Okul Öncesi Dönem Çocuklarına Yönelik Dergilerde Ele Alınan Sosyal Duygusal Öğrenme Becerilerine İlişkin Bir İnceleme

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 16 - 35, 29.11.2025

Ayça Ülker , Zeynep Begüm Dalgıç , Tuğçe Alcı , Gülşah Akdağ

Öz

Sosyal duygusal öğrenme (SDÖ); bireylerin duygularını yönetmek, olumlu hedefler koymak ve elde etmek,
başkaları için duygudaşlık hissedebilmek ve göstermek, olumlu ilişkiler kurmak ve sorumlu kararlar almak için
gerekli olan bilgi, tutum ve becerileri edinme ve uygulama süreci olarak tanımlanmaktadır. Sosyal duygusal
öğrenme becerileri çocukların yaşam kalitelerini artırmada önemli bir role sahiptir. Sosyal duygusal öğrenme
becerilerinin desteklenmesinde kullanılacak çok sayıda araç bulunmaktadır. Bu araçlardan biri de çocuklara
yönelik yayın yapan dergiler olarak öne çıkmaktadır. Bu araştırma, okul öncesi döneme yönelik çocuk dergilerinde
sosyal duygusal öğrenme becerilerinin ele alınma durumlarının incelenmesini amaçlamaktadır. Nitel araştırma
deseninde yürütülen bu doküman inceleme çalışmasında, ölçüt örnekleme yoluyla belirlenen 33 dergi,
araştırmacılar tarafından geliştirilen göstergeler dahilinde, metinde ve resimde SDÖ becerilerine yer verilmesi
açısından betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Bulgular, en sık yer verilen becerinin öz farkındalık
(%33,75) olduğunu; bunu öz yönetim (%20,06), sosyal farkındalık (%19,60), ilişki kurma (%14,26) ve sorumlu
karar verme (%12,29) becerilerinin izlediğini göstermektedir. Bulgular çocuk dergilerinde SDÖ becerilerinin
görsellerde ve metinde farklı oranlarda yer aldığını göstermektedir. Çocuk dergilerinin SDÖ becerilerini
modelleyerek çocukların gelişimini destekleyebilecek potansiyele sahip olduğu görülmektedir. Sonuçların,
öğretmenler ve ebeveynler için eğitim materyali seçiminde önemli bir gösterge; yayıncılar için de dergilerde beceri
çeşitliliğine yer verilmesi açısından destekleyici olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal duygusal öğrenme , okul öncesi dönem , çocuk dergileri , doküman analizi

Etik Beyan

Çalışma, açık erişim sağlanan içeriklerin incelenmesine yönelik bir doküman analizi olduğundan etik kurul izni gerektirmemektedir. Ancak yazarlar çalışmanın tüm sürecinde Committee on Publication Ethics (COPE)' tarafından belirlenen kurallara uyulduğunu beyan etmektedir.

Destekleyen Kurum

Bu çalışma TUBITAK 2209-A programı kapsamında 1919B012219049 numaralı proje kapsamında desteklenmiştir.

Proje Numarası

TUBITAK 2209-A 1919B012219049

An Examination of Social and Emotional Learning Skills Addressed in Preschool Children’s Magazines

Öz

Social-emotional learning (SEL) is the process by which individuals develop and use the knowledge, attitudes, and skills needed to recognize and regulate emotions, set and pursue meaningful goals, empathize with others, build and sustain healthy relationships, and make thoughtful, responsible choices. SEL skills play a significant role in enhancing children’s quality of life. A wide range of tools are used to support social and emotional skill development. Among these are children’s magazines, which are continually updated and can appeal to different senses and developmental areas. This study aims to examine the extent to which SEL skills are represented in preschool-oriented children’s magazines. Conducted within a qualitative research design, this document analysis study reviewed 33 magazines selected through criterion sampling. Using researcher-developed indicators, the presence of SEL skills in texts and images was analyzed through descriptive analysis. Findings revealed that the most frequently represented skill was self-awareness (33.75%), followed by self-management (20.06%), social awareness (19.60%), relationship skills (14.26%), and responsible decision-making (12.29%). The findings indicate that SEL skills appear at varying levels in children’s magazines. It is concluded that children’s magazines have the potential to model SEL skills and support children’s development. The findings are considered an important indicator for teachers and parents in selecting educational materials and a supportive reference for publishers to ensure diversity of SEL skills in magazine content.

Anahtar Kelimeler

Socio-emotional learning , preschool period , children’s magazine , document analysis

Etik Beyan

This study was carried out as document analysis of open-access materials, therefore it is not required an ethics committee approval. Moreover, authors confirmed that the research process was met the criteria proposed by COPE.

Destekleyen Kurum

This study was supported by the project numbered 1919B012219049 within the scope of the TUBİTAK 2209-A Program.

Proje Numarası

TUBITAK 2209-A 1919B012219049

Kaynakça

• Akar, A. S., Mercan, H., Yılmaz, İ. E., & Yükselen, A. (2021). 3-6 yaş çocuklarına yönelik olarak yayımlanan resimli öykü kitaplarında kullanılan karakterlerin prososyal davranışlarının incelenmesi. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi (ÇEDAR), 5(1), 31- 49.
• Aksüt, P. (2021). TÜBİTAK yayınlarından meraklı minik dergisinin fen kavramları açısından incelenmesi. Journal of Individual Differences in Education, 3(1), 1-19. https://doi.org/10.47156/jide.949588
• Ashdown, D. M., & Bernard, M. E. (2012). Can explicit instruction in socialandemotional learning skills Elias, M. J., & Arnold, H. (2006). The educator's guide to emotional intelligence and academic achievement: Social-emotional learning in the classroom. Corwin Press.
• Elias, M.J., & Moceri, D.C. (2012). Developing social and emotional aspects of learning: The American experience. Research Papers in Education, 27 (4), 423-434. https://doi.org/10.1080/02671522.2012.690243
• Gargan. J. T. (2017). Exploring Social Emotional Learning And Its Impact On School Climate. (Unpublished doctoral dissertation). The School of Educatıon St. John’s University.
• Göl-Güven, M. (2021). Çocuklukta sosyal duygusal öğrenme. Yeni İnsan Yayınevi.
• Gönen, M., & Veziroğlu, M. (2013). Çocuk edebiyatının genel hedefleri.
• Gönen, M. (Ed.) içinde, Çocuk Edebiyatı (ss. 1-11). Eğiten Kitap.
• Gürkan, S. (2017). Türkçe çocuk dergilerinde toplumsal cinsiyetin oluşturulma stratejileri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 44, 510-537.
• Işıtan, S. (2005). Resimli çocuk kitaplarının benlik kavramıyla ilgili konuları içermesi yönünden incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Programı.
• İşeri, İ. (2016). Lise öğrencilerinin duygusal zekâ düzeyleri ile sosyal duygusal öğrenme becerileri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kabakçı, Ö., & Korkut Owen, F. (2010). Sosyal duygusal öğrenme becerileri ölçeği geliştirme çalışması. Eğitim ve Bilim, 35(157).
• Kaya, A. (2010). Eğitim psikolojisi. Ankara: Pegem Yayıncılık
• Kılınçcı, E. & Can, B. (2020). Resimli çocuk kitaplarındaki karakterlerin sosyal ve duygusal beceriler yönünden incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3), 1216-1234. https://doi.org/10.17679/inuefd.719309
• LeBuffe, P.A., Shapiro, V.B., & Robitaille, J.L. (2009). The Devereux Student Strengths Assessment (DESSA) Comprehensive System: Screening, assessing, planning, and monitoring. Journal of Applied Developmental Psychology. https://doi.org/10.1016/j.appdev.2017.05.002
• McCollow, M. M., & Hoffman, H. H. (2019). Supporting social development in young children with disabilities: building a practitioner’s toolkit. Early Childhood Education Journal, 47(3), 309- 320. https://doi.org/10.1007/s10643-019-00930-y
• Miles, M. B. & Huberman, M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded source book (2. Baskı). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Miller, P., & de Haar, M. A. J. (1997). Emotional, cognitive, behavioral, and temperament characteristics of high empathy children. Motivation and Emotion, 21, 109-125. https://doi.org/10.1023/A:1024430532155
• OECD. (2020). Education responses to Covid-19: Embracing digital learning and online collaboration. Erişim adresi: https://read.oecdilibrary.org/view/?ref=120_1205448ksud7oaj2vetitle=Education_responses_t o_Covid19_Embracing_digital_learning_and_online_collaboration
• Ostrov, J. M., Gentile, D. A., & Crick, N. R. (2006). Media exposure, aggression and prosocial behavior during early childhood: A longitudinal study. Social Development, 15(4), 612-627. https://doi.org/10.1111/j.1467-9507.2006.00360.x
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods. SAGE Publishing.
• Sak, R., Şahin Sak, İ. T., Öneren Şendil, Ç., & Nas, E. (2021). Bir araştırma yöntemi olarak doküman analizi. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 227-250. https://doi.org/10.33400/kuje.843306 Sever, S. (2015). Çocuk ve edebiyat. Kök Yayıncılık.
• Sildir, E., & Akcan, A. T. (2018). Hikâye kitaplarının sosyal-duygusal alan kazanımlarını desteklemeleri yönünden incelenmesi. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 5(1), 265-286.
• Tanrıkulu, F. (2020). Çocuk dergisi içeriklerinin derslerle ilişkilendirilebilirliği. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20 (2), 837-852. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2020..- 543953
• Thompson, R. A. (1991). Emotional regulation and emotional development. Educational Psychology Review, 3, 269-307. https://doi.org/10.1007/BF01319934
• Tiryaki, E.N., & Uysal, B. (2020). Çocuk edebiyatı. Nobel Yayıncılık.
• Tunagür, M. (2021). TSE Öncü Çocuk Dergisi üzerine bir inceleme. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (53), 155-182. https://doi.org/10.53568/yyusbed.1003456
• Turan, E. D., Kurt, E., & Arslan, N. (2016). Mini Kumbara Dergisi’nin popüler bilim kaynakları kapsamında biçim ve içerik bakımından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(3), 326-336. https://doi.org/10.16916/aded.27874 TÜSİAD (2019). Sosyal ve Duygusal Öğrenme Becerileri: Yeni Sanayi Devriminin Eşiğinde İş ve Yaşam Yetkinliklerinin Anahtarı. Erişim Adresi: https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/10450- sosyal-veduygusalogrenmebecerileri
• Uşaklı, H. (2017). Sosyal duygusal öğrenme nedir, neden önemlidir: insan ilişkilerinde beş duygu alanı. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 1-16. https://doi.org/10.30561/sinopusd.314566
• Ülker, A. (2023). Öğrenme ortamlarında sosyal duygusal yeterlikler: Çocuğun ve öğretmenin iyi olma hali. Öğretmen Kılavuzu. MEB Öğretmen Yetiştirme Genel Müdürlüğü.
• Ülker Erdem, A., Aydos, E. H., & Çoban, A. (2017). Resimli çocuk kitaplarında yer alan olumsuz duygular ve karakterlerin kullandığı baş etme stratejileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 914-931. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2017.17.30227-326606
• Weissberg, R. P., & Cascarino, J. (2013). Academic learning + social-emotional learning= National priority. Phi Delta Kappan, 95(2), 8-13. https://doi.org/10.1177/003172171309500203
• Wentzel, K. R. (1999). Social-motivational processes and interpersonal relationships: Implications for understanding motivation at school. Journal of EducationalPsychology, 91, 76–97. https://doi.org/10.1037/0022-0663.91.1.76
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2012). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık Zins, J. E. (Ed.). (2004). Building academic success on social and emotional learning: What does the research say?. Teachers College Press.
• Zins, J. E., Elias, M. J., & Greenberg, M. (2007). School practicestobuildsocial-emotionalcompetence as thefoundation of academicand life success. R. Bar-On, J. G. Maree, ve M. J. Elias (Eds.) içinde, Educating people to be emotionally intelligent (ss. 79–94). Westport, CT: Praeger.