İlkokulda Değerler Eğitimini Zorlaştıran Faktörler Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2023, Cilt: 21 Sayı: 46, 377 - 397, 25.12.2023

Yusuf Tosun İshak Kozikoğlu

https://doi.org/10.34234/ded.1310462

Öz

Bu araştırma, ilkokulda değerler eğitimini zorlaştıran faktörlere ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşlerini belirlemeye dönük bir ölçek geliştirmeyi amaçlamaktadır. Araştırmada beşli Likert tipi 36 maddelik taslak ölçek formu hazırlanmıştır. 189 sınıf öğretmeniyle gerçekleştirilen Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) sonuçları, ölçeğin 34 maddelik yedi faktörlü bir yapıya sahip olduğunu ve ölçeğe ait toplam varyansın %68.654'ünü açıkladığını ortaya koymuştur. Ayrıca 419 öğretmenden elde edilen verilerle Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) yapılmış ve AFA ile belirlenen, yedi faktörden oluşan 34 maddelik yapının DFA ile doğrulandığı sonucu ortaya çıkmıştır. Ölçeğin alt faktörleri “aile ve sosyal çevre”, “öğretim programları ve materyalleri”, “öğretmen özellikleri”, “okul yönetimi”, “öğrenci özellikleri”, “kitle iletişim araçları ve sosyal medya” ve “sınıfın fiziki koşulları ve olanakları” olarak isimlendirilmiş, ölçeğin alt faktörleri için Cronbach Alpha değerleri sırasıyla 0.89, 0.85, 0.86, 0.89, 0.86, 0.82 ve 0.77 şeklinde belirlenmiştir. Buna göre ölçek maddelerinin amaca hizmet ettiği ve maddelerin ayırt edici olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İlkokulda Değerler Eğitimi, Zorlaştıran Faktörler, Ölçek Geliştirme, Sınıf Öğretmenleri

The Scale Concerning Factors That Make Values Education Difficult In Primary School: A Study of Validity and Reliability

Öz

This study seeks to construct a scale aimed at gauging the perspectives of primary school classroom teachers regarding factors that make values education difficult in primary school. In the study, a five-point Likert-type draft scale form consisting of 36 items was prepared. As a result of the Exploratory Factor Analy-sis (EFA) conducted with 189 classroom teachers, it was determined that the scale exhibited a seven-factor structure consisting of 34 items and explained 68.654% of the total variance. As a result of the Confirmatory Factor Analysis (CFA) conducted with 419 teachers, it was determined that 34 items and seven factor struc-tures obtained by EFA were confirmed by CFA. The constituent factors of the scale were categorized as fol-lows: "family and social environment", "curriculum and materials", "teacher characteristics", "school man-agement", "student characteristics", "mass and social media" and "classroom physical conditions and possi-bilities". Cronbach Alpha values for the sub-factors of the scale were calculated as 0.89, 0.85, 0.86, 0.89, 0.86, 0.82 and 0.77, respectively. Accordingly, it is seen that the scale items serve the purpose, the items are dis-criminative, and the scale is a valid and reliable data collection tool.

Anahtar Kelimeler

Values Education in Primary School, Factors That Make Difficult, Scale Development, Classroom Teachers

Kaynakça

• Akbaş, O. (2004). Türk milli eğitim sisteminin duyuşsal amaçlarının ilköğretim II. kademedeki gerçekleştirme derecesinin değerlendirilmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Aksoy, E. (2017). İlkokullarda değerler eğitiminde etkili olan faktörlere ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşlerinin değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Siirt Üniversitesi.
• Aktepe, V. (2014). Ailede değerler eğitimi ve program ihtiyacı. R. Turan, ve K. Ulusoy (Eds.), Farklı yönleriyle değerler eğitimi. Pegem Akademi Yayınevi.
• Ateş, F. (2014). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin değerler eğitimi ve uygulamalarına yönelik görüşleri üzerine nitel bir çalışma [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
• Başçı. Z. (2012). Beşinci sınıf sosyal bilgiler dersinde değer eğitiminin öğretmen görüşlerine göre incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Batmaz, O. ve Erdoğan, T. (2019). Sınıf öğretmenlerinin değerler eğitimine yönelik görüşleri. Kastamonu Education Journal, 27(6), 2681-2692.
• Baydar, P. (2009). İlköğretim beşinci sınıf sosyal bilgiler programında belirlenen değerlerin kazanım düzeyleri ve bu süreçte yaşanılan sorunların değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Browne, M. W. ve Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. K. A. Bollen ve J. S. Long (Eds.), Testing structural equation models içinde (s. 136-162). Sage.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32(32), 470-483.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2017). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cliff, N. (1998). The eigenvalues-greater-than-one rule and the reliability of components. Psychological Bulletin, 103(2), 276-279.
• Çelik, H. E. ve Yılmaz, V. (2013). Yapısal eşitlik modellemesi temel kavramlar uygulamalar programlama. Anı Yayıncılık.
• Çengelci, T., Hancı, B. ve Karaduman, H. (2013). Okul ortamında değerler eğitimi konusunda öğretmen ve öğrenci görüşleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 33-56.
• Çetinbaş, E. (2015). Sınıf öğretmenlerinin değerler eğitimine yönelik yeterliliklerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Akdeniz üniversitesi.
• Dilmaç, B. (2007). Bir grup fen lisesi öğrencisine insani değerler eğitiminin insani değerler ölçeği ile sınanması değerlendirilmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Ekin, A. İ. (2019). Öğretmenlerin değerler eğitimi öz yeterlilik algılarının İncelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Siirt Üniversitesi.
• Erden, M. (1998). Öğretmenlik mesleğine giriş. Alkım Yayınları.
• Ergün, S. (2013). Ergenlere verilen değerler eğitiminin öz düzenleme stratejileri üzerindeki etkisinin sınanması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Gürdoğan Bayır, Ö., Çengelci Köse, T. ve Deveci, H. (2016. Sınıf öğretmeni adaylarına göre ilkokullarda değer eğitimi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 317-339.
• Hair, J. F., Black, W. C., Tatham, R. L. ve Anderson, R. E. (2010). Multivariate data analysis. NJ: Prentice Hall.
• Hökelekli, H. (2013). Ailede, okulda, toplumda değerler psikolojisi ve eğitimi. Timaş Yayınları.
• Hu, L. ve Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling, 6(1), 1-55.
• Karakaş, H. (2015). Değerler eğitimi etkinliklerinin okul öncesi öğretmenlerine göre değerlendirilmesi: Nitel bir çalışma. Dünden Bugüne Türkiye'de Beceri, Ahlak ve Değerler Eğitimi Uluslararası Sempozyumu, 16-18 Nisan 2015, Bartın, Türkiye.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayıncılık.
• Kozikoğlu, İ. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin değerler eğitimine ilişkin tutum ve görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7, 2698-2720.
• Kurtulmuş, M., Tösten, R. ve Gündaş, A. (2014). İlköğretim 1. kademe öğretmenlerinin değerler eğitimi sürecinde karşılaştıkları sorunlar. Değerler Eğitimi Dergisi, 12(27), 281-305.
• Leech, N. L., Barrett, K. C. ve Morgan, G. A. (2005). SPSS for intermediate statistics: Use and interpretation. Psychology Press.
• Lewis, J. G. (2007). The impact on teacher practise when character education is ıntegrated into curriculum [Unpublished PhD thesis]. Boston College.
• Meydan, C. H. ve Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Detay Yayıncılık.
• Moore, A. L.(2005). A case study of how an elementary school aged student perceives and responds to character education [Unpublished PhD thesis]. University of Wyoming.
• Onat Sayın, N. (2020). İlkokullarda görev yapan öğretmenlerin değerler eğitimi ile ilgili görüşleri (Merkezefendi ilçe örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi:.
• Özdaş, F. (2013). Ortaokullarda değerler eğitimi ve istenmeyen öğrenci davranışlarına ilişkin öğretmen görüşlerinin değerlendirilmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Sağlam, E. ve Genç, S. Z. (2015). İlkokul 4. sınıf sosyal bilgiler programındaki değerlerin kazandırılması sürecinde karşılaşılan güçlüklerin değerlendirilmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 106-118.
• Samur Öztürk, A. (2011). Değerler eğitimi programının 6 yaş çocuklarının sosyal ve duygusal gelişimlerine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Schermelleh-Engel, K. ve Moosbrugger, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Singh, A. (2011). Evaluating the impacts of value education: Some case studies. International Journal of Educational Planning & Administration, 1, 1-8.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
• Tabachnick, B. G. ve Fidel, L. S. (2001). Using multivariate statistics. Allyn and Bacon, Inc.
• Taymur, Z. A. (2015). İlkokul öğretmenlerinin değerler eğitimi ve uygulamalarına yönelik görüşleri üzerine nitel bir araştırma Batman il örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Zirve Üniversitesi.
• Yıldız, M. (2019). Okul öncesi dönemde çocuğu olan ebeveynler için değerler eğitimi yaklaşımlarını değerlendirme ölçeği’nin geliştirilmesi ve ebeveynlerin değerler eğitimi yaklaşımlarının belirlenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.