Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Kaynaştırma Uygulamalarına Yönelik Yeterliklerinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 6, 1 - 12, 25.12.2020

Fatma Betül Şenol Münevver Can

Öz

Kaynaştırma eğitiminin yaygınlaşması ile okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırmaya yönelik yeterliklerinin yüksek düzeyde olması gerekliliği önem kazanmıştır. Araştırmada, okul öncesi öğretmen adaylarının kaynaştırma uygulamalarına yönelik öğretmen yeterliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda araştırma ilişkisel tarama modelinde desenlenmiştir. Etki yaratabileceği düşünülen ilişki değişkenleri; cinsiyet, özel gereksinimli bir birey ile anlamlı etkileşiminin olması, ailede özel gereksinimli bireyin olması, özel gereksinimli çocuklarla ilgili yerel mevzuat ve politikalara dair bilgi düzeyi ve özel gereksinimli çocuklara eğitim verme konusunda özgüven olarak belirlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, 2018-2019 eğitim öğretim yılında Afyon Kocatepe Üniversitesi Okul Öncesi Eğitimi Anabilim Dalında öğrenim gören 144 üçüncü sınıf öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada ulaşabilme kolaylığı nedeniyle örneklem alma yoluna gidilmemiş, araştırmanın evreni çalışma grubu olarak kabul edilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak “Kişisel Bilgi Formu” ve “Kaynaştırma Uygulamalarında Öğretmen Yeterliği Ölçeği” kullanılmıştır. Veriler, 2018-2019 eğitim öğretim yılı bahar döneminde toplanmıştır. Araştırma sonucunda, öğretmen adaylarının Kaynaştırma Uygulamalarında Öğretmen Yeterliği Ölçeğinden aldıkları puanlar ile özel gereksinimli bir birey ile anlamlı etkileşiminin olması, özel gereksinimli çocuklarla ilgili yerel mevzuat ve politikalara dair bilgi düzeyi ve özel gereksinimli çocuklara eğitim verme konusunda özgüven değişkenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılığın olduğu; cinsiyet ve ailede özel gereksinimli bireyin olması değişkenlerinin anlamlı etki yaratmadığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi eğitim, kaynaştırma uygulamaları, öğretmen yeterlikleri

Kaynakça

• Adler, P., Cregg, M., Duignan, A., Ilett, G. ve Woodhouse, M. (2005). Effect of training on attitudes and expertise of optometrists towards people with intellectual disabilities. Ophthalmic and Physiological Optics, 25, 105-118.
• Alptekin, S. ve Batık, V.M. (2013). Özel eğitim bölümü öğrencilerinin yetersizlikten etkilenmiş kişilere yönelik tutumlarına özel eğitim dersinin etkisi. International Journal of Educational Research, 4(4), 18-34.
• Avcı, N. (1999). Normal sınıf öğretmenlerinin zihinsel engelli çocuklar kaynaştırılmalarına ilişkin tutumlarını ve yeterliliklerini değiştirmede farklı eğitim tekniklerinin etkisinin karşılaştırılması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bağcı, N.ve Şimşek S. (2000). Millî Eğitim personeline yönelik hizmet içi eğitim faaliyetlerine genel bir bakış. Millî Eğitim Dergisi, 146, 9-12.
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. englewood cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: Freeman.
• Bandura, A. (2001). Social cognitive theory of mass communication. Media Psychology, 3(3), 265-299. doi:10.1207/S1532785XMEP0303_03
• Bayar, A. (2015). Kaynaştırma uygulamalarında öğretmen yeterliği ölçeği'nin Türkçe’ye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Kırşehir Education Faculty, 16(3), 71-85.
• Bray-Clark, N. ve Bates, R. (2003). Self-efficacy beliefs and teacher effectiveness: Implications for Professional development. The Professional Educator, 26(1), 13-22.
• Berk, H., Gülveren, H. ve Başer, A. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırma eğitimine yönelik tutumlarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 160-168.
• Buell, M.J., Hallam, R. ve Gamel-McCormick, M. (1999). A survey of general and special education teachers’ perceptions and inservice needs concerning inclusion. International Journal of Disability, Development and Education, 46(2), 143-156.
• Camadan, F. (2012). Sınıf öğretmenleri ve sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırma eğitimine ve BEP hazırlamaya ilişkin özyeterliklerinin belirlenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(39), 128-138.
• Cone, N. (2009). Pre-service elementary teachers’ self-efficacy beliefs about equitable scinece teaching: Does service learning make a difference? Journal of Elementary Science Education, 21(2), 25-34.
• Çolak, M. ve Çetin, C. (2014). Öğretmenlerin engelliliğe yönelik tutumları üzerine bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(1), 191-211.
• Dağlar, G. (2011). Okul öncesi öğretmenlerinin ve okulöncesi öğretmen adaylarının kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur.
• Daşbaş, S., Kesen, F.N. ve Eryılmaz, C. (2013). Eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin engellilere yönelik tutumları. Sağlık ve Toplum Dergisi, 23(1), 39-46.
• Deniz, S. (2016). Rehber öğretmen adaylarının özel eğitime yönelik özyeterlik algılarının incelenmesi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 17(38), 154-175.
• Denzine, G.B., Cooney, J.B. ve McKenzie, R. (2005). Confirmatory factor analysis of the teacher efficacy scale for prospective teachers. British Journal of Educational Psychology, 75 (4), 689-708.
• Doğan, B. ve Tatık, R.Ş. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin hizmet içi eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 27, 521-539. doi:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2418
• Doğru, Z. (2017). Beden eğitimi ve spor eğitimi bölümü öğrencilerinin özgüven ve özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Beden Eğitimi ve Spor Araştırmaları Dergisi (BESAD), 9 (1), 13-23.
• Dolapçı, S., ve Yıldız Demirtaş, V. (2016). Öğretmen adaylarının öz-yeterlilik algıları ve kaynaştırma eğitimine bakış açıları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(13), 141-160. Forlin, C. (2013). Issues of inclusive education in the 21st century. Journal of Learning science, 6, 67-81.
• Güven, E., ve Çelik, D.B. (2011). Müzik Öğretmeni Adaylarının Kaynaştırmaya İlişkin Görüşlerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Çalışma (Balıkesir Üniversitesi Örneği). Journal of Educational and Instructional Studies in the World, 22, 160-165.
• Hunt, C.S., ve Hunt, B. (2004). Changing attitudes toward people with disabilities: Experimenting with an educational intervention. Journal of Managerial Issues, 16, 266-280.
• Jenkins, A., ve Ornelles, C. (2009). Determining professional development needs of general educators in teaching students with disabilities in Hawaii. Professional Development in Education, 35(4), 635-654. doi: 10.1080/13674580802568930.
• Kayabaş, Y. (2008). Öğretmenlerin hizmet içi eğitimde yetiştirilmesinin önemi ve esasları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(2), 9-32.
• Kinsella, W., ve Senior, J. (2008). Developing inclusive schools: A systematic approach. International Journal of Inclusive Education, 12, 651-65.
• Korkut, K. (2009) Sınıf öğretmenlerinin öz yeterlik inançları ile sınıf yönetimi beceri algıları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Burdur.
• Krech, D. ve Crutchfield, R.S. (1980). Sosyal Psikoloji (Çev. E. Güngör). İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Küçüker, S., Kargın, T. ve Akçamete, G. (2002). Rehberlik ve araştırma merkezi elemanlarının özel eğitim hizmetleri yönetmeliğine ilişkin görüşlerinin ve yeterlilik algılarının geliştirilmesi. Educational Sciences and Practice, 1(1), 101-113.
• Lancaster, J.ve Bain, A. (2010). The design of pre-service inclusive education courses and their effects onself-efficacy: A comparative study. Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 38(2), 117-128.
• Majoko, T. (2018). Zimbabwean general education preschool teacher needs in inclusion. SAGE Open, 1-16. doi: 10.1177/2158244018777568.
• MEB (2017). Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamaları Genelgesi, https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_09/21112929_kaynastirma_genelge.pdf Erişim tarihi 27.10.2019
• Metin, N. (2018). Okul öncesi kaynaştırma sınıfında öğretmen [5. Uluslararası Okul Öncesi Eğitim Kongresi Özel Sayısı]. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(2), 428-439. doi:10.24130/eccd-jecs.196720182279.
• Morrison, G.M., Wakefield, P., Walker, D.ve Solberg, S. (1994). Teacher preferences for collaborative relationships: Relationship to efficacy for teaching in prevention related domains. Psychology in the Schools, 31(3), 221-231.
• Nazıf Toy, S. ve Duru, S. (2016). Sınıf öğretmenlerinin öğretmen öz yeterlikleri ile kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik inançlarının karşılaştırılması. Ege Eğitim Dergisi, 17(1), 146-173.
• Orel, A., Zerey, Z. ve Töret, G. (2004). Sınıf öğretmeni adaylarının kaynaştırmaya yönelik tutumlarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(1), 23-33.
• Pajares, F. (1996). Self-efficacy beliefs in academic settings. Review of Educational Research, 66, 543-578.
• Salend, S. J. (2008). Creating inclusive classrooms: Effective and reflective practices. Prentice Hall.
• Sarı, H. ve Bozgeyikli, H. (2002). Öğretmen adaylarının özel eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi: karşılaştırmalı bir araştırma. XII. Ulusal Özel Eğitim Kongresi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları, 193, 57-80.
• Sazak Pınar, E. (2014). Identification of inclusive education classroom teachers’ views and needs regarding in-service training on special education in Turkey. Educational Research and Reviews, 9(20), 1097-1108. doi:10.5897/ERR2014.1856
• Seçer, F., Çeliköz, N., Sarı, H., Çetin, Ş. ve Büyüktaşkapu, S. (2010). Okul öncesi eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin kaynaştırma eğitimine yönelik tutumları (Konya ili örneği). Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 393-406.
• Sharma, U., Loreman, T.ve Forlin, C. (2012). Measuring teacher efficacy to implement inclusive practices. Journal of Research in Special Educational Needs, 12(1), 12-21. doi:10.1111/j.1471-3802.2011.01200.x
• Soodak, L.C.ve Podell, D.M. (1993). Teacher efficacy and bias in special education referrals. Journal of Educational Research, 86, 247-253.
• Sönmez, N., Alptekin, S. ve Bıçak, B. (2018). Okul öncesi eğitim öğretmenlerinin kaynaştırma eğitiminde öz-yeterlik algıları ve hizmetiçi eğitim gereksinimleri: Bir karma yöntem çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(4), 2270-2297.
• Sönmez, N., Alptekin, S.ve Bıçak, B. (2019). Okul Öncesi Eğitim Öğretmenlerinin Kaynaştırma Eğitiminde Yeterliliklerini Artırmaya Yönelik Geliştirilen Hizmetiçi Eğitim Programının Etkisi, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 439-456. DOI: 10.17679/inuefd.455288
• Sucuoğlu, B.ve Özokçu, O. (2005). Kaynaştırma öğrencilerinin sosyal becerilerinin de¬ğerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 6(1), 41-57.
• Sucuoğlu, B., Özokçu, O.ve Ünsal, P. (2004). Kaynaştırma sınıfı öğretmenlerinin önleyi¬ci sınıf yönetimi becerilerinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakül¬tesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 51-64.
• Şahbaz, Ü.ve Kalay, G. (2010). Okulöncesi eğitimi öğretmen adaylarının kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, 116-135.
• Thompson, T. L., Emrich, K. ve Moore, G. (2003). The effect of curriculum on the attitudes of nursing students toward disability. Rehabilitation Nursing, 28(1), 27-30.
• Ünal, A. M. (2017). Kaynaştırma uygulamalarının başarısını etkileyen etmenlerin değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Winter, E.C. (2006). Preparing new teachers for inclusive schools and classrooms. Support for Learning, 21, 85-91.
• Yada, A. ve Savolainen, H. (2017). Japanese in-service teachers’ attitudes toward inclusive education and self-efficacy for inclusive practices. Teaching and Teacher Education, 64, 222-229.
• Yıkmış, N. (2006). İl milli eğitim yöneticilerinin kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüş ve önerileri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.