Türkçe Sözlü Hafif Batı Müziğinin Oluşumunda Fransızcadan Çevrilen Şarkılarda ‘Yerli Ve Millî Aşk’a Dair

Yıl 2021, Sayı: 30, 133 - 150, 16.07.2021

Şirin Okyayuz , Mümtaz Kaya

https://doi.org/10.37599/ceviri.902942

Cited By: 1

Öz

Çalışmada, 1968-1969 yılları arasında Fransızcadan Türkçeye çevrilmiş olan pop şarkılarında aşk temasının aktarımı ve erek ürünlerde yansıtımı incelenmiştir. Çalışmanın ilk kısmında şarkıların kültürlerdeki öneminden yola çıkarak belli bir döneme, gerçekliğe ve bulgulara ışık tutabilecek kaynaklar olgusu üzerinde durulmuştur. Farklı disiplinlerden araştırmacıların görüşleri derlenerek şarkı çevirisi incelemelerinde disiplinlerarası yaklaşım ve bakışın öneminin altı çizilmiştir. Takip eden bölümde ise çeviribilim altında şarkı çevirisi alanyazınına değinilmiştir. Ayrıca, incelenecek bütünce verilmiş ve ayrıntılandırılarak açıklanmıştır. Bir sonraki bölümde ise benimsenen araştırma yöntemi açıklanmıştır. Özünde kaynak ve erek metin karşılaştırmasını içeren ampirik çalışmanın bulgular kısmında bütüncedeki veriler ilk önce tasnif edilmiş, ardından da kısa örneklerle açıklanmıştır. Yorum ve tartışma başlığı altında bulgular sosyal, politik, tarihsel ve benzeri bakış açılarından ele alınmış ve bir çerçeveye oturtulmaya çalışılmıştır. Sonuç bölümünde ise, aranjmanlar dönemi diye adlandırılan dönemde şarkı çevirisi olgusuna üstsel bir bakış açısıyla yaklaşarak, verilere dayalı bazı sonuçlar ortaya konmuştur. Çalışmada ele alınan bağlamda şarkı çevirisinde yaratıcılığın ön planda olduğu, yerlileştirmenin ve bu şarkıları erek kültürde benimsetmenin öncelik olduğu savunulmuştur. Bu bağlamda şarkı çevirisi uğraşının bir kaynağı erek kültüre aktarmaktan çok erek kültürde popüler olacak bir ürün sunma uğraşı olarak görülmesi gerektiği ortaya konmuştur. Sonuç olarak, örneklenen türden çalışmaların kültürel tarih ve miras araştırmalarına katkısı üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

şarkı çevirisi, pop müzik, aranjmanlar

Destekleyen Kurum

YOK

Proje Numarası

YOK

Teşekkür

YOK

‘A Domestic and National Reflection of Love’ in the Translations of French Pop Songs into Turkish in the Formulation of a Turkish Pop Music Repertoire

Öz

The study entails an analysis of the reflection of the love theme in the repertoire of songs translated from French into Turkish during the 1968-1969 period. The first part deals with the notion that songs are valuable cultural resources that can shed light on a certain era, reality and yield information about a society. At this point the study underlines the importance of multidisciplinary research in song translation through an overview of the works of scholars from different fields. The following section entails an overview of song translation literature within translation studies. The corpus studied and the rationale behind it are presented in this section. The research method is explained in the following section. In what is essentially an empirical source-target text comparative analysis, initially the data derived from the corpus is categorized and then explained with short clarifying examples. Under the discussion the findings are discussed from social, political, historical and other perspectives and a framework is set for the conclusions reached. In the conclusion, the period in question is present through a larger perspective and the conclusions that may be drawn from the data are discussed in detail. The notion that creativity and domestication are approaches that need to be embraced for the appropriation of a musical genre by a target culture in terms of the scope of song translation discussed in the study is supported. Within the context studied song translation entails the act of presenting a product that will become popular in the target culture versus an act of transferring a product from one culture to another. On a final note, the importance of these types of studies to enrich our understanding of cultural history and heritage is highlighted.

Proje Numarası

YOK

Kaynakça

• Akkaya, A. & F. Çelik. (2006). Aranjmandan popa Türkiye’de 1960’lı-70’li yıllar. A. Akkaya & F. Çelik (Ed.), 60’lardan 70’lere 45’lik şarkılar (ss. 7-15). BGST Yayınları.
• Andersson, K. (2015). Song ‘adaptations’ and the globalisation of French pop 1960-1970. French Cultural Studies, 26(3), 330-342. https://doi.org/10.1177/0957155815587237
• Appadurai, A. (1996). Modernity at large: Cultural dimensions of globalization. University of Minneapolis.
• Apter, R. (1985). A peculiar burden: Some technical problems of translating opera for performance in English. Meta 30(4), 309-319.
• Apter, R. & M. Herman. (2016). Translating for singing. Bloomsbury Academic.
• Bennet, A. (2004). Music, space and place. S. Whitely, A. Bennet & S. Hawkins, (Ed.). Music, space and place: Popular music and cultural identity (ss. 2-8). Ashgate.
• Bosseaux, C. (2011). The translation of song. K. Malmkjaer & K. Windle (Ed.), The Oxford Handbook of Translation Studies (ss. 183-197). Oxford University Press.
• Connell, J. & C. Gibson. (2003). Sound tracks: Popular music, identity and place. Routledge.
• Çetinkaya, Y. (2014). Müziğin değişimi değişimin müziği. Yeni Türkiye, Cumhuriyet Özel Sayısı IV, 1(57), 1445-50.
• Daldeniz, E. (2010). Translation, modernity and its dissidents: Turkey as a ‘republic of translation’. Translation Studies, 3(2), 129-131. https://doi.org/10.1080/14781701003647327
• Davies, E.E. & A. Bentahila. (2008). Translation and code switching in the lyrics of popular songs. The Translator, 14(2), 247-272. https://doi.org/10.1080/13556509.2008.10799258
• Dilmener, N. (2003). Bak bir varmış bir yokmuş: Hafif Türk pop tarihi. İletişim Yayınları.
• Diyadinnet. (2007, 14 Mayıs) Pop müzik Türkiye tarihi. http://www.diyadinnet.com/YararliBilgiler-486&Bilgi=pop-m%C3%BCzik-t%C3%BCrkiye-tarihi-nedir
• Frith, S. (2004) Towards an aesthetic of popular music. S. Frith (Ed.), Popular music IV. Music and identity. Critical concepts in media and cultural studies series (ss.32-47). Routledge.
• Franzon, J. (2008). Choices in song translation: Singability in print, subtitles and sung performance. The Translator, 14(2), 373-399.
• Gorlée, D. (1997). Intercode translation: Words and music in opera. Target 9(2), 235-270. https://doi.org/10.1075/target.9.2.03gor
• Gorlée, D. (2002). Greig’s Swan Songs. Semiotica, 142(1/4), 153-210. https://doi.org/10.1515/semi.2002.071
• Gorlée, D. (Ed.) (2005). Song and significance. Virtues and vices of vocal translation. Rodopi.
• Güneş, A. (2017). French pop music remakes in Turkey [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Centre for Languages and Literature, Lund University.
• Hallam, S. (2008, 10 Temmuz). The powerful role of music in society. https://musicmagic.wordpress.com/2008/07/10/music-in-society/
• Hava, Z. & E. Yıldırım. (2016). Aranjman in Turkey: The lyricist as translator. International Journal of Media Culture and Literature. 2(3), 25-40.
• Hewitt, E. (2000). A study of pop-song translation. Perspectives 8(3), 187-195.
• Hilson, J. (2013). Homophonic translation: Sense and sound. H. J. Minors (Ed), Music, text and translation (ss. 95-105). Bloomsbury.
• Kaindl, K. (2005) The pleurisemiotics of pop song translation: Words, music, voice and image. D. L. Gorlée (Ed.), Song and significance. Virtues and vices of vocal translation (ss. 235-262). Rodopi.
• Kongar, E. (2013). 21. yüzyılda Türkiye: 2000’li yıllarda Türkiye’nin toplumsal yapısı. Remzi Kitabevi.
• Küçükkaplan, U. (2015). Türkiye’nin pop müziği. Ayrıntı Yayınları.
• Laliberté, M. (2005). Paris, Berlin, New York en chansons traduites: L’affectivité du traducteur face à l’altérité. [Yayımlanmamış doktora Tezi]. University of Montreal.
• Larkey, E. (2000). Just for fun? Language choice in German popular music. Popular Music and Society. 24(3), 1-20. https://doi.org/10.1080/03007760008591773
• Locke, S. (2005). Canadian musique: English to French translation in contemporary Canadian music. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. University of Ottowa.
• Low, P. (2003). Translating poetic songs: An attempt at a functional account of strategies. Target, 15(1), 91-110. https://doi.org/10.1075/target.15.1.05low
• Low, P. (2005). The pentathlon approach to translating songs. Dinda L Gorlée (Ed.), Song and significance. Virtues and vices of vocal translation (ss.185-212). Rodopi.
• Low, P. (2008). Translating songs that Rhyme. Perspectives, 16(1-2), 1-20. https://doi.org/10.1080/13670050802364437
• Low, P. (2013). When songs cross language borders. Translator 19(2), 229-244. https://doi.org/10.1080/13556509.2013.10799543
• McGuniness, A. & K. Overy. (2011). Music, consciousness and the brain: Music as shared experience of an embodied present. D. Clarke & E. Clarke. (Ed.), Music and consciousness: Philosophical, psychological and cultural perspectives (ss. 245–262). Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199553792.003.0072
• McMicheal, P. (2008). Translation, authorship and authenticity in Soviet rock songwriting. The Translator, 14(2), 201-228. https://doi.org/10.1080/13556509.2008.10799256
• Meriç, M. (2006). Pop dedik: Türkçe sözlü hafif Batı müziği. İletişim Yayınları.
• Odabaşı, F. (2006). Dil-kültür bağlamında müzik dili ve bunun sosyal bütünleşmedeki yeri. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14, 237-258.
• Okyayuz, A. Ş. (2016). Contribution of translations and adaptations to the birth of Turkish pop music. Asian Journal of Humanities and Social Studies, 4(3),170-178.
• Okyayuz, A. Ş. (2017). Power, society and AVT in Turkey: An overview. M. Deckert (Ed.), Audiovisual translation and use (ss. 115-134). Lodz Studies in Language Series. Peter Lang.
• Oskay, Ü. (1992). İletişimin abecesi. İnkılap Kitabevi.
• Pesen, A. (2010). Aranjman: Rewriting foreign pop songs for the Turkish cultural repertoire. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Boğaziçi Üniversitesi, Çeviribilim Bölümü.
• Sarkar, M. & L. Winer. (2006). Multilingual code-switching in Quebec rap: Poetry, pragmatics and performativity. International Journal of Multilingualism, 3(3), 173-192.
• Schendl, H. (1997). To London from Kent/Sunt Predia depopulantes: Code switching and medieval English macaronic poems. Vienna English Working Papers, 6, 52-66.
• Scognamillo, G. (2014). Türk sinema tarihi. Kabalcı Yayıncılık.
• Stokes, M. (2010). The republic of love. Cultural intimacy in Turkish popular music. University of Chicago Press.
• Spitzer, J. & R. G. Walters. (2015). Making sense of American popular song. Making sense of evidence series on history matters: The U.S. http://historymatters.gmu.edu/mse/songs/whatis.html
• Stokes, M. (2011). Aşk cumhuriyeti Türk popüler müziğinde kültürel mahrem. Koç Üniversitesi Yayınları.
• Subjcic, I. (1987). Music in society: A guide to the sociology of music. Pendragon Press.
• Susam-Sarajeva, Ş. (2008). Translation and music. The Translator, 14(2), 187-200. https://doi.org/10.1080/13556509.2008.10799255
• Şen, Y. (1999). Müzik-toplum etkileşimi. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 13, 123- 127.
• Tunç, A. (2005). Bir maniniz yoksa annemler size gelecek. Can Yayınları.
• Vardar, B. (2002). Dilbilim yazıları. Multilingual Yabancı Dil Yayınları.
• Way, L. C. S. (2015). Spaces of protest in Turkish popular music. E. Mazierska & G. Gregory (Ed.), Relocating popular music (ss. 29-43). Palgrave Macmillan.
• Yersimos, S. (1977). Azgelişmişlik sürecinde Türkiye (Cilt 3, 2). Gözlem Yayınları.