ÖZEL SEKTÖR ÇALIŞANLARI ÜZERİNDE ALGILANAN ÖRGÜTSEL DESTEĞİN KONTROL ODAĞINA ETKİSİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Sayı: 31, 156 - 166, 01.12.2024

Mustafa Altıntaş , Murat Korkmaz , Fatma Korkmaz

https://doi.org/10.58348/denetisim.1541944

Öz

Algılanan örgütsel destek örgütün çalışanlarına karşı vermiş olduğu değer ve bunun sonucunda çalışanın refahına yansımasının çalışan tarafından algılanmasını ifade etmekte ve bu destek çalışanı birçok yönden olumlu etkiyebilmektedir. Diğer yandan kontrol odağı ise bireyin yaşadıkları olaylar ve sonuçları üzerinde ne ölçüde kontrol sahibi olabildikleri inancını ifade etmektedir. Algılanan örgütsel desteğin kontrol odağı üzerinde güçlendirici bir faktör olabileceği düşüncesinden hareketle bu araştırmanın amacı algılanan örgütsel desteğin kontrol odağı üzerindeki etkisinin belirlenmesidir. Bu kapsamda anket yöntemi kullanılan araştırmada nicel araştırma deseni tercih edilmiş ve Nevşehir’de faaliyet gösteren işletmelerde çalışanlara anket uygulaması yapılmıştır. Kısmi en küçük kareler yapısal eşitlik modelinin ve Smart-PLS programının analiz amacıyla kullanıldığı araştırmada 515 kişiden anket toplanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre algılanan örgütsel desteğin kontrol odağı üzerinde pozitif yönlü ve anlamlı bir etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Bu durum algılanan örgütsel desteğin kontrol odağı üzerinde önemli düzeyde etkili olduğunu ve avantajları olabileceğini göstermektedir. Dolayısıyla örgütlerin çalışanlara yönelik uygulanacak politikaları daha destekleyici olarak uygulamaları, bireysel ve örgütsel çıktıları pozitif yönde etkileyebilir.

Anahtar Kelimeler

Algılanan Örgütsel Destek, Kontrol Odağı, Smart-PLS

EXAMINING THE EFFECT OF PERCEIVED ORGANIZATIONAL SUPPORT ON LOCUS OF CONTROL ON PRIVATE SECTOR EMPLOYEES

Öz

Perceived organizational support refers to employees' perception of the value their organization places on them and how this support effects their well-being. Perceived organizational support can positively influence employees in various ways. On the other hand, locus of control pertains to individuals' beliefs about the degree of control they have over events and outcomes in their lives. This study aims to determine the effect of perceived organizational support on locus of control, based on the idea that perceived organizational support can be a strengthening factor for locus of control. A quantitative research design was employed, utilizing a survey method. Surveys were administered to employees working in companies operating in Nevşehir. Partial least squares structural equation modeling and the Smart-PLS software were used for analysis, with data collected from 515 respondents. According to the findings, perceived organizational support has a positive and significant effect on locus of control. These findings suggest that perceived organizational support significantly influences and benefits locus of control. Therefore, organizations that implement more supportive policies for their employees may positively effect both individual and organizational outcomes.

Anahtar Kelimeler

Perceived Organizational Support, Locus of Control, Smart-PLS

Kaynakça

• Aggarwal, A., Chand, P. K., Jhamb, D. ve Mittal, A. (2020). Leader-member exchange, work engagement, and psychological withdrawal behavior: The mediating role of psychological empowerment. Frontiers in Psychology, 11, 1-17. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.00423
• Akkaya, R. (2015). Öğretmenlerin kontrol odağı ile iş doyumu arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Basım, H. N. ve Şeşen, H. (2006). Kontrol odağının çalışanların nezaket ve yardım etme davranışlarına etkisi: Kamu sektöründe bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 159-168.
• Blau, P. M. (1964). Exchange and power in social life. John Wiley.
• Byrne, B. M. (2016). Structural equation modeling with AMOS: Basic concepts, applications, and programming (3. baskı). Routledge.
• Chan, K. W. ve Elliott, R. G. (2002). Exploratory study of Hong Kong teacher education students' epistemological beliefs: Cultural perspectives and implications on beliefs research. Contemporary Educational Psychology, 27(3), 392-414.
• Coşkun, R., Altunışık, R. ve Yıldırım, E. (2019). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya Yayıncılık.
• Cropanzano, R. ve Mitchell, M. S. (2005). Social exchange theory: An interdisciplinary review. Journal of Management, 31(6), 874-900.
• Cüceloğlu, D. (2003). Çocuklarım içimde bir acı. Altınoluk Dergisi, 203, 56.
• Çankır, B. ve Palalar Alkan, D. (2018). Lider-üye etkileşiminin örgütsel özdeşleşme üzerindeki etkisinde dağıtım adaletinin aracılık rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(3), 929–949.
• Deci, E. L. ve Ryan, R. M. (2000). The" what" and" why" of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227-268.
• Demirer, S. F. (2018). Örgüt kültürü ve örgütsel destek algısının cam tavan engeli ile ilişkisi: İstanbul turizm sektörü kadın çalışanları üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Nişantaşı Üniversitesi.
• Dilmaç, O. (2008). Görsel sanatlar öğretmen adaylarının denetim odaklarına ilişkin algılarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 20, 1-14.
• Durna, U. ve Şentürk, K. (2012). Üniversite öğrencilerinin denetim odaklarını çeşitli değişkenler yardımıyla tespit etmeye yönelik bir çalışma. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 8(15), 37-48.
• Eder, P. ve Eisenberger, R. (2008). Perceived organizational support: Reducing the negative influence of coworker withdrawal behavior. Journal of Management, 34(1), 55-68.
• Eisenberger, R., Armeli, S., Rexwinkel, B., Lynch, P. D. ve Rhoades, L. (2001). Reciprocation of perceived organizational support. Journal of Applied Psychology, 86(1), 42-51.
• Eisenberger, R., Fasolo, P. ve Davis-LaMastro, V. (1990). Perceived organizational support and employee diligence, commitment, and innovation. Journal of Applied Psychology, 75(1), 51-59.
• Eisenberger, R., Huntington, R., Hutchison, S. ve Sowa, D. (1986). Perceived organizational support. Journal of Applied Psychology, 71(3), 500-507.
• Eren, E. (2013). Yönetim ve organizasyon (11. baskı). Beta Yayınevi.
• Fuller, J. B., Hester, K., Barnett, T., Frey, L. ve Relyea, C. (2006). Perceived organizational support and perceived external prestige: Predicting organizational attachment for university faculty, staff, and administrators. The Journal of Social Psychology, 146(3), 327-347.
• George, J. M. ve Brief, A. P. (1992). Feeling good-doing good: A conceptual analysis of the mood at work-organizational spontaneity relationship. Psychological Bulletin, 112(2), 310-329.
• Gouldner, A. W. (1960). The norm of reciprocity: A preliminary statement. American Sociological Review, 25(2), 161-178.
• Hair, J. F., Matthews, L. M., Matthews, R. L. ve Sarstedt, M. (2017). PLS-SEM or CB-SEM: Updated guidelines on which method to use. International Journal of Multivariate Data Analysis, 1(2), 107-123.
• Henseler, J., Ringle, C. M. ve Sarstedt, M. (2015). A new criterion for assessing discriminant validity in variance-based structural equation modeling. Journal of the Academy of Marketing Science, 43(1), 115-135. https://doi.org/10.1007/s11747-014-0403-8
• Jawahar, I. M. ve Hemmasi, P. (2006). Perceived organizational support for women’s advancement and turnover intentions: The mediating role of job and employer satisfaction. Women in Management Review, 21(8), 643-661.
• Judge, T. A. ve Bono, J. E. (2001). Relationship of core self-evaluations traits–self-esteem, generalized self-efficacy, locus of control, and emotional stability–with job satisfaction and job performance: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 86(1), 80-92.
• Kaya, Ç. (2016). Kontrol odağı ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 12(46), 81-96.
• Kraimer, M. L. ve Wayne, S. J. (2004). An examination of perceived organizational support as a multidimensional construct in the context of an expatriate assignment. Journal of Management, 30(2), 209-237.
• Liu, W. (2004). Perceived organizational support: Linking human resource management practices with important work outcomes (Yayımlanmamış doktora tezi). University of Maryland, College Park, Maryland, ABD.
• Loi, R., Ao, O. K. Y. ve Xu, A. J. (2014). Perceived organizational support and coworker support as antecedents of foreign workers’ voice and psychological stress. International Journal of Hospitality Management, 36, 23-30.
• Ng, T. W. H., Sorensen, K. L. ve Eby, L. T. (2006). Locus of control at work: A meta-analysis. Journal of Organizational Behavior, 27(8), 1057-1087.
• Öngen, D. (2003). Kontrol odağı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 436-447.
• Palalar Alkan, D. ve Çankır, B. (2018). Katılımcı çalışma ikliminin kurumsal itibar algısı üzerindeki etkisinde kişi-iş ve kişi-kurum uyumunun aracılık etkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(ICEESS’18), 93-101.
• Rhoades, L. ve Eisenberger, R. (2002). Perceived organizational support: A review of the literature. Journal of Applied Psychology, 87(4), 698-714.
• Rossier, J., Dahourou, D. ve McCrae, R. R. (2005a). Structural and mean-level analyses of the five-factor model and locus of control: Further evidence from Africa. Journal of Cross-Cultural Psychology, 36(3), 227-246.
• Rossier, J., Dahourou, D. ve Mccrae, R. R. (2005b). Personality across cultures: From testing equivalence to cultural differences. In J. Allik & R. R. McCrae (Eds.), The five-factor model of personality across cultures (pp. 177-206).
• Rotter, J. B. (1966). Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement. Psychological Monographs: General and Applied, 80(1), 1-28.
• Salahieh, Z. (2015). The moderating role of perceived organizational support on the relationship between bullying and work behaviors (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). San Jose State University.
• Sarstedt, M., Ringle, C. M., Henseler, J. ve Hair, J. F. (2014). On the emancipation of PLS-SEM: A commentary on
• Rigdon (2012). Long Range Planning, 47(3), 154-160.
• Settoon, R. P., Bennett, N. ve Liden, R. C. (1996). Social exchange in organizations: Perceived organizational support, leader-member exchange, and employee reciprocity. Journal of Applied Psychology, 81(3), 219-227.
• Shaffer, M. A., Harrison, D. A., Gilley, K. M. ve Luk, D. M. (2001). Struggling for balance amid turbulence on international assignments: Work-family conflict, support, and commitment. Journal of Management, 27(1), 99-121.
• Shanock, L. R. ve Eisenberger, R. (2006). When supervisors feel supported: Relationships with subordinates' perceived supervisor support, perceived organizational support, and performance. Journal of Applied Psychology, 91(3), 689-695. https://doi.org/10.1037/0021-9010.91.3.689
• Spector, P. E. (1988). Development of the work locus of control scale. Journal of Occupational Psychology, 61(4), 335-340.
• Stamper, C. L. ve Johlke, M. C. (2003). The impact of perceived organizational support on the relationship between boundary spanner role stress and work outcomes. Journal of Management, 29(4), 569-588.
• Türkiye İş Kurumu. (2023). Nevşehir il raporu. https://media.iskur.gov.tr/66917/nevsehir.pdf.
• Wayne, S. J., Shore, L. M. ve Liden, R. C. (1997). Perceived organizational support and leader-member exchange: A social exchange perspective. Academy of Management Journal, 40(1), 82-111.
• Yıldız, E. (2021). SmartPLS ile yapısal eşitlik modellemesi: Reflektif ve formatif yapılar (2. baskı). Seçkin Yayınları.
• Zagenczyk, T. J. (2006). The relationship between perceived organizational support and organizational identification. Journal of Managerial Psychology, 21(5), 6-14.
• Zhang, Y., Farh, J. L. ve Wang, H. (2012). Organizational antecedents of employee perceived organizational support in China: A grounded investigation. The International Journal of Human Resource Management, 23(2), 422-446.