Osmanlı padişahlarının ülkedeki mali kaynakların yegâne sahibi oldukları kabul edilmekteydi. Bu anlayışa göre padişahlar kontrol ettikleri kaynakları mülk statüsü altında ve hukuk kuralları çerçevesinde diledikleri kişilere bağışlayabilirlerdi. Bu makale 16. yüzyılda hüküm süren Osmanlı padişahlarının bizzat hanedan üyelerine temlik yöntemi ile verdiği mülklerin dağıtılma sebeplerini ve yönetici aile bireylerine sağlanan bu olanakların ne gibi sonuçlar doğurduğunu incelemektedir. Çalışma kapsamında T. C. Devlet Arşivleri Başkanlığı Başkanlık Osmanlı Arşivi’nden elde edilen temliknameler ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir. Bu mülklerin iktisadi düzene olumlu ya da olumsuz etkileri makalenin odak noktasıdır. Ayrıca temliğe konu olan mali kaynakların nasıl korunduğu, bunların korunamadığı zamanlarda kimlerin bu varlıklara müdahale ettiği sorularına yanıtlar aranmaktadır. Ülke geneline yayılan ve oldukça farklı çeşitleri olan temlik uygulamalarının bir “temlik ağı” şeklinde tasarlandığı söylenebilir. Padişahlar ve onlara bağlı merkezi bürokrasi bu yapı ile hem devletin önemli gelir kaynaklarını aile içinde bırakmaya gayret etmişler hem de bunların kontrolü ile hanedan içi dengeleri gözetmişlerdir. Hanedanın kadın üyelerinden damatlara kadara pek çok kişi bu ağdan beslenmiştir. Tüm hukuki ve fiziki korumalara rağmen hanedanın mülklerine dışarıdan müdahaleler yaşamış ancak bunlara karşı hukuki yollarla engel olunmaya çalışılmıştır.
It was accepted that the Ottoman sultans were the sole owner of the financial resources in the country. According to this understanding, the sultans could donate the resources they controlled under the status of mülk (property) and within the framework of the rules of law. This article examines the reasons for the distribution of the mülks given by the Ottoman sultans, who ruled in the 16th century, to the members of the dynasty by the method of temliks (given property), and the results of these opportunities provided to the members of the ruling family. Within the scope of the study, the temliknâmes (property papers) obtained from the Presidency Ottoman Archives of the Presidency of the State Archives of the Republic of Turkey were evaluated in detail. The positive or negative effects of these mülks on the economic order are the focus of the article. In addition, how the financial resources subject to assignment were protected; when these cannot be protected who intervenes in these assets are the questions to be answered. It can be said that the temlik practices, which were spread throughout the country and had quite different types, were designed as a "temlik network". With this structure, the sultans and the central bureaucracy connected to them both tried to leave the important income sources of the state within the family and kept the balance within the dynasty under their control. Many people, from the female members of the dynasty to the grooms, were fed from this network. Despite all the legal and physical protections, the dynasty's properties experienced outside interventions, but they were tried to be prevented by legal means.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Bölüm | Makaleler |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 7 Aralık 2022 |
Gönderilme Tarihi | 7 Ocak 2022 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 8 Sayı: 2 |