Kaynaştırma Öğrencilerinde Grup Rehberliği Programının Sosyal Beceri Düzeyine Etkisi

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 1 - 9, 19.12.2025

Mehmet Onur Kaya , Hakan Kaya

https://doi.org/10.71272/debder.1642373

Öz

Bu araştırmada grup rehberliği programının kaynaştırma öğrencilerinin sosyal beceri düzeyine etkisini belirlemek amaçlanmıştır. Deneysel bir çalışma olan araştırmanın katılımcıları, Rehberlik ve Araştırma Merkezi tarafından kaynaştırma eğitimine yönlendirilen öğrencilerden oluşmaktadır. Araştırma verilerinin toplanması amacıyla öncelikle ön test uygulaması kapsamında 110 kaynaştırma öğrencisine Sosyal Beceri Ölçeği uygulanmıştır. Katılımcıların ölçekten elde ettikleri puanların aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri hesaplanmış (X=38.48; S=7.12) ve grup ortalamasının yarım standart sapma altında olan 49 kaynaştırma öğrencisi, sosyal beceri puanı grup ortalamasına göre düşük olarak belirlenmiştir. Sosyal beceri puanı düşük olan kaynaştırma öğrencileri ile yapılan görüşmelerde; gönüllülük, çalışmaya katılım ve devamlılık koşulları uygun olan 24 kişi belirlenmiş, demografik özelliklerine göre eşleştirilerek iki grup oluşturulmuş ve yansız atama yöntemiyle deney ve kontrol grubu olarak atamaları yapılmıştır. Çalışma sonucunda grup rehberliği programının kaynaştırma öğrencilerinin sosyal beceri düzeylerini artırmada etkili olduğu ve bu etkinin izleme testi ölçümüne göre kalıcı olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Beceri , Kaynaştırma Öğrencileri , Grup Rehberliği

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu, çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davranıldığını, bu çalışma için elde edilen veriler, insan ve hayvanların deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanılması ve kişisel verilerin korunması kanunu gereğince retrospektif çalışmalar kapsamında olmamasından dolayı etik kurul iznine tabi olmadığını, çalışmanın Committee on Publication Ethics (COPE)’ in tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet edildiğini tüm yazarlar adına beyan edildiğini bildiririm. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

Kaynakça

• Akfırat, F. Ö. (2004). Yaratıcı dramanın işitme engellilerin sosyal becerilerinin gelişimine etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(01), 9-22. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000077
• Avcıoğlu, H. (2009). Etkinliklerle sosyal beceri öğretimi. Kök Yayıncılık.
• Batu, S. ve Kırcaali-İftar, G. (2020). Kaynaştırma. Kök Yayıncılık.
• Batu, S. ve Uysal, A. (2010). Günümüz sınıflarına engelli çocukların katılımını destekleme. G. Akçamete (Ed.), Genel eğitim okullarında özel gereksinimli olan öğrenciler ve özel eğitim içinde (s. 113-139). Kök Yayıncılık.
• Bayrakçı, M. ve Susam, B. (2021). Sınıf öğretmenlerinin özel öğrenme güçlüğü yaşayan öğrencilerin özelliklerine ve eğitimlerine yönelik görüşleri. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 45-56.
• Bilgiç, E. ve Alımterin, Z. (2024). Kaynaştırma uygulamaları sürecinde yaratıcı drama yöntemi. Yaratıcı Drama Dergisi, 19(1), 90-108. https://doi.org/10.21612/yader.2024.004
• Çolak, A., Vuran, S. ve Uzuner, Y. (2013). Kaynaştırma uygulanan bir ilköğretim sınıfındaki sosyal yeterlik özelliklerinin betimlenmesi ve iyileştirilmesi çalışmaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 14(02), 33-53. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000183
• Ekizoğlu, Ö. ve Acet, M. (2023) Zihinsel engelli çocuklar için beden eğitimi ve eğitsel oyunların önemi. Spor, Eğitim Ve Psikososyal İncelemeler, 7.
• Geboloğlu, B. (2016). Otizm spektrum bozukluğu olan bireylere sosyal beceri kazandırmada sosyal öykü ve müzikli sosyal öykü uygulamalarının etkililik ve verimliliklerinin karşılaştırılması. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Gürgür, H. ve Rakap, S. (2021). Kapsayıcı eğitim-özel eğitimde bütünleştirme. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Haddou, M. (2021). Hayır demeyi bilmek. İletişim Yayınları
• Hargie, O. (2006). Communication skill in theory and practice. O. Hargie (Ed.), The handbook of communication skills içinde (s. 5-37). New York: Routledge.
• Kabasakal, Z., Girli, A., Burcu, O. K. U. N., Çelik, N. ve Vardarlı, G. (2008). Kaynaştırma öğrencileri, akran ilişkileri ve akran istismarı. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (23). 169-176.
• Kıyak, Ü. E., & Diken, Ö. (2018). Zihinsel yetersizliği olan ilkokul kaynaştırma öğrencilerinin pragmatik dil becerileri ile sosyal becerileri, problem davranışları ve akademik yeterlilikleri arasındaki ilişki. Ilkogretim Online, 17(1). 239-254.https://doi.org/10.17051/ilkonline.2018.413760
• MEB. (2018). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. Web: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat MevzuatNo=24736&Mevzuat- Tur=7&MevzuatTertip=5 31/01/2024 tarihinde alındı
• Metin, N., Şenol, B., & Yumuş, M. (2015). Okul öncesi eğitim sınıflarına kaynaştırılan otistik çocukların sosyometrik statülerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(2), 483-490.
• Odluyurt, S. (2015). Kaynaştırma eğitiminde uygulamalı davranış analizi. Eğiten Kitap.
• Özdemir, D. (2022). Özel öğrenme güçlüğü tanısına sahip kaynaştırma öğrencilerinin sınıftaki sosyal uyumlarına yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Biruni Üniversitesi.
• Özgüven, İ. E. (1999). Çağdaş eğitimde psikolojik danışma ve rehberlik. PDREM Yayınları Ülkü, S. (1976). Lise 1. sınıflarda uygulanan bir grup rehberliği programının “yöneltme” açısından etkililiğinin araştırılması, [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Ünsal, P. (2007) Kaynaştırma öğrencilerinin sosyal becerilerini artırmak için uygulanan iki farklı müdahale yaklaşımının etkililiklerinin karşılaştırılması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Rapee, R.M., Spence, S.H., Cobham, V. ve Wignall, A. (2022). Çocukta özgüven. Çev. Rasim Baykaldı. Arkadaş Yayınevi.
• Sakarkaya, S., Onuray Eğilmez, H., & Engür, D. (2019). Müzik eğitiminin hafif düzey zihinsel engelli öğrencilerin sosyalleşme düzeylerine etkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(4), 35-43. https://doi. org/10.18506/anemon.453753
• Shpendı Şirin, T. (2019) Okul öncesi dönem kaynaştırma ve bütünleştirme öğrencilerinin sosyal kabulüne ‘Arkadaş Edinme’ programının etkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Sucuoğlu, B. (2004). Türkiye’de kaynaştırma uygulamaları: yayınlar/araştırmalar (1980-2005). Özel Eğitim Dergisi, 5(2), 15- 23. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000083
• Sucuoğlu, B., & Özokçu, O. (2005). Kaynaştırma öğrencilerinin sosyal becerilerinin değerlendirilmesi. Ankara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 6(01), 41-65. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000086
• UNICEF (2017). İncluding Children with Disabilities in Quality Learning: What needs to be done.
• Vickerstaff, S., Heriot, S., Wong, M., Lopes, A., & Dossetor, D. (2007). Intellectual ability, self-perceived social competence, and depressive symptomatology in children with high-functioning autistic spectrum disorders. Journal of Autism and Developmental Disorders, 37(9), 1647-1664 https://doi.org/10.1007/s10803-006-0292-x
• Xie, Y. H., Potměšil, M., & Peters, B. (2014). Children who are deaf or hard of hearing in inclusive educational settings: A literature review on interactions with peers. Journal of deaf studies and deaf education, 19(4), 423-437. https://doi. org/10.1093/deafed/enu017
• Yarımkaya, E. (2018). Akran aracılı uyarlanmış fiziksel aktivitelerin orta düzeyde zihin yetersizliği olan öğrencilerin sosyalleşme düzeyleri üzerine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(2), 335-344. https://doi.org/10.24106/kefdergi.389805