Ergenlerde Görülen Kural Dışı Davranışların Aile işlevselliği Ve Yaşam Kalitesi Açısından İncelenmesi

Yıl 2012, Cilt: 21 Sayı: 2, 337 - 352, 01.06.2012

Arş. Gör. Fatoş Bulut Ateş Prof. Dr. Turan Akbaş

Öz

In this research delinquency of adolescents at 14 18 year old were aimed to investigate in terms of family functioning and quality of life Data were collected with 695 high school student 9 10 11 12 grades Data were collected by means of “Delinquency Scale” “Family Assesment Device” “Personal Inqury Form” prepared by researcher “Kiddo Kindl Quality of Life Questioner” The data are analyzed using nonparametric statistical method Mann Whitney U In the study it was found that the adolescents whose family having an unhealthy functioning in terms of problem solving communication roles affective responsiveness affective involvement behavior control and general functions tend to have more delinquent behaviours than the ones whose family having an healthy functioning In addition the adolescents who have got low quality of life tend to have more delinquent behaviours than the ones who have got high quality of life Keywords: Adolescence delinquency behavior family function quality of life

Anahtar Kelimeler

-

Ergenlerde Görülen Kural Dışı Davranışların Aile işlevselliği Ve Yaşam Kalitesi Açısından İncelenmesi

Öz

Bu araştırmada 14 18 yaş aralığında bulunan ergenlerde görülen kuraldışı davranışların aile işlevselliği ve yaşam kalitesi açısından incelenmesi amaçlanmıştır Araştırma 9 10 11 ve 12 sınıfa devam eden 695 lise öğrencisi ile gerçekleştirilmiştir Araştırmada “Kuraldışı Davranış Ölçeği” “Aile Değerlendirme Ölçeği” “Kiddo Kindl Yaşam Kalitesi Ölçeği” ve araştırmacı tarafından hazırlanan “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmıştır Verilerinin analizinde parametrik olmayan testlerden Mann Whitney U Testi’nden yararlanılmıştır Araştırmada; “problem çözme” “iletişim” “roller” “duygusal tepki verebilme” “gereken ilgiyi gösterme” “davranış kontrolü” ve “genel işlevler” açısından sağlıksız işlev gösteren aileye sahip ergenlerin sağlıklı işlev gösteren aileye sahip ergenlere kıyasla; “yaşam kalitesi” düşük olan ergenlerin de yaşam kalitesi yüksek olanlara göre daha fazla kuraldışı davranış gösterdiği bulunmuştur Anahtar Kelimeler: Ergenlik kural dışı davranış aile işlevleri yaşam kalitesi

Anahtar Kelimeler

Ergenlik, kural dışı davranış, aile işlevleri, yaşam kalitesi

Kaynakça

• Adams, G.R., Berzonsky, M.D. (2003), Blackwell Handbook Of Adolescence, Australia: Blackwell Publishing.
• Akduman, G.G., Akduman, B., Cantürk, G. (2007), “Ergen Suçluluğunda Bazı Kişisel ve Ailesel Özelliklerin İncelenmesi”, Türk Pediatri Arşivi, 42, 156- 161.
• Alikaşifoğlu, M., Ercan, O. (2009), “Ergenlerde Riskli Davranışlar”, Türk Pediatri Arşivi, 44, 1-6.
• Aras, Ş., Günay, T., Özan, S., Orçın, E. (2007), “İzmir İlinde Lise Öğrencilerinin Riskli Davranışları”, Anatolian Journal Of Psychiatry, 8, 186-196.
• Avcı, R. (2006), “Şiddet Davranışı Gösteren ve Göstermeyen Ergenlerin ailelerinin Aile İşlevleri, Öfke ve Öfke İfade Tarzları Açısından İncelenmesi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Bahçivan-Saydam, R. ve Gençöz, T. (2005), “Aile ilişkileri, ebeveyn çocuk yetiştirme tutumu ve kendilik değerinin gençler tarafından belirtilen davranış problemleri ile olan ilişkisi”, Türk Psikoloji Dergisi, 20, 55, 61–74.
• Balkaya, A., Ceyhan, E. (2007), “Lise Öğrencilerinin Suç Davranışı Düzeylerinin Bazı Kişisel ve Ailesel Nitelikler Bakımından İncelenmesi”, Aile ve Toplum Dergisi, 3, 11, 13-27.
• Bastiaansen, D., Koot, H.M., Ferdinand, R.F. (2005), “Determinants Of Quality Of Life İn Children With Psychiatric Disorders”, Quality Of Life Research, 14, 1599-1612.
• Benson, M., Buehler, C., Gerard, J. M. (2008), “Interparental Hostility And Early Adolescent Problem Behavior: Spillover Via Maternal Acceptance, Harshness, Inconsistency, And Intrusiveness”, Journal Of Early Adolescence, 28, 428-454.
• Buehler, C., Gerard, J.M. (2002), “Marital Conflict, İneffective Parenting And Clidren‟ S And Alolescent‟ S Maladjustment”, Journal Of Marriage And Family, 64, 78-92.
• Bulut, I. (1990), Aile Değerlendirme Ölçeği El Kitabı, Ankara: Özgüzeliş Matbaası.
• Buysse, W.H. (1997), “Behaviour Problems And Relationships With Family And Peers During Adolescence”, Journal Of Adolescence, 20, 645-659.
• Cenkseven-Önder, F., Yurtal, F. (2008), “Zorba, Kurban ve Olumlu Özellik Taşıyan Ergenlerin Aile Özelliklerinin İncelenmesi”, Kuram Ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 8, 3, 805-832.
• Connor, D.F. (2004), “Aggressıon And Anti-Social Behavıor In Children And Adolescent”, New York: The Gulford Press.
• Cui, M., Donnellan, M.B., Conger, R.D. (2007), “Reciprocal Influences Between Parents' Marital Problems and Adolescent Internalizing and Externalizing Behavior”, Developmental Psychology, 43, 6, 1544- 1552.
• Çok, F., Güney-Karaman, N. (2008), “Ergenlerde Risk Alma ve Eğitime Yansımaları”, Eğitim Psikolojisi Sempozyumu, İstanbul Kültür Üniversitesi, İstanbul, 22-23 Mart 2008.
• Delikara, İ. (2001), “Ergenlerin Akran İlişkileri İle Suç Kabul Edilen Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, I. Ulusal Çocuk ve Suç: Nedenler ve Önleme Çalışmaları Sempozyumu, Ankara: Türkiye Çocuklara Yeniden Özgürlük Vakfı Yayını.
• DiClemente, R.J., Gina M. Wingood, G.M., Crosby, R., Sionean, C., Cobb, B.K., Harrington, K., Davies, S., Hook, E.W., Kim Oh, M. (2001), “Parental Monitoring: Association With Adolescents‟ Risk Behaviors”, Journal Of The American Academy Of Pediatrics, 107, 6, 1363-1368.
• Dishion, T., Andrews, D., Crosby, L. (1995), “Anti-social Boys and Their Friends In Early Adolescence: Relationship Characteristics”, Quality and Interactional Process, 66, 139-151.
• Dogan, S.J., Conger, R.D., Kim, K.J., Masyn, K.E. (2007). “Cognitive and Parenting Pathways in the Transmission of Antisocial Behavior From Parents to Adolescents” Child Development, 78,1, 335-349.
• Edens, J.F., Skopp, N.A., Cahill, M.A. (2008), “Psychopathic Features Moderate the Relationship Between Harsh and Inconsistent Parental Discipline and Adolescent Antisocial Behavior”, Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 37, 2, 472–476.
• Erdoğdu, Y. (2005), “Suça Yönlendirilen ve Yönlendirilmeyen Çocukların Aile İlişkileri İle Saldırganlık Davranışlarının Karşılaştırılması”, Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 12,3,106-114. Factors In Adolescent Problem Behavior: Moderator Effects And Developmental Change”, Developmental Psychology, 31, 6, 923-933.
• Eser, E., Yüksel, H., Baydur, H., Bilge, B., Dündar, P.E., Pala, T., Oral, A. (2004), “Kiddo-Kindl (Kindl Ergen Formu) Yaşam Kalitesi Ölçeği Türkçe Sürümü Geçerlilik ve Güvenirlik Sonuçları”, I. Sağlıkta Yaşam Kalitesi Sempozyumu, İzmir.
• Feimi, Seini. (1998), “Ankara`da Kalaba Lisesi Öğrencilerinin Okul Başarısı İle Sapmış Davranış Arasındaki İlişkinin Sosyolojik Acıdan İncelenmesi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gullato, T.P., Adams, G.R. (2005), Handbook Of Adolescent Behavioral Problems Evidence-Based Approaches To Prevention And Treatment, New York: Springer Science.
• Haugaard, J.J. (2001), Problematic Behaviors During Adolescence, New York: McGraw-Hill.
• Jessor, R. (1991), “Risk Behavior İn Adolescence: A Psychosocial Framework For Understanding And Action”, Journal Of Adolescent Health, 12, 597- 605.
• Jessor, R., Donovan, J.E. ve Costa, F.M. (1994), Beyond Adolescence; Problem Behavior and Young Adult Development, USA: Cambridge University Press.
• Jessor, R.,Van Den Bos J., Vanderryn, J., Costa, F.M., Turbin, M. (1995), “Protective Factors In Adolescent Problem Behavior: Moderator Effects And Developmental Change”, Developmental Psychology, 31, 6, 923-933.
• Kaner, S. (1992), “Suçluluğu Açıklayan Yaklaşımlar”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 25,2,473-496.
• Kaner, S. (2001), “Ana baba Denetimi İle Ergenlerin Suç Kabul Edilen Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Ankara: 1. Ulusal Çocuk ve Suç: Nedenler ve Önleme Çalışmaları Sempozyumu, 229-255
• Kayıhan, H. (2007), “Yaşam Kalitesi”, 1. Ulusal Yaşlılık Konseyi Kongresi, Yaşlılık Konseyi Derneği, İstanbul, 1-3 Ekim 2007.
• Kıran, B. (2002), “Akran Baskı Düzeyi Farklı Olan Öğrencilerin Risk Alma, Sigara İçme Davranışı ve Okul Başarılarının İncelenmesi”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Oman, V., Vesely, S.K., Aspy, C.P. (2005), “Youth Assets, Aggression, And Delinquency Within The Context Of Family Structure”, Journal Of Health Behavior, 29, 6, 557-568.
• Orvin, G. (1997), Ergenlik Çağındaki Çocuğunuzu Anlamanın Yolları, (Çev: A. Güran.) Ankara: HYB Yayıncılık.
• Ögel, K., Taner, S., Eke, C.Y., Erol, B. (2004), “Madde Bağımlılığını Önlemede Öğretmen ve Ebeveyn Eğitimlerinin Etkinliğinin Değerlendirilmesi”, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 5, 213-221.
• Pardinin, D.A., Loeber, R., Stouthomer-Loeber, M. (2005), “Developmental Shifts In Parent and Peer Influences on Boys‟ Beliefs About Delinquent Behavior”, Journal Of Research On Adolescence, 15,3, 299–323.
• Park, J., Hoffman, L., Marquis, J., Turnbull, A. P., Poston, D., Mannan, H., (2003), “Toward Assessing Family Outcomes For Service Delivery: Validation Of A Family Quality Of Life Survey”, Journal Of Intellectual Disability Research, 47, 5, 367–384
• Pettit, G.S., Laird, L.D., Dodge, K.A., Bates, J.E., Criss, M.M. (2001), “Antecedents and Behavior Problem Outcomes of Parental Manitoring and Psychological Kontrol In Early Adolescent”, Child Development, 72, 2, 572-598.
• Ramos, V.G., Raccard, J., Dittus, P., Bouris, A.M. (2006), “Parental Expertise, Trustworthiness, Communication and Adolescent Risk Behavior”, Journal Of Marriage and Family, 68, 1229-1246. Accessibility: Parent-Adolescent
• Ravens-Sieberer, U., Bullinger, M. (1998), “Assessing the Health Related Quality Of Life In Chronically Ill Children With The German Kindl: First Psychometric and Content-Analytical Results”, Quality Of Life Research, 4,7, 279-372.
• Robin, A. L. , Foster, S. L. (1989), Negotiating Parent-Adolescent Conflict, NewYork: The Guilford Press.
• Sipahioğlu, Ş. (2002), “Ana Baba Tutumları ile Gençlerdeki Duygusal ve Davranışsal Bozukluklar Arasındaki İlişki”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Siyez, M.D. (2006), “15-17 Yaş Arası Ergenlerde Görülen Problem Davranışların Koruyucu ve Risk Faktörleri Açısından İncelenmesi”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Siyez, M.D. (2007), “Lise Öğrencilerinde Problem Davranışların Görülme Sıklığı: İzmir Örneklemi”, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3, 28, 15- 28.
• Siyez, M.D., Palabıyık, A. (2009), “Günebakan Madde Bağımlılığını Önleme Eğitim Programının Lise Öğrencilerinin Madde Kullanım Sıklığı, Uyuşturucu Maddeler Hakkındaki Bilgi Düzeyleri ve Yanlış İnanışları İle Madde Reddetme Becerileri Üzerindeki Etkisi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 28, 56-67.
• Slicker, E.K. (1998), “Relationship Of Parenting Style To Behavioral Adjustment İn Graduating High School Seniors”, Journal Of Youth And Adolescence, 27, 3, 345-372.
• Smetana, J. Daddis, C. (2002), “Domain Spesific Antecedents Of Parental Psychological Control And Monitoring: The Role Of Parenting Beliefs And Practices”, Child Development, 73, 563-580.
• Sprinthall, A., Collins, W.A. (1995), Adolescent Psychology Developmental View, New York: McGRAW-HILL, INC.
• Steinberg, L. (2007), “Ergenlik” (Çev: F.Çok), Ankara. İmge Kitabevi
• Stevens, G.W. J. M., Vollebergh, W.A.M., Pels, T.V.M., Crijnen, A.A.M. (2007), “Parenting And Internalizing And Externalizing Problems İn Moroccan Immigrant Youth İn The Netherlands”, Journal Of Youth Adolescence, 36, 685–695.
• Suldo, S.P., Huebner, E.S. (2004), “The Role Of Life Satisfaction In The Relationship Between Authoritative Parenting Dimensions And Adolescent Problem Behavior”, Social Indicators Research, 66, 165–195.
• Tamar, M. (2005), Gençlikte Değişim ve Süreklilik, İzmir: Çelikkol Yayıncılık.
• Torrente, G., Vazsonyi, A. (2008), “The Salience of the Family in Antisocial and Delinquent Behaviors Among Spanish Adolescents”, The Journal of Genetic Psychology,169,2, 187-197.
• Trentacosta, C.J., Shaw, D.S. (2008), “Maternal Predictors of Rejecting Parenting and Early Adolescent Antisocial Behavior”, Abnormal Child Psychology, 36, 247-259.
• Valois, R.F., Robert, F., Zullig, K.J., Huebner, E.S., Drane, J.W. (2001), “Relationship Between Life Satisfaction and Violent Behaviors Among Adolescents”, American Journal of Health Behavior, 25,4, 353-366.
• Wiatrowski, W.D., Griswold, D.B., Roberts, M.K. (1981), “Social Control Theory and Delinquency”, American Sociological Review, 46, 525-541.
• Yılmaz, T. (2000), “Ergenlerde Risk Alma Davranışlarının İncelenmesi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.