2010-2019 Yılları Arasında Türkiye’de Program Değerlendirme Konusunda Yapılan Araştırmaların Eğilimleri

Yıl 2021, Cilt: 50 Sayı: 1, 77 - 120, 29.04.2021

Muhammed Akıncı , Erdoğan Köse

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de 2010-2019 yılları arasında eğitimde program değerlendirme konusunda yapılan araştırmaların eğilimlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma iç içe geçmiş durum çalışması deseninin kullanıldığı nitel bir araştırmadır. Araştırmada 2010 ile 2019 yılları arasında herhangi bir program değerlendirme modelini kullanılarak gerçekleştirilen 44 çalışma incelenmiştir. Araştırma bulguları Türkiye’de program değerlendirme araştırmalarında 2016 yılı itibari ile belli bir program değerlendirme modelinin ölçüt olarak alan çalışmaların daha fazla tercih edilir hale geldiğini göstermektedir. Yapılan çalışmaların büyük bir çoğunluğunda Stufflebeam’in BGSÜ Program Değerlendirme Modelinin tercih edildiği ve en çok lisans programları ve liselere ait programların değerlendirildiği görülmüştür. Yöntemsel olarak en çok karma yöntem ve seçkisiz olmayan örnekleme yöntemleri, veri toplama aracı olarak ise görüşme, anket, gözlem ve ölçekler tercih edilmiştir. Türkiye’de program değerlendirme modellerinin seçimi ve yöntemsel tercihlere ilişkin eksikler olduğu ve yapılan çalışmalarda programın niteliğine ilişkin sonuçlar ve öneriler arasında tutarsızlıkların olduğu gibi bazı sonuçlara ulaşılmıştır. Program değerlendirmede uluslararası gelişmelere ayak uydurulabilmesi için Türk eğitim sisteminin ihtiyaçlarına uygun yaklaşım, model ve standartların geliştirilmesi ve kullanımına ilişkin önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Araştırma eğilimleri, Eğitim programı, Program değerlendirme, İçerik analizi.

Research Trends of Program Evaluation Studies Conducted between 2010-2019 in Turkey

Öz

This study aims to determine the trends of the researches on program evaluation between the years 2010-2019 in Turkey. The research is a qualitative research using intrinsic case study design. In the study, 44 research papers conducted between 2010 and 2019 using any program evaluation model were examined. Research findings indicate that in Turkey program evaluation studies have become preferable since 2016, which use a particular program evaluation model as a criterion. Researchers preferred Stufflebeam's CIPP Evaluation Model in most of the studies and most commonly undergraduate and high school programs were evaluated. Methodologically most preferred designs were mixed and non-random sampling and as data collection instruments, interviews, questionnaires, observations, and scales were commonly used. Some results based on the findings of the research show that there are deficiencies regarding the selection of program evaluation models and methodological preferences, and there are inconsistencies between the results and recommendations regarding the quality of the program in Turkey. In order to keep up with international developments in program evaluation, suggestions were made regarding the development and use of approaches, models, and standards that serve the needs of the Turkish education system.

Anahtar Kelimeler

Research trends, Curriculum, Program evaluation, Content analysis.

Kaynakça

• Ak, M. Z., & Gülmez, A. (2006). Türkiye’nin uluslararası yayın performansının analizi. Akademik İncelemeler Dergisi, 1(1), 22-49.
• Akcan, A. T., Malkoç, S., & Kızıltan, Ö. (2018). Akademisyenlere Göre Akademi ve Akademik Kültür. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 569-591.
• Akıncı, M. (2017). English teacher candidates’ self-efficacy towards FATİH project. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (30), 543-555
• Akıncı, M., & Köse, E., (2020). Türkiye’de Öğretmen Yetiştiren Programlara İlişkin Bir Meta-değerlendirme Çalışması. Uluslararası Pegem Eğitim Kongresi (pp.174-175). Diyarbakır, Türkiye
• Akyüz, G. (2006). Türkiye ve Avrupa Birliği ülkelerinde öğretmen ve sınıf niteliklerinin matematik başarısına etkisinin incelenmesi. İlköğretim Online, 5(2), 75-86.
• Astbury, B. (2016). From evaluation theory to tests of evaluation theory?. In Stockmann, R., & Meyer, W. (Ed). The Future of Evaluation (pp. 309-325). Palgrave Macmillan, London.
• Aygören, F., & Er, K. O. (2018). Eğitim programlarını değerlendirmeye ait sınıflamalar. Turkish Studies Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(11), 269-296.
• Bakioğlu, A., & Yıldız, A. (2014). Finlandiya’nın PISA başarısına etki eden faktörler bağlamında Türkiye’nin durumu, Eğitim Bilimleri Dergisi 38(1), 37-53.
• Bıkmaz, F. H., Aksoy, E., Tatar, Ö., & Altınyüzük, C. A. (2013). Eğitim programları ve öğretim alanında yapılan doktora tezlerine ait içerik çözümlemesi (1974-2009). Eğitim ve Bilim, 38(168), 288-303.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education. New York: Routledge.
• Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five approaches. (2. Ed.). Sage publications.
• Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting and evaluating quantitative and qualitative research (4. Ed.). USA: Pearson Prentice Hall.
• Çalışkan, Ş., Karabacak, M., & Meçik, O. (2013). Türkiye’de eğitim-ekonomik büyüme ilişkisi: 1923-2011 (Kantitatif bir yaklaşım). Yönetim Bilimleri Dergisi, 11(21), 29-48.
• Demirel, Ö. (2014). Eğitimde program geliştirme kuramdan uygulamaya. (21. Ed.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Demirtaş, Z. (2017). Eğitimde program değerlendirme yaklaşımlarına genel bir bakış. Sakarya University Journal of Education, 7(4), 756-768.
• Eisner, E. W. (2002). The arts and the creation of mind. London. Yale University Press.
• Erdoğan, İ. (2001). Sosyal bilimlerde pozitivist-ampirik akademik araştırmaların tasarım ve yöntem sorunları. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 12(2), 119-134.
• Ertürk, S. (2013). Eğitimde “program” geliştirme (6. Ed.). Ankara: Edge Akademi Yayınları.
• Fitzpatrick, J. L., Sanders, J. R., & Worthen, B. R. (2011). Curriculum evaluation: Alternative approaches and practical guidelines. (4. Ed.). New Jersey: Pearson Education Inc.
• Fleiss, J. L., & Cohen, J. (1973). The equivalence of weighted kappa and the intraclass correlation coefficient as measures of reliability. Educational and Psychological Measurement, 33(3), 613-619.
• Fournier, D. M. (1994). The program evaluation standards: How to assess evaluations of educational programs. Journal of Educational Measurement, 31(4), 363-367.
• Hammond, R. L. (1967). Evaluation at the local level. Adress to the Miller Committee for the National Study of ESEA Title III. ERIC, Retrieved from the database ED016547.
• House, E. R. (1990). Trends in evaluation. Educational Researcher, 19(3), 24-28.
• JCSEE. (2018). Checklist of the program evaluation standards statements. Retrieved from https://evaluationstandards.org/program.
• Karakaya, A. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. A. Tanrıöğen (Ed.), In Bilimsel araştırma yöntemleri (3. Baskı) (pp. 57-83). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Koç, E. S. (2015). Türkiye de İlköğretim Programlarının Değerlendirilmesine Yönelik Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi (2005–2014). Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 198-216.
• Kozikoğlu, I., & Senemoğlu, N. (2015). The Content Analysis of Dissertations Completed in the Field of Curriculum and Instruction (2009-2014). Education and Science, 40(182), 29-41.
• Kurt, A., & Erdoğan, M. (2015). Content Analysis and Trends of Curriculum Evaluation Research: 2004-2013. Education and Science, 40(178), 199-224.
• Işığıçok, Ö. (2002). Türkiye’de yaşanan son ekonomik krizlerin sosyo-ekonomik sonuçları: Kriz işsizliği ve beyin göçü. ISGUC The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 4(2). Retrieved from http://dergipark.org.tr/isguc/issue/25515/269102.
• MEB, (2012). Genelge 2012/20 12 yıllık zorunlu eğitime yönelik uygulamalar. Retrieved from www.meb.gov.tr/haberler/2012/12YillikZorunluEgitimeYonelikGenelge.pdf adresinden alınmıştır.
• Meyer, W., Funk, E., & Nguyen, P. L. (2016). Participation and Valuation: Ongoing Methodological Challenges. In Stockmann, R., & Meyer, W. (Ed). The Future of Evaluation (pp. 294-308). Palgrave Macmillan, London.
• Metfessel, N. S., & Michael, W. B. (1967). A paradigm involving multiple criterion measures for the evaluation of the effectiveness of school programs. Educational and Psychological Measurement, 27(4), 931-943.
• Mutlu, G. (2018). Curriculum evaluation study of the main course at a preparatory program: a case study. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 9(3), 202-239.
• Ornstein, A. C., & Hunkins, F. P. (2018). Curriculum: Foundations, principles, and issues. (2. Ed.). Edinburgh: Pearson Education Limited.
• Ozan, C., & Köse, E. (2014). Eğitim programları ve öğretim alanındaki araştırma eğilimleri. Sakarya University Journal of Education, 4(1), 116-136.
• Özüdoğru, F. (2018). Analysis of curriculum evaluation studies conducted in foreign language education: 2005-2016. Journal of Language and Linguistic Studies, 14(2), 113-134.
• Parlett, M., & Hamilton, D. (1972). Evaluation as Illumination: A New Approach to the Study of Innovatory Programs. Occasional Paper.
• Provus, M. M. (1969). The Discrepancy Evaluation Model: An Approach to Local Program Improvement and Development.
• Scriven, M. (2009). Meta-evaluation revisited. Journal of multidisciplinary evaluation, 6(11), 3-8.
• Smidt, A., Balandin, S., Sigafoos, J., & Reed, V. A. (2009). The Kirkpatrick model: A useful tool for evaluating training outcomes. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 34(3), 266-274.
• Sözbilir, M., & Kutu, H. (2008). Development and Current Status of Science Education Research in Turkey. Essays in Education [Special issue], 1-22.
• Stake, R. E. (1967). The countenance of educational evaluation. Department for Exceptional Children, Gifted Children Section.
• Stake, R. E. (2004). Standards-based & responsive evaluation, London, New Delhi: Sage Publications.
• Stockmann, R., & Meyer, W. (2016). The future of evaluation: Global trends, new challenges and shared perspectives. Palgrave Macmillan, London.
• Stufflebeam, D. L. (1999). Foundational models for 21st century curriculum evaluation, The Evaluation Center Occasional Papers Series, Western Michigan University.
• Stufflebeam, D. L. (2000). The methodology of metaevaluation. In Stufflebeam, D. L., Madaus, G. F., & Kellaghan, T. (Ed.) Evaluation Models: Viewpoints on Educational and Human Services Evaluation (pp. 457-471). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
• Stufflebeam, D. L., & Coryn, C. L. S. (2014). Evaluation theory, models, and applications. (2. Ed.). San Francisco: Josey-Bass.
• Stufflebeam, D. L., & Madaus, G. F. (1983). The standards for evaluation of educational programs, projects, and materials. In Stufflebeam, D. L., Madaus, G. F., & Kellaghan, T. (Ed.) Evaluation Models: Viewpoints on Educational and Human Services Evaluation (pp. 395-404). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
• Stufflebeam, D. L., Madaus, G. F., & Kellaghan, T. (Eds.). (2000). Evaluation models: Viewpoints on educational and human services evaluation (2. Ed.). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
• Toy, B. Y., & Tosunoğlu, N. G. (2007). Sosyal bilimler alanındaki araştırmalarda bilimsel araştırma süreci, istatistiksel teknikler ve süreci, istatistiksel teknikler ve yapılan hatalar yapılan hatalar. Journal of Commerce, 1(1), 1-20.
• Ulutaş, F., & Ubuz, B. (2008). Matematik eğitiminde araştırmalar ve eğilimler: 2000 ile 2006 yılları arası. İlköğretim Online, 7(3), 614-626.
• Uşun, S. (2012). Eğitimde program değerlendirme: Süreçler yaklaşımlar ve modeller. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Varışoğlu, B., Şahin, A., & Göktaş, Y. (2013). Türkçe eğitimi araştırmalarında eğilimler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1767-1781.
• Warju, W. (2016). Educational curriculum evaluation using CIPP model. Innovation of Vocational Technology Education, 12(1), 36-42.
• WMU. (2020). Evaluation Checklists. Retrieved from https://wmich.edu/evaluation/checklists.
• Yapıcıoğlu, K. D., Kara, A. D., & Yalçınoğlu, P. (2016). Türkiye’de program değerlendirme çalışmalarında eğilimler ve sorunlar: Alan uzmanlarının gözüyle. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 12(6), 91-113.
• Yetkiner, A., Erdol, T. A., & Ünlü, Ş. (2019). Content analysis of phd dissertations on curriculum evaluation (1996-2017). Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(1), 247-269.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (9. ed.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yüksel, İ., & Sağlam, M. (2014). Eğitimde program değerlendirme. (2. Ed.). Pegem Akademi.
• Zhang, G., Zeller, N., Griffith, R., Metcalf, D., Williams, J., Shea, C., & Misulis, K. (2011). Using the context, input, process, and product evaluation model (CIPP) as a comprehensive framework to guide the planning, implementation, and assessment of service-learning programs. Journal of Higher Education Outreach and Engagement, 15(4), 57-84.