 127 G. 23 (23. 04. 1902). Hariciye Nezareti Siyasî Kısmı Belgeleri (HR. SYS), D. 1806. G. 63. 87/2/7. Hariciye Nezareti Siyasî Kısmı Belgeleri (HR. SYS), D. 37. G. 27. İrade Hususi (İ.HUS), D. 96. 161.
• Yıldız Esas Evrakı (Y.EE), D. 15. G. 77.
• Yıldız Esas Evrakı (Y.EE), D. 56 G. 2 (Hicri 15-08-1317).
• Yıldız Esas Evrakı (Y.EE), D. 56. G. 4.
• Yıldız Esas Evrakı (Y.EE), D. 87 G. 59.
• Yıldız Esas Evrakı Kamil Paşa Evrakı (Y.EE.KP), D. 15 G. 1453.
• Yıldız Perakende Evrak Hariciye Nezareti Maruzan (Y.PRK.HR) D. 25. G. 2. Yıldız Perakende Posta Telgraf Nezareti Maruzatı (Y.PRK.PT), D. 12. G. 64; Yıldız Sadaret Hususi Maruzat Evrakı (Y..A...HUS), D. 400 G. 62. Fondi. 12, Dosya 9. Fleta 8-9.
• Fondi. 19, Dosya /4. Fleta129-132. (18 Nisan 1896). Fondi. 19, Dosya 1.
• Fondi. 19, Dosya 31.
• Fondi. 19, Dosya 32.
• Fondi. 19, Dosya 32/1.
• Fondi. 19, Dosya 32/2. Fleta 202-203.
• Fondi. 19, Dosya 32/3 (1906).
• Fondi. 19, Dosya 40. Fleta 8-9.