Öğreticilerin Gözünden 4-6 Yaş Kur’an Kursu Öğretim Programındaki Soyut Kavramların Öğretimi Üzerine Nitel Bir Araştırma

Yıl 2023, Cilt: 21 Sayı: 45, 1 - 34, 25.06.2023

Fatmanur Çelik , Ahmet Çakmak

https://doi.org/10.34234/ded.1182442

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada 4-6 yaş Kur’an kursu programında bulunan Allah, dua, sevgi adalet, saygı gibi soyut kavramların öğretiminde yaşanan problemlerin ve bu kavramların öğretimini etkileyen faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu çerçevede araştırmanın temel problemi “4-6 yaş Kur’an kursu öğretim programındaki soyut kavramların öğretimi nasıl yapılmaktadır?” olarak belirlenmiştir. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışmasına göre tasarlanmıştır. Çalışma grubu ‘Kadrolu 4-6 yaş Kur’an Kursu öğreticileri’ olarak belirlenmiştir. Veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Görüşmeler deşifre edilerek içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırma sonucuna göre soyut kavramların öğretiminde yaşanan problem kavram yanılgısıdır. Bununla birlikte soyut kavramların öğretimini olumlu ve olumsuz etkileyen faktörler vardır. Olumlu etkileyen faktörler; hazır bulunuşluk, kullanılan yöntem ve materyaller, akran öğretimi, öğretici-aile iletişimi, kurum içi iş birliği ve hizmet içi eğitimdir. Olumsuz etkileyen faktörler ise yaş (gelişim seviyesi), öğretici yeterliliği, program ünite dağılımı, materyal eksikliği ve sosyal çevredir (aile, arkadaş ve medya). Bunlar doğrultusunda 4-6 yaş Kur’an kursu öğreticilerine, alan uzmanları tarafından soyut kavramların öğretimini konu alan hizmet içi eğitim, seminer ve konferansların verilmesi ve kaynak program olan İlahiyat Fakültelerinde de 4-6 yaş Kur’an kursu programını ve 4-6 yaş gelişim özelliklerini temele alan seçmeli ders ve staj uygulamalarının eklenmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, 4-6 Yaş Kur’an Kursu, Soyut Kavram, Kur’an Kursu Öğreticisi

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

1919B012107416

Teşekkür

Bu makale, TÜBİTAK-2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programına sunulan 1919B012107416 başvuru numaralı projeden üretilmiştir. Desteği için TÜBİTAK'a teşekkür ederiz. Araştırmanın uygulama aşamasında bizden desteklerini esirgemeyen araştırma ekibimiz; Sümeyye Çamurcu, Kader Öztaş ve Melisa Korkmaz'a teşekkür ederiz.

A Qualitative Research on the Teaching of Abstract Concepts in the Qur'an Course Curriculum for 4-6 Year-old Children from the Teachers' Perspective

Öz

In this research, it is aimed to determine the problems experienced in teaching abstract concepts such as Allah, prayer, love, justice, respect in the Qur’an course program for 4-6 years-old children, and the factors affecting the teaching of these concepts. In this framework, the main problem of the research was determined as “How is the teaching of abstract concepts conducted in the Qur’an course curriculum for 4-6 children?”. The research was designed according to a case study from qualitative research methods. The study group was determined as ‘permanent Qur’an Course instructors for 4-6 years-old children’. A semi-structured interview form was used as a data collection tool. The interviews were transcribed and subjected to content analysis. According to the results of the research, the problem experienced in teaching abstract concepts is related to misconceptions. In addition to this, there are factors that positively and negatively affect the teaching of abstract concepts. The factors that affect
positively are readiness, methods and materials used, peer teaching, instructor family-communication, in-house cooperation and in-service training. Negative factors are age (developmental level), instructor competence, program unit distribution, lack of materials and social environment (family, friend and media). In line with these, it is recommended to provide in-service training, workshops, and conferences on the teaching of abstract concepts to Qur’an course instructors for 4-6 years-old children by field experts, and elective courses and internship practices based on the Qur’an course program for 4-6 years-old children and their developmental characteristics should be added in the Faculty of Theology, which serves as a source of program.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Quran Course for 4-6 Years-old Children, Abstract Concept, Quran Course Teacher

Proje Numarası

1919B012107416

Kaynakça

• Akyürek, S. (2004). Din Öğretiminde Kavram Öğretimi (1. bs). Dem Yayınları. https://www.ensarnesriyat.com.tr/kitap/din-ogretiminde-kavram-ogretimi-suleyman-akyurek-9789756324028
• Arslan, Ü., & Nural, E. (2004). Okul Öncesi Eğitimde Okul-Aile İşbirliğinin Önemi. Milli Eğitim Dergisi, 162. https://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/162/arslan-nural.htm
• Ayas, M. (2020). “Kader-Kaza” Kavramının Öğretimi ve Kavram Yanılgıları Üzerine Bir İnceleme. Turkish Academic Research Review, 5(3), Article 3. https://doi.org/10.30622/tarr.774502
• Ayaydın, N. (2012). Din Öğretiminde Soyut Kavramların Öğretilmesiyle İlgili Problemlerin İncelenmesi. Marmara Üniversitesi.
• Aybey, S. (2019). 4-6 Yaş Kur’an Kurslarının Eğitim-Öğretim Faaliyetleri ve Problemleri (Zonguldak İli Örneği). BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(2), Article 2. https://doi.org/10.33460/beuifd.598401
• Azi̇z, S. (2022). 4-6 Yaş Grubu Kur’an Kurslarında Din Eğitimi: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Talim, 6(1), Article 1.
• Balbay, E. (2021). Okul Öncesi Din Eğitimde Soyut Kavram Etkinlik Örneklerinin Tahlili. Mecmua, 12, Article 12. https://doi.org/10.32579/mecmua.984949
• Başaran, İ. E. (1991). Eğitim Psikolojisi: Modern Eğitimin Psikolojik Temelleri. Gül Yayınevi.
• Baydar, I. Y., & Kandır, A. (2021). Eğitici Oyuncaklarla Verilen Kavram Eğitiminin Çocukların Temel Kavram Kazanımına Etkisinin İncelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 54, Article 54. https://doi.org/10.53568/yyusbed.1052436
• Bilgin, B. (1997). İslam ve Çocuk. Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Bilgin, B. (2001). Eğitim Bilimi ve Din Eğitimi. Gün Yayıncılık - Ankara.
• Bulut, İ., & Sari, B. (2021). Kur’an Kursları Öğretici Kitabındaki Etkinlik uygulamalarının Öğretici Görüşleri Doğrultusunda İncelenmesi. Hitit Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), Article 2. https://doi.org/10.17218/hititsbd.940253
• Creswell, J. W. (2021). Nitel Araştırma Yöntemleri (S. B. Demir & M. Bütün, Çev.). Siyasal Kitabevi.
• Çanakcı, A. A. (2016). “Kur’an Kurslarında Eğitimin Niteliği, Sorunları Ve Çözüm Yolları” Çalıştayı (Seferihisar / İzmir). Balıkesir İlahiyat Dergisi, 2(2), Article 2.
• Dale, E. (1969). Audiovisual methods in teaching (3d ed). Dryden Press.
• Dale, E. (1972). Building a Learning Environment. Delta Kappa Educational Foundation.
• Demirel, Ö. (2017). Eğitimde Program Geliştirme / Prof. Özcan Demirel. Pegem Akademi Yayıncılık.
• DİB. (2018a). Kur’an Kursu Öğretici El Kitabı (4-6 Yaş Grubu) (İ. Sağlam, B. Yorulmaz, & F. Kotan, Ed.; 6. bs, C. 1). Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• DİB. (2020). Faaliyet Raporu 2020. DİB. https://stratejigelistirme.diyanet.gov.tr/Documents/2020%20Y%C4%B1l%C4%B1%20Faaliyet%20Raporu.pdf
• DİB. (2021). Faaliyet Raporu 2021. DİB. https://stratejigelistirme.diyanet.gov.tr/Documents/2021%20Faaliyet%20Raporu.pdf
• DİB, D. İ. B. (2018b). Kur’an Kursları Öğretim Programları (4-6 Yaş Grubu). https://egitimhizmetleri.diyanet.gov.tr/Documents/Kur'an%20Kursları%20Öğretim%20Programı%20(4-6%20Yaş%20Grubu)%202018.pdf.
• DİB, D. İ. B. (2022). Kur’an Kursları Öğretim Programları (4-6 Yaş Grubu). https://egitimhizmetleri.diyanet.gov.tr/Documents/4-6%20Ya%C5%9F%20Grubu%20Kuran%20kurslar%C4%B1%20%C3%96%C4%9Fretim%20Program%C4%B1-2022.pdf
• Ecer, M., & Çakmak, A. (2021). Bir Meta-Sentez Çalışması: Öğreticilerin Gözünden 4-6 Yaş Kur’an Kursları. Marife Dini Araştırmalar Dergisi, 21(2), Article 2. https://doi.org/10.33420/marife.999853
• Geli̇ci̇, Z. (2022). 4-6 Yaş Kur’an Kursu Etkinlik Kitaplarının Hikâye İçeriği ve Resimleme Özellikleri Açısından İncelenmesi. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 24(45), Article 45. https://doi.org/10.17335/sakaifd.1070414
• Genç, M. F. (2019). Diyanet İşleri Başkanlığı’na Bağlı 4-6 Yaş Grubu Kuran Kurslarında Din Eğitimi (Sy 2). 5, Article 2. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ihya/issue/47285/566497
• Gök, T. (2018). Akran Öğretimi Yöntemiyle Öğrencilerin Kavram Öğrenme ve Problem Çözme Başarısının Değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), Article 1. https://doi.org/10.17556/erziefd.403361
• Gücen, A., Çakmak, A., & Ay, M. (2016). 4-6 Yaş Kur’an Kursu Öğretim Programının Öğretici Görüşleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi. Içinde Mücahit Kıbrıs (Ed.), Uluslararası Erken ÇocuklukDönemi Kongresi Bildiri Kitabı. İstanbul Büyükşehir Belediyesi.
• Gün, A. (2016). Veli ve Öğretici Görüşleri Doğrultusunda 4-6 Yaş Grubu Kur’an Kursu Eğitimi: Samsun İli Örneği. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7, Article 7. https://doi.org/10.18498/amauifd.282862
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri Felsefe – Yöntem – Analiz (5. bs). Seçkin Yayıncılık. https://pegem.net/urun/Sosyal-Bilimlerde-Arastirma-Yontemleri-Felsefe-Yontem-Analiz/1005
• Hökelekli, H. (2018). Din Psikolojisi (14. bs). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. https://www.nadirkitap.com/din-psikolojisi-hayati-hokelekli-kitap22333592.html
• Hull, J. M. (1991). God-Talk with Young Children: Notes for Parents and Teachers. Birmingham: CREADER.
• İpek, Y., & Öncü, A. (2022). 4-6 Yaş Kur’an Kursu Öğreticilerinin Teknoloji Yeterlilikleri Hakkında Bir Karma Yöntem Araştırması. Dini Araştırmalar, 25(62), Article 62. https://doi.org/10.15745/da.1104341
• Kandır, A. (2001). Çocuk Gelişiminde Okul Öncesi Eğitim Kurumlarının Yeri ve Önemi. Milli Eğitim Dergisi, 151.
• Karaca, F. (2007). Dini Gelişim Teorileri. Dem Yayınları.
• Kılavuz, M. A. (2011). Kuşaklararası Din Eğitimi. Düşünce Kitabevi Yayınları.
• Koç, A. (2020). "Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Din ve Değer Eğitimi (Mevcut Durum—Sorunlar- Çözüm Önerileri)”. İçinde M. Bayyiğit, M. Özkan, A. A. Çanakçı, & A. H. A. Abdelghany (Ed.), Erken Çocukluk Dönemi Din-Ahlak-Değerler Eğitimi ve Sorunları-2 (C. 2). Palet Yayınları. https://www.academia.edu/44880064/4_6_Ya%C5%9F_Kuran_Kurslar%C4%B1_%C3%96%C4%9Fretim_Program%C4%B1n%C4%B1n_2018_E%C4%9Fitim_Program%C4%B1_Temel_%C3%96%C4%9Feleri_A%C3%A7%C4%B1s%C4%B1ndan_De%C4%9Ferlendirilmesi
• Korkmaz, M. (2011). Kur’an Kursu Öğreticilerinin Eğitim Öğretim Yeterliliklerine İlişkin Algıları. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 29(1), Article 1.
• Korkmaz, M. (2019). 4-6 Yaş Grubu Kur’an Kurslarında Din Eğitimi Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Kimlik Yayınları.
• Korkmaz, M., & Yobaş, H. Ç. (2022). 04-06 Yaş Grubu Kur’an Kurslarında Değer Öğretiminde Hikâye Kullanımına İlişkin Nitel Bir Araştırma. Tokat İlmiyat Dergisi, 10(2), Article 2. https://doi.org/10.51450/ilmiyat.1180356
• Mağden, P. D. D., & Gündoğan, U. A. (2009). 5-6 ve 7 Yaşındaki Çocukların Mecazi Kavramlarını Anlamalarının İncelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 18(18), Article 18. https://doi.org/10.21560/spcd.83058
• Merriam, S. B. (2015). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber (Turan, Ed.; S. Yüksel, E. Karadağ, F. Koçak, Ö. Öztekin, D. Yılmaz, M. Öz, H. Özen, M. Yalçın, E. Dinç, & S. Turan, Çev.). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Okumuşlar, M. (2006). Din Eğitiminde Etkin Bir Yöntem Olarak Hikaye. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21(21), Article 21.
• Oruç, C. (2015). Din Eğitimi Açısından Çocuk Teolojisi ve İlahiyat Fakülteleri İçin Bir Öneri. İçinde F. Kayadibi (Ed.), Din Eğitiminde Kalite (ss. 125-152). DEM. https://avesis.inonu.edu.tr/yayin/cd12c371-111b-4c25-afff-410da8c83a97/din-egitimi-acisindan-cocuk-teolojisi-ve-ilahiyat-fakulteleri-icin-bir-oneri
• Oruç, C. (2021). Okul Öncesi Dönemde Çocuğun Din Eğitimi. Dem Yayınları.
• Piaget, J. (1928). Judgment and Reasoning in the Child. The Edinburgh Press. https://www.taylorfrancis.com/books/mono/10.4324/9780203207260/judgement-reasoning-child-jean-piaget
• Piaget, J. (1964). Cognitive Development in Children-Piaget Development and Learning. Journal of Research in Science Teaching, 40.
• Piaget, J. (2004). Çocukta Zihinsel Gelişim (H. Portakal, Çev.). Cem Yayınevi.
• Senemoğlu, N. (2009). Gelişim Öğrenme ve Öğretim. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Şuşoğlu, M., & Ataseven, K. (2018). Tahin ile Pekmez Eğitim Seti. Diyanet Vakfı Yayınları.
• Taşkın, N. (2012). İlköğretime Hazırlık ve İlköğretim Programları (F. Alisinanoğlu, Ed.). Maya Akademi.
• Tavukçuoğlu, M. (2002). Okulöncesi Çocuğunun Eğitiminde Din Duygusu Ve Din Eğitimi. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 14(14), Article 14.
• Türkmen, B. B. (2021). Çocuk Kitabı Resimlemelerinde Ölüm Kavramı: Kavram Öğretimi ve Resimleme Bağlamında Çocuk Kitabı İncelemeleri. Sanat ve Tasarım Dergisi, 28, Article 28. https://doi.org/10.18603/sanatvetasarim.1048583
• Türkmen, S., & Bayrakdar, N. (2020). Öğretici Görüşlerine Göre 4-6 Yaş Kur’an Kursu Binalarının Fiziki İmkanlar Açısından Eğitime Elverişlilik Durumu (Gaziantep İli Örneği). Dini Araştırmalar, 23(58 (Din Eğitimi: Prof. Dr. Beyza Bilgin Özel Sayısı)), Article 58 (Din Eğitimi: Prof. Dr. Beyza Bilgin Özel Sayısı). https://doi.org/10.15745/da.790879
• Türkmenoğlu, M., & Baştuğ, M. (2017). İlkokulda Akran Öğretimi Aracılığıyla Okuma Güçlüğünün Giderilmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5(3), Article 3.
• Ülgen, G. (2004). Kavram Geliştirme. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Üstün, E., & Akman, B. (2003). Üç Yaş Grubu Çocuklarda Kavram Gelişimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24.
• Üzümcü, M., & Çınar, N. (2021). 4-6 Yaş Kur’an Kurslarında Görev Yapan Öğreticilerin Bu Kurslardaki Eğitim Süreçleriyle İlgili Görüşleri (Çorlu Örneği). Tasavvur / Tekirdağ İlahiyat Dergisi, 7(2), Article 2. https://doi.org/10.47424/tasavvur.990630
• Vergote, A. (2019). Çocuklukta Din (E. Fırat, Çev.). https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000000281
• Yağcı, S. (2020). Öğreticilere Göre Diyanet İşleri Başkanlığı ve Müftülüklerin 4-6 Yaş Grubu Kur’an Kursu Çalışmaları. Balıkesir İlahiyat Dergisi, 11, Article 11.
• Yazıbaşı, M. A. (2020). Kur’an Kursu Öğreticilerine Göre 4-6 Yaş Kur’an Kursu Öğreticisi, Öğrencisi ve Öğrenci Velisinin İhtiyaç ve Beklentileri (Kırıkkale Örneği. Dini Araştırmalar, 23(57), Article 57. https://doi.org/10.15745/da.749609
• Yazıbaşı, M. A. (2022). 4-6 Yaş Kuran Kursu Öğreticilerinin Online Eğitim Tecrübeleri Üzerine Nicel Araştırma (Ankara Örneği). Journal of Analytic Divinity, 6(1), Article 1. https://doi.org/10.46595/jad.1081858