Öğretmenlerin Psikolojik Güçlendirilmelerinin Örgütsel Mutluluklarına Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 1, 80 - 94, 27.04.2020

Alper Özocak , Ercan Yılmaz

Öz

Bu çalışmanın amacı, öğretmenlerin psikolojik güçlendirmelerinin örgütsel mutluluklarını yordama düzeyini belirlemektir. İlişkisel tarama modelinin kullanıldığı bu çalışmada, çalışma grubunu ilkokul, ortaokul ve lisede görev yapmakta olan 264 öğretmen oluşturmaktadır. Çalışmada veri toplama aracı olarak “Örgütsel Mutluluk Ölçeği” ve “Psikolojik Güçlendirme Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde parametrik testlerden t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), korelasyon ve regresyon analizi ile hesaplamalar yapılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmenlerin psikolojik güçlendirme ile örgütsel mutluluk algıları arasındaki ilişkinin orta düzeyde olduğu, öğretmenlerin psikolojik güçlendirmeye ilişkin algılarının örgütsel mutluluk düzeylerinin anlamlı bir yordayıcısı olduğu ve psikolojik güçlendirme algısının, örgütsel mutluluktaki değişkenliğin %36,9’unu açıkladığı bulunmuştur. Öğretmenlerin eğitim durumuna göre örgütsel mutluluklarında anlamlı bir farklılaşma olduğu; diğer demografik özelliklere göre bir farklılaşma olmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen, örgütsel mutluluk, psikolojik güçlendirme

The Effect of Teachers' Psychological Empowerment on Organizational Happiness

Öz

The aim of this study is to determine the level of psychological empowerment of teachers to predict organizational happiness. Relational screening model is used in this study, and the working group consisted of 264 teachers who work in primary, secondary and high school. In this study, "Organizational Happiness Scale” and “Psychological Empowerment Scale" were used as data collection tool. In the analysis of the data, t-test, one-way analysis of variance (ANOVA), correlation and regression analysis, which are parametric tests, were calculated. As a result of the research, it was determined that the relationship between teachers 'psychological empowerment and organizational happiness perceptions was moderate, teachers' perceptions of psychological empowerment were a significant predictor of organizational happiness levels and psychological empowerment perception explained 36.9% of variability in organizational happiness. There was a significant difference in the organizational happiness of teachers according to their educational status; this difference was not found in terms of other demographic characteristics.

Anahtar Kelimeler

Teacher, organizational happiness, psychological empowerment

Kaynakça

• Akçakanat, T., Uzunbacak, H. H., ve Köse, S. (2018). Akademisyenlerin psikolojik sağlamlık ve mutluluklarının belirleyicileri olarak sosyal ve örgütsel destek. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(3), 173-193. doi:10.20491/isarder.2018.468 Akın, H. B., ve Şentürk, E. (2012). Bireylerin mutluluk düzeylerinin ordinal lojistik regresyon analizi ile incelenmesi. Öneri Dergisi, 10(37), 183-193. Akpınar, B. (2008, Ekim). Eğitim sürecinde öğretmenlerde strese yol açan nedenlere yönelik öğretmen görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(2), 359-366. Alparslan, A. M. (2016). Emek işçilerinde fazladan rol davranışının öncülü: iş tatmini mi işyerinde mutluluk mu? Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(1), 203-215. Alparslan, A. M., ve Yastıoğlu, S. (2018). Mutlu çalışanlar için öncelikli yönetici erdemleri: Bir saha araştırması. Yönetim Bilimleri Dergisi, 16(32), 629-650. Altındiş, S., ve Özutku, H. (2011, Haziran). Psikolojik güçlendirme ve güçlendirmeyi etkileyen faktörler: Türkiye’deki devlet hastanelerinde bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 161-191. Altınkurt, Y., Türkkaş Anasız, B., ve Ekinci, C. (2016). Öğretmenlerin yapısal ve psikolojik güçlendirilmeleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. 41(187), 79-96. Arslan, Y. (2018). Öğretmenlerin farklılıkların yönetimi yaklaşımlarına ilişkin algıları ile örgütsel mutluluk algıları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış doktora tezi). YÖK tez veritabanından elde edildi. (Tez no 511159). Arslan, Y., ve Polat, S. (2017). Örgütsel mutluluk ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 23(4), 603-622. doi:10.14527/kuey.2017.019 Aslan, Ş. (2007). Örgütsel ortamda bireysel stresle başaçıkma tutumlarının araştırılması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(18), 67-84. Balcı, A. (1988, Ekim 01). Etkili okul. Eğitim ve Bilim, 12(70). Türk Eğitim Derneği (TED). http://eb.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5979/2110 adresinden alındı Balyer, A., Özcan, K., ve Yıldız, A. (2017). Teacher empowerment: school administrators’ roles. Eurasian Journal of Educational Research(70), 1-18. Ani Publishing Ltd. doi:http://dx.doi.org/10.14689/ejer.2017.70.1 Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28. http://www.deuhyoedergi.org adresinden alındı Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization)). (2017). Global education monitoring report 2017/8 - Accountability in education: Meeting our commitments. Paris: UNESCO Publishing. Bulut, A. (2015). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel mutluluk algılarının incelenmesi: Bir norm çalışması. (Yayımlanmamış doktora tezi). YÖK tez veritabanından elde edildi. (Tez no 398388). Bulut, A. (2015). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel mutluluk algılarının incelenmesi: Bir norm çalışması. (Yayımlanmamış yüksek doktora tezi). Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep. Bülbül, Ş., ve Giray, S. (2011). Sosyodemografik özellikler ile mutluluk algısı arasındaki ilişki yapısının analizi. Ege Akademik Bakış, 11, 113-123. Conger, J. A., ve Kanungo, R. N. (1988). The empowerment process: Integrating theory and practice. Academy of Management Review, 13(3), 471-482. Çakmak, Ö. (2008). Eğitimin Ekonomiye ve Kalkınmaya Etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi(11), 33-41. Çalışkan, S. C. (2011). Çalışanların psikolojik güçlendirilme algıları üzerinde işyeri arkadaşlıkları ve örgütsel iletişimin etkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 77-92. Çavuşoğlu, F., ve Güler, M. E. (2017). Psikolojik güçlendirme ile örgütsel vatandaşlık davranışının ilişkisi ve demografik değişkenlere göre farklılıkları: İzmir şehir merkezindeki konaklama işletmelerinde bir araştırma. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergis, 14(2), 47-64. Çekmecelioğlu, H. G., ve Eren, E. (2007). Psikolojik güçlendirme, örgütsel bağlılık ve yaratıcı davranış arasındaki ilişkilerin değerlendirilmesi. Yönetim, 18(57), 13-25. Çelebi, M. A. (2019). Yönetim ve İnsan İçin Güçlendirme. İstanbul: Kriter Yayınevi. Çöl, G. (2008). Algılanan güçlendirmenin işgören performansı üzerine etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1), 35-46. Çöl, G. (2008). Algılanan güçlendirmenin işgören performansı üzerine etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1), 35-46. Demo, G., ve Paschoal, T. (2013). Well-being at work scale: exploratory and confirmatory validation in the united states comprising affective and cognitive components. Proceeding XXXVII Encontro da ANPAD, 7(11), 1-16. Doğan, S. (2006). Personel Güçlendirme Rekabette Başarının Anahtarı Empowerment (2. b.). İstanbul: Kare Yayınları. Doğan, S., ve Demiral, Ö. (2009). Örgütsel bağlılığın sağlanmasında personel güçlendirme ve psikolojik sözleşmenin etkisine ilişkin bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi(32), 47-80. Döş, İ. (2013). Mutlu okul. Eğitim ve Bilim, 38(170), 266-280. Erdem, H., Gökmen, Y., ve Türen, U. (2016). Psikolojik güçlendirme boyutlarının iş performansı üzerine etkisinde örgütsel bağlılığın aracılık rolü: görgül bir araştırma. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 17(2), 161-176. George, D., ve Mallery, P. (2009). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Study Guide and Reference, 17.0 Update (10. b.). Needham Heights, MA, USA: Allyn ve Bacon, Inc. Güllü, S. (2018). Spor işletmelerinde çalışan mutluluğu. International Journal of Social Sciences and Education Research, 4(3), 547-559. Gün, F., ve Turabik, T. (2017). Öğretim elemanlarının algılarına göre psikolojik güçlendirme ile örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 886-905. Gür, B., Çelik, Z., Bozgeyikli, H., ve Yurdakul, S. (2018). Eğitime bakış 2018: İzleme ve değerlendirme raporu. Eğitim-Bir-Sen Stratejik Araştırmalar Merkezi. Ankara. Gürbüz, G. (2012). Personel güçlendirme uygulamalarının örgütsel bağlılığa etkisi: bankacılık sektöründe bir araştırma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne. Kanbur, E. (2017). Psikolojik güçlendirme ve örgütsel özdeşleşme arasında birey-örgüt uyumunun aracı rolü. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(7), 63-82. doi:10.20860/ijoses.315710 Kangal, A. (2013). Mutluluk üzerine kavramsal bir değerlendirme ve Türk hane halkı için bazı sonuçlar. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(44), 214-233. Kangal, A. (2013). Mutluluk üzerine kavramsal bir değerlendirme ve Türk hanehalkı için bazı sonuçlar. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(44), 214-233. Kanten, P., Kanten, S., ve Dündar, G. (2016). Ücret tatmininin ve işin özelliklerinin işe gömülmüşlük üzerindeki etkisinde mutluluğun rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(3), 64-88. doi:10.20491/isarder.2016.190 Karasar, N. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemi (30. b.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. Keser, A. (2018). İşte mutluluk araştırması. Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 14(1), 43-57. Kıral, B. (2016). Öğretmenlerde Kayıtsızlık ve Güçlendirme. Ankara: Pegem Akademi. doi:10.14527/9786053187363 Klecker, B., ve Loadman, W. (1996, Ocak). An analysis of the school participant empowerment scale (Short and Rinehart, 1992) based on data from 4091 teachers in 183 restructuring schools. https://www.researchgate.net/publication/234632868_An_Analysis_of_the_School_Participant_Empowerment_Scale_Short_and_Rinehart_1992_Based_on_Data_from_4091_Teachers_in_183_Restructuring_Schools adresinden alındı Kumaş, V., ve Deniz, L. (2010). Öğretmenlerin iş doyum düzeylerinin incelenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi(32), 123-139. Mert, E., ve Bayrak Kök, S. (2017). Örgütsel adalet ve psikolojik güçlendirme arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Conference On Eurasian Economies (s. 536-545). Bishkek - Kyrgyzstan: Eurasian Economists Association ve Kyrgyzstan-Turkey Manas University. Moçoşoğlu, B., ve Kaya, A. (2018). Okul yöneticileri ve öğretmenlerin örgütsel sessizlik ile örgütsel mutluluk düzeyleri arasındaki ilişki: Şanlıurfa ili örneği. Harran Education Journal, 3(1), 52-70. doi:10.22596/2018.0301.52.70 Okan, M., ve Yılmaz, K. (2017). Kamu okullarında psikolojik güçlendirme ile öğretmenlerin tükenmişlikleri arasındaki ilişki. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(1), 16-27. Özaslan, G. (2015). Öğretmenlerin sahip oldukları mesleki özerklik düzeyine ilişkin algıları. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi - Journal of Qualitative Research in Education, 3(2), 25-39. doi:0.14689/issn.2148-2624.1.3c2s2m Özaslan, G. (2018). Yapısal güçlendirme ile örgütsel sinizm arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 169-185. doi:http://dx.doi.org/10.17860/mersinefd.332499 Özdemir, S., Sezgin, F., Kaya, Z., ve Recepoğlu, E. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin stresle başa çıkma tarzları ile kullandıkları mizah tarzları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi [Educational Administration: Theory and Practice], 17(3), 405-428. Öznacar, B., Çoban, Ö., ve Yılmaz, E. (2016, Kasım 3-5). Öğretmenlerin iş doyumlarının öğretmenlerin güçlendirilmesi ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. 1st International Academic Research Congress, 3978-3984. Antalya/Side: Pegem Akademi. Pelit, E. (2011). Güçlendirmede yönetici ve işgören algılamalarının karşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(25), 209-225. Sağlam Arı, G., ve Ergeneli, A. (2003). Psikolojik güçlendirme algısı ve bazı demografik değişkenlerin örgütsel bağlılığa etkisi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 129-149. Selim, S. (2008). Türkiye’de bireysel mutluluk kaynağı olan değerler üzerine bir analiz: Multinomial logit model. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 345-358. Selim, S. (2008). Türkiye’de bireysel mutluluk kaynağı olan değerler üzerine bir analiz: Multınomıal logıt model. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 345-358. Sürgevil, O., Tolay, E., ve Topoyan, M. (2013). Yapısal güçlendirme ve psikolojik güçlendirme ölçeklerinin geçerlilik ve güvenilirlik analizleri. Journal of Yasar University, 8(31), 5371-5391. Şenel, Ö. (2006). Personel Güçlendirmenin Örgüt Kültürüne Etkisi. Yönetim ve Organizasyon Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir. Türk Dil Kurumu. (2019, 05 15). Büyük Türkçe Sözlük: http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_btsvearama=kelimeveguid=TDK.GTS.5cdbc67c6205b8.30545988 adresinden alındı Yıldırım, İ. (1991). Stres ve stresle başa çıkmada gevşeme teknikleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi(6), 175-189. Yıldız, D. (2017). Pozitif örgütsel davranış ve kariyer yönetimi arasındaki ilişki. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 4(11), 254-266. Yücel, İ., ve Demirel, Y. (2012). Psikolojik güçlendirmenin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi üzerine bir araştırma. ocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 19-48. Yürür, S., ve Demir, K. (2011). Örgütsel adalet ve psikolojik güçlendirme: Karşılıklı etkileri üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(3), 311-335.