Koçluk Desteğinin Okul Öncesi Öğretmeninin Yazı Farkındalığı Becerileriyle ilgili Uygulamaları İle Çocukların Yazı Farkındalığı Becerilerine Etkisi

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 109 - 130, 19.12.2025

Sevinç Demir Kaya , Fatma Alisinanoğlu

https://doi.org/10.71272/debder.1808612

Öz

Bu araştırmanın amacı okul öncesi öğretmenin yazı farkındalığı becerilerine ilişkin koçluk desteği almasının öğretmenin bu beceriye ilişkin uygulamalarına ve öğretmenin yazı farkındalığına ilişkin uygulamalarının ise çocukların yazı farkındalığı becerilerine etkisinin belirlenmesidir. Araştırmanın çalışma grubunu 1 öğretmen ve 2 anasınıfı çocukları (toplam 29 çocuk) oluşturmaktadır. Araştırma deseni NİC+NİT şeklinde karma desendir. Araştırmanın nicel deseni deneysel araştırma türlerinden biri olan ön test - son test ve kalıcılık testi deney - kontrol gruplu yarı deneysel desen olarak belirlenmiştir. Çocuklardan elde edilecek veriler nicel veri grubunu oluşturmaktadır. Nitel veri grubunu ise öğretmenin araştırma öncesi, sırası ve sonrasında yarı yapılandırılmış görüşme, gözlem, öğretmen günlükleri, araştırmacı ile yapılan geri bildirim oturumlarından elde edilmiştir. Araştırmanın sonucuna göre koçluk desteği alan öğretmenin yazı farkındalığı becerilerine yönelik farkındalık düzeyinin arttığı ve bununla birlikte öğretmenin yazı farkındalığı becerilerine yönelik uygulamalarının ise çocukların yazı farkındalığı becerilerinin gelişimine katkı sağladığı ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yazı farkındalığı becerileri , koçluk , okuryazarlık koçluğu , mesleki gelişim , öğretmen eğitimi , okul öncesi eğitimi.

The Effect of Coaching Support on Preschool Teachers’ Practices Related to Print Awareness Skills and on Children’s Print Awareness Skills

Öz

The aim of this study is to determine the effect of coaching support provided to a preschool teacher regarding print awareness skills on the teacher’s related instructional practices, as well as the effect of these practices on children’s print awareness skills. The study group consists of one teacher and two preschool classes (a total of 29 children). The research employs a mixed-methods design in the form of a QUAN+QUAL model. The quantitative dimension of the study is designed as a quasi-experimental pretest–posttest–retention test model with experimental and control groups, which is one of the experimental research designs. The data obtained from the children constitute the quantitative data set, while the qualitative data set consists of data collected through semi-structured interviews, observations, teacher journals, and feedback sessions conducted with the researcher before, during, and after the intervention. The results of the study indicate that the teacher who received coaching support demonstrated an increased level of awareness regarding print awareness skills. Furthermore, the teacher’s enhanced instructional practices related to print awareness contributed positively to the development of children’s print awareness skills..

Anahtar Kelimeler

print awareness skills , coaching , literacy coaching , professional development , teacher education

Kaynakça

• Akbaba Altun, S. A., Şimşek Çetin, Ö. & Bay, D. N. (2014). Okuma yazmaya hazırlık çalışmalarına yönelik öğretmen görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 244-263.
• Allington, R. L. (2002). What I’ve learned about effective reading instruction from a decade of studying exemplary classroom teachers. Phi Delta Kappan, 83(10), 740-747. https://doi.org/10.1177/003172170208301007
• Bayraktar, V. (2013). Okuma-Yazmaya Hazırlık Eğitim Programı’nın anasınıfına devam eden 6 yaş grubu çocukların yazı farkındalığı becerilerine ve ilkokul birinci sınıftaki ses farkındalığı ve okuma-yazma becerilerine etkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101. https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
• Burnett, P. C. (2002). Teacher praise and feedback and students’ perceptions of the classroom environment. Educational Psychology, 22, 5-16. https://doi.org/10.1080/01443410120101215
• Çabuk, B., Tepetaş Cengiz, G. Ş., Sırgancı, G. ve Güney, S. Y. (2020). Öğretmenlerin okuma yazmaya hazırlık etkinlikleriyle ilgili algı ve bilgi düzeylerinin eğitimle değişimi. International Congress of Research and Practıce in Education. 51-58.
• Çayır, A. & Ulusoy, M. (2014). Akıcılığı geliştirme programının ilkokul ikinci sınıf öğrencilerinin okuma ve anlama becerileri üzerindeki etkisi. Cumhuriyet International Journal of Education, 3(2), 2014, 26 – 43. https://doi.org/10.30703/cije.321340
• Creswell, J. W. (2019). Karma araştırma yöntemlerine giriş. (M. Sözbilir Çev.). Ankara: Pegem A.
• Creswell, J. W. & Plano Clark, V. L. (2011). Designing and conducting mixed methods research. (2nd Ed.). Los Angeles: Sage.
• Darling Hammond, L., Hyler, M. E. & Gardner, M. (2017). Effective teacher professional development. Palo Alto, CA: Learning Policy Institute. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED606741.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Deretarla, Gül, E. & Bal, S. (2006). Anasınıfı öğretmenlerinin okuma yazmaya hazırlık çalışmalarına ilişkin bakış açıları, sınıf içi kullanılan materyal ve etkinlikler ile çocukların okuma yazmaya ilgilerinin incelenmesi. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 1(2), 33-51.
• Deussen, T., Coskie, T., Robinson, L. & Autio, E. (2007). “Coach” can mean many things: Five categories of literacy coaches in Reading First. Issues & answers report, REL 2007-No. 005. Washington, DC: National Center for Education Evaluation and Regional Assistance.
• Dickinson, D. K. & Caswell, L. (2007). Building support for language and early literacy in preschool classrooms through in-service professional development: Effects of the literacy environment enrichment programme (LEEP). Early Childhood Research Quarterly, 22, 243-260. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2007.03.001
• Dodge, D. T., Colker, L. J. & Horaman, C. (2002). The creative curricullum for preschool. Washington: Teaching Strategies.
• Erdoğan, T., Özen Altınkaynak, Ş. & Erdoğan, Ö. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin okuma-yazmaya hazırlığa yönelik yaptıkları çalışmaların incelenmesi. İlköğretim Online, 12(4).
• Ergül. C., Karaman, G., Akoğlu, G., Tufan, M., Dolunay Sarıca, A. & Bahap Kudret, Z. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin “erken okuryazarlık” kavramına ilişkin bilgi düzeyleri ve sınıf uygulamaları. İlköğretim Online, 13(4), 1451-1472.
• Freeman, J., Sugai, G.,Simonsen, B. & Everett, S. (2017). MTSS coaching: Bridging knowing to doing. Theory into Practice, 56(1), 29–37. https://doi.org/10.1080/00405 841.2016.12419 46.
• Gardner, M. K. (2012). Mixed methods research. In Fraenkel, J. R., Wallen, N. E. & Huyn, H. H. (Eds.), How design and evaluate research in education. (pp. 556-586). Newyork: McGraw-Hill.
• Howes, C., Burchinal, M., Pianta, R., Bryant, D., Early, D., Clıfford, R. & Barbarin, O. (2008). Ready to learn? Children’s pre-academic achievement in prekindergarten programs. Early Childhood Research Quarterly, 23, 27-50. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2007.05.002
• Jay, A. B. & Strong, M. W. (2008). A guide literacy coaching: Helping teachers increase student achievement. California: Corwin.
• Justice, L. M. & Ezell, H. K. (2001). Word and print awareness in 4-year old children. Child Language Teaching and Therapy,17, 207-225. https://doi.org//10.1177/026565900101700303
• Justice, L. M., Mashburn, A., Hamre, B. & Pianta, R. (2008). Quality of language and literacy instruction in preschool classrooms serving at-risk pupils. Early Childhood Research Quarterly, 23, 51-68. https://doi.org/10.1016/j.ecresq.2007.09.004
• Justice, L. M. & Sofka, A. E. (2010). Engaging Children with Print Building. Early Literacy Skills through Quality Read-Alouds, Newyork London: The Guilford Press.
• Kandır, A., Uyanık, Ö. & Yazıcı, E. (2011). Eğlenceli etkinliklerle okuma yazmaya hazırlık. Ankara: Efil.
• Kayri, M. (2009). Araştırmalarda gruplar arası farkın belirlenmesine yönelik çoklu karşılaştırma (post-hoc) teknikleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 51-64.
• Koç, E. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik ve güvenirlik. (Ed.) Özden, Y. M., Durdu. L. Eğitimde üretim tabanlı çalışmalar için nitel araştırma yöntemleri. (s. 149-165), Ankara: Anı.
• Lynch, J. (2009). Preschool teacher’s beliefs about children’s print literacy develpoment. Early Years, 29(2), 191-203. https://doi.org/10.1080/09575140802628743
• Murphy, M. M. (2007). Enhancing print knowledge, phonological awareness, and oral language skills with at-risk preschool children in head start classrooms, Doctoral Dissertation, University of Nebraska.
• Moxley, D. E. & Taylor, R. T. (2006). Literacy coaching: A handbook for school leaders. California: Corwin.
• Neuman, S. B., & Cunningham, L. (2009). The impact of professional development and coaching on early language and literacy instructional practices. American Educational Research Journal, 46(2), 532–566. https://doi.org/10.3102/0002831208328088
• Perry, K. E., Donohue, K. M. & Weinstein, R. S. (2007). Teaching practices and the promotion of achievement and adjustment in first grade. Journal Of School Psychology, 45, 269-292. https://doi.org/10.1016/j.jsp.2007.02.005
• Pullen, P. C. & Justice L. M. (2003). Enhancing phonological awareness, print awareness, and oral language skills in preschool children. Intervention in School and Clinic, 39; 87- 98. https://doi.org/10.1177/10534512030390020401
• Ramadhona, R., Padua, A. S., Sutrisman, H., Kusumo, B., Simanjuntak, R., Purnamawati. & Prihartanto, A. (2025). Instructional coaching and mentorship: İnvestigate the role of instructional coaches in supporting teachers’ professional growth and curriculum implementation. Southeast Asian Journal of Management and Research, 3(3), 1-14.
• Rimm Kaufman, S. E., Laparo, K. M., Downer, J. T. & Pianta, R. C. (2005). The contribution of classroom setting and quality of instruction to children’s behavior in kindergarten classrooms. The Elementary School Journal, 105, 377-394. https://doi.org/10.1086/429948
• Rodgers, A. & Rodgers, E. M. (2007). The Effective Literacy Coach: Using Inquiry to Support Teaching and Learning. New York: Teachers College.
• Seefeldt, C. (2005). How to work with standart in the early childhood classroom. New York: Teacher College.
• Story, N. I. (2008). Pre-kindergarten summer school: an intervention for kindergarten readiness. Doctoral Dissertation, University of Wyoming
• Sailors, M. & Shanklin, N. L. (2010). Growing evidence to support coaching in literacy and mathematics. The Elementary School Journal, 111(1), 1-6.
• Strickland, D. S. & Schickedanz, J.A. (2009). Learning about print in preschool. Newark, DE: International Reading Association.
• Sturtevant, E. G. (2003). The literacy coach: Akey to improving teaching and learning in secondary schools. Alliance for Excellent Education. https://media.carnegie.org/filer_public/80/50/80508f5f-bec4-4214-ab80-8142123d188f/ccny_grantee_2003_coach.pdf adresinden ulaşılmıştır.
• Şimşek, Ö. (2011). 60- 72 Aylık çocukların yazı farkındalığı ve yazmaya hazırlık becerilerinin gelişiminde okuma yazmaya hazırlık programının etkisinin incelenmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Taşkın, N., Katrancı, M. & Uygun, M. (2014). Okul öncesi ve sınıf öğretmenlerinin okul öncesindeki okuma yazmaya hazırlık sürecine ilişkin görüşleri. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 10(4), 1102-1119.
• Towson, J.A., Macy, M., Abarca, D.L. (2014). Examining Teachers’ Use of Dialogic Reading Strategies Following A Multiple Component Professional Development Intervention. Early Childhood Education 52, 1751–1763 (2024). https://doi. org/10.1007/s10643-023-01526-3
• Walpole, S. & McKenna, M. (2004). The literacy coach’s handbook: A guide to research-based practice. NY: Guilford.
• Van Pelt, J. & Poparad, M. A. (2006). Revamping reading: One district moves from a patchwork to a coordinated curriculum and coaching to improve reading skills among elementary students systemwide. The School Administrator, 63(4), 31–34.
• Vukelich, C. Christie, J. & Enz, B. (2008). Helping young children learn language and literacy: Birth through kindergarten. Boston: Pearson.