Historical Development, Current Situation and Problems Related to Inclusion

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 1, 16 - 34, 29.04.2022

Ali Kurt

Öz

It is seen that a right progress towards inclusion in the world and in Turkey has occurred for different reasons. In addition to making various contributions to individuals with special needs, it can be said that inclusion has become a necessity when it is considered that excluding a group from education wouldn’t be appropriate in terms of ethics. The aim of this study is to illuminate this path towards inclusion in Turkey and in the world, and to discuss the current situation and problems in Turkey. For this purpose, in this study, the historical development of inclusion in the world and in Turkey, respectively, was discussed, and then the current situation in Turkey and the problems experienced were shed light on. Finally, recommendations were given. This study is a review-type study. As a result of the study; it was determined that special education in the world started with the education given in separate institutions, and then with the effect of various triggering events, private subclasses opened in general education schools, normalization and mainstream, and lastly developed as inclusion. When evaluated from the perspective of Turkey, it has been concluded that this path towards inclusion has similarities, but Turkey has not yet reached the level of inclusion. Also, considering that Turkey is at the level of inclusion in the current situation, it has been revealed that approximately 74% of the students with special needs in Turkey receive education in the mainstream environment and the existing mainstream practices are carried out as full-time, part-time and reverse mainstream. In addition, it can be stated that some problems in the past regarding mainstream, which is currently being implemented in Turkey, still continue, and although there is a positive picture regarding mainstream education in terms of teacher competencies, the same positive perspective cannot be mentioned in terms of inclusion practices. It is thought that this research will play a triggering role in new studies, especially on the basis of inclusion philosophy, by bringing a new perspective to the literature, since it deals with inclusion, which is accepted as the next destination after mainstream in the literature.

Anahtar Kelimeler

Inclusion, mainstream, special education, individuals with special needs

Bütünleştirmenin Tarihsel Gelişimi, Mevcut Durumu ve Yaşanan Sorunlar

Öz

Dünyada ve Türkiye’de bütünleştirmeye doğru haklı bir ilerleyişin farklı sebeplerle meydana geldiği görülmektedir. Özel gereksinimli bireylere çeşitli katkılarının bulunmasının yanında bir grubun eğitim dışında tutulmasının etik açıdan da uygun olmayacağı düşünüldüğünde bütünleştirmenin bir zorunluluk haline geldiği söylenebilir. Bu çalışmanın amacı Türkiye’de ve dünyada bütünleştirmeye doğru giden bu yolun aydınlatılması ve Türkiye’deki mevcut durumun ve yaşanan sorunların tartışılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda bu çalışmada sırası ile bütünleştirmenin dünyadaki ve Türkiye’deki tarihsel gelişimi ele alınmış, ardından Türkiye’deki mevcut durumuna ve yaşanan sorunlara ışık tutulmuştur. Son olarak da önerilere yer verilmiştir. Bu çalışma derleme niteliğinde bir çalışmadır. Çalışma sonucunda dünyada özel eğitimin ayrı kurumlarda verilen eğitim ile başladığı, daha sonra çeşitli tetikleyici olayların da etkisiyle genel eğitim okullarında açılan özel alt sınıflar, normalleşme ve kaynaştırma, son olarak da bütünleştirme şeklinde geliştiği belirlenmiştir. Türkiye açısından değerlendirildiğinde ise bütünleştirmeye doğru giden bu yolun benzerlikler taşıdığı ancak Türkiye’nin henüz bütünleştirme düzeyine ulaşamadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca mevcut durumda Türkiye’nin kaynaştırma düzeyinde olduğu düşünülürse, Türkiye’de özel gereksinimli öğrencilerin yaklaşık olarak %74’ünün kaynaştırma ortamında eğitim aldığı ve var olan kaynaştırma uygulamalarının tam zamanlı, yarı zamanlı ve tersine kaynaştırma şeklinde yürütüldüğü ortaya koyulmuştur. Bunun yanında Türkiye’de uygulanmakta olan kaynaştırmaya yönelik geçmişteki birtakım sorunların hâlâ devam ettiği, öğretmen yeterlikleri konusunda ise kaynaştırma düzeyinde olumlu bir tablonun olmasına karşın bütünleştirme uygulamaları açısından aynı olumlu tablodan söz edilemeyeceği ifade edilebilir. Bu araştırmanın alanyazında kaynaştırmadan bir sonraki varış noktası olarak kabul edilen bütünleştirmeyi ele alması sebebiyle alanyazına yeni bir bakış getirerek özellikle bütünleştirme felsefesi temelinde yeni çalışmaların yapılmasında tetikleyici bir rol oynayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bütünleştirme, kaynaştırma, özel eğitim, özel gereksinimli bireyler

Kaynakça

• Akçamete, G. ve Kaner, S. (1999, Kasım). Cumhuriyetin 75 yılında çocuğa yönelik özel eğitim çalışmaları. 2. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi. Ankara Üniversitesi.
• Akçamete, G., Büyükkarakaya, H. S., Bayraklı, H., ve Yıldırım, E. S. (2012). Eğitim politikalarının yansımaları: Genel ve özel eğitim. Journal of Educational Sciences & Practices, 11(22), 191-208.
• Aydoğdu, Ü. R., Karamustafaoğlu, O. ve Bülbül, M. Ş. (2017). Akademik araştırmalarda araştırma yöntemleri ile örneklem ilişkisi: Doğrulayıcı doküman analizi örneği, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 556-565.
• Azarkan, E., ve Benzer, E. (2018). Birleşmiş Milletler engelli kişilerin haklarına dair sözleşme ve Türkiye'de engelli hakları. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 23(38), 3-29.
• Balbağ, M. Z., Çemrek, F., ve İnce, H. (2021). Fen bilgisi ve zihin engelliler öğretmen adaylarının kaynaştırma uygulamalarındaki öğretmen yeterliliklerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Eğitim Dergisi, 6(1), 63-77.
• Birleşmiş Milletler. (1990). World declaration on education for all (1990). Erişim adresi: https://www.ohchr.org/EN/Issues/Education/Training/Compilation/Pages/9.WorldDeclarationonEducationforAll(1990).aspx
• Birleşmiş Milletler. (2008). Convention on the rights of persons with disabilities. Erişim adresi: https://www.un.org/development/desa/disabilities/convention-on-the-rights-of-persons-with-disabilities/article-24-education.html
• Bülbül, E., ve Güçlü, M. (2021). Türkiye’de 1976-1986 yılları arasında süreli yayınlara yansıyan özel eğitim ile ilgili sorunlar: Çağdaş Eğitim Dergisi örneği. Journal of International Social Research, 14(77), 886-897.
• Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi. (1973). Milli Eğitim Temel Kanunu. Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1739.pdf
• Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi. (1982). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf
• Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi. (2005). Engelliler Hakkında Kanun. Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5378-20130425.pdf
• Dede, Ş. (1996). Özel eğitim hakkında Salamanca Bildirisi. Özel Eğitim Dergisi, 2(2), 91-94.
• Değirmenci-Kurt, A., ve Tomul, E. (2020). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(7), 144-154.
• Diken, İ. H. ve Batu, S. (2010). Kaynaştırmaya giriş. İ. H. Diken, (Ed.), İlköğretimde kaynaştırma (1. Baskı) içinde (2-23). Ankara: Pegem Akademi Yayınevi.
• Eğitim Reformu Girişimi. (2011a). Kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimde dünyadan ve Türkiye’den iyi örnekler. Erişim adresi: http://www.egitimreformugirisimi.org/wp-content/uploads/2017/03/Kaynast%C4%B1rmaIyiOrnekler.pdf
• Eğitim Reformu Girişimi. (2011b). Türkiye’de kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimin durumu. Erişim adresi: http://www.egitimreformugirisimi.org/wp-content/uploads/2017/03/Turkiyede_ Kaynastirma_Butunlestirme_Yoluyla_Egitimin_Durumu.pdf
• Eripek, S. (2002). Geri zekâlı çocuklar. Y. Özsoy, M. Özyürek ve S. Eripek, (Ed.), Özel eğitime giriş içinde (151-180). Ankara: Karatepe Yayınları.
• Francisco, M. P. B., Hartman, M., ve Wang, Y. (2020). Inclusion and special education. Education Sciences, 10(9), 1-17.
• Gable, R.A., ve Hendrickson, J. M. (2000). Teaching all the students: A mandate for educators. J.S. Choate (Ed.). Successful inclusive teaching, proven ways to detect and correct special needs (s. 2-17) içinde. Boston: Allyn & Bacon.
• Gearheart, B. R., Weishahn, M.W., ve Gearheart, CJ. (1996). The exceptional student in the regular classroom. New Jersey: Prentice Hall.
• Giangreco, M. F., Doyle, M. B., ve Suter, J. C. (2012). Demographic and personnel service delivery data: Implications for including students with disabilities in Italian schools. Life Span and Disability, 15(1), 97-123.
• Hansen, J. H. (2012). Limits to inclusion. International Journal of Inclusive Education, 16(1), 89-98.
• United Nations. (1948). Universal Declaration of Human Rights. Erişim adresi: https://www.hsk.gov.tr/Eklentiler/Dosyalar/9a3bfe74-cdc4-4ae4-b876-8cb1d7eeae05.pdf
• Hodkinson, A. (2010). Inclusive and special education in the English educational system: Historical perspectives, recent developments and future challenges. British Journal of Special Education, 37(2), 61-67.
• Burckhart, H., ve Jager, B. (2017). On human rights and human duties: Is there a moral obligation to inclusion? In Human rights and disability (s. 82-87) içinde. London: Routledge.
• Keser, F., ve Düzkantar, A. (2019). Bir alanyazın taraması: “Öğretmen yeterliliklerinin bütünleştirme uygulamaları açısından incelenmesi”. Journal of International Social Research, 12(65), 841-849.
• Korucuk, B., ve Yeşiltepe, S. (2020). Kaynaştırma öğrencilerinin sorunlarının önem derecelerinin tespit edilmesi: Sınıf öğretmenleri üzerine bir uygulama. İnsan ve Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 696-706.
• Levent, F. (2011). Üstün yetenekli çocukların hakları el kitabı anne baba ve öğretmenler için. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Lindsay, G. (2003). Inclusive education: A critical perspective. British journal of special education, 30(1), 3-12.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2006). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. Erişim adresi: https://orgm.meb.gov.tr/alt_sayfalar/mevzuat/Ozel_Egitim_Hizmetleri_Yonetmeligi_son.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2017). Kaynaştırma/Bütünleştirme Yoluyla Eğitim Uygulamaları Genelgesi. Erişim adresi: https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_09/21112929_kaynastirma_genelge.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2020). Millî Eğitim istatistikleri örgün eğitim 2019-2020. Erişim adresi: http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_09/04144812_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2019_2020.pdf
• Metin, B. (2017). Engellilere yönelik sosyal politikalarda yerel yönetimlerin rolü: Keçiören Belediyesi Örneği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 320-344.
• Özgökçeler, S. ve Alper, Y. (2010). Özürlüler Kanunu’nun sosyal model açısından değerlendirilmesi. İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. 1(1), 33-54.
• Özsoy, Y. (1981). Sınıflarda konuşma özürlü öğrenciler. Eğitim ve Bilim, 6(35), 27-31.
• Özsoy, Y. (2002a). Özel eğitime muhtaç çocuklar ve eğitimleri. Y. Özsoy, M. Özyürek ve S. Eripek, (Ed.), Özel eğitime giriş içinde (1-20). Ankara: Karatepe Yayınları.
• Özsoy, Y. (2002b). İşitme özürlüler. Y. Özsoy, M. Özyürek ve S. Eripek, (Ed.), Özel eğitime giriş içinde (45-76). Ankara: Karatepe Yayınları.
• Özyürek, M. (2002). Görme özürlüler. Y. Özsoy, M. Özyürek ve S. Eripek, (Ed.), Özel eğitime giriş içinde (21-44). Ankara: Karatepe Yayınları.
• Özyürek, M. (2004). Bireyselleştirilmiş eğitim programı: Temelleri ve geliştirilmesi. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Pakkan, C. (2021). Sosyal model çerçevesinde engelli erişilebilirliğinin Türkiye’deki yasal ve somut durumu. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 21(1), 1-21.
• Perrin, B. ve Nirje, B. (1985). Setting the record straight: A critique of some frequent misconceptions of the normalization principle. Australia and New Zealand Journal of Developmental Disabilities, 11, 69-74.
• Prince, E. J., ve Hadwin, J. (2013). The role of a sense of school belonging in understanding the effectiveness of inclusion of children with special educational needs. International Journal of Inclusive Education, 17(3), 238-262.
• Resmî Gazete (1961). Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/10859.pdf
• Resmî Gazete (1992). Milli Eğitim Bakanlığı Zihinsel Özürlü Çocukların Eğitim Uygulamaları Yönetmeliği. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21262.pdf
• Resmî Gazete. (2011). Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/03/20120308M1-1.pdf
• Resmî Gazete. (2018). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180707-8.htm
• Resmî Gazete. (2021). 3718 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/03/20210320-49.pdf
• Sucuoğlu, B. (2004). Türkiye'de kaynaştırma uygulamaları: Yayınlar/araştırmalar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 15-23.
• Sucuoğlu, B. ve Kargın, T. (2008). İlköğretimde kaynaştırma uygulamaları: Yaklaşımlar, yöntemler, teknikler. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Şahan, G. Ş., Uğurlu, M., Özdemir, N., ve Nazik, A. (2021). Kaynaştırma uygulamalarının başarısını etkileyen etmenler, sorunlar ve ailelerden beklentilerin öğretmen görüşlerine göre analizi (karma yöntem araştırması). MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1), 136-150.
• Şipal, F. (2004). Kaynaştırma eğitimi veren eğitimcilerin engelli çocuklara yönelik tutumlarına genel bir bakış. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, (1), 23-37.
• Şişman, Y. (2011). Türkiye’de özürlülere yönelik yasal düzenlemeler. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 0(60), 169-221.
• Tanyeri, Y. (2016). İzmir school for the deaf. Turkish archives of otorhinolaryngology, 54(1), 1-4.
• U.S. Department of Education. (2021). Percentage distribution of students 6 to 21 years old served under Individuals with Disabilities Education Act (IDEA), Part B, by educational environment and type of disability: Fall 2018. Erişim adresi (11 Mayıs 2021): https://nces.ed.gov/fastfacts/display.asp?id=59#
• Ünal, R., ve Aladağ, S. (2020). Kapsayıcı eğitim uygulamaları bağlamında sorunlar ve çözüm önerilerinin incelenmesi. Journal of Interdisciplinary Education: Theory and Practice, 2(1), 23-42.
• Yazıcıoğlu, T. (2018). Kaynaştırma uygulamalarının tarihsel süreci ve Türkiye’de uygulanan kaynaştırma modelleri. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 8(1), 92-110.
• Yılmaz, E., ve Melekoğlu, M. A. (2018). Kaynaştırma eğitiminin yasa ve uygulamalardaki durumunun Türkiye ve Avrupa bağlamında değerlendirilmesi. Osmangazi Journal of Educational Research, 5(1), 1-17.
• Winzer, M.A. (1993). The history of special education: from isolation to integration. Washington, DC, USA: Gallaudet University Press.