lkokul, Ortaokul ve Lise Dönemindeki Çocuklar İçin Felsefi Sorgulama (P4C) Yoluyla Eleştirel Düşünmenin Değerlendirilmesi Ölçeği Geçerlik Güvenirlik Çalışması

Yıl 2025, Sayı: 66, 3719 - 3736, 29.12.2025

Filiz Karadağ , Vesile Yıldız Demirtaş , Tuğba Yıldız

https://doi.org/10.53444/deubefd.1559931

Öz

Çalışmanın amacı ilkokul, ortaokul ve lise dönemindeki Çocuklar İçin Felsefi Sorgulama Yoluyla Eleştirel Düşünmenin Değerlendirilmesi Ölçeği geliştirilmesi ve geçerlik güvenirlik çalışmalarının yapılmasıdır. Ölçeğin geliştirilme aşamasında çalışma grubunu 2021-2022 eğitim öğretim yılında eğitim veren öğretmenler ve öğrenciler oluşturmaktadır. İlkokul dönemindeki öğrenciler için ölçeği öğretmenler doldurmuştur. Ortaokul ve lise dönemindeki öğrenciler ise kendileri doldurmuştur. Bu doğrultuda çalışmanın ilkokul bölümüne 235 öğrenci için 37 öğretmen, ortaokul ve lise bölümüne ise 369 öğrenci katılmıştır. Araştırmada çalışma grubunun örneklemi temsil gücünü arttırmak için İzmir İl’inde bulunan 14 ilkokuldaki, 10 ortaokuldaki ve 7 lisedeki toplam 604 öğrenciden veri toplanmıştır. Elde edilen verilerin normal dağılım, doğrusallık ve uç değer analizleri ile uygunluğu belirlenmiştir. Ölçeğin yapı geçerliği için açımlayıcı faktör analizi ile ölçeğin örtük yapısı, doğrulayıcı faktör analizi ile ise ölçeğin model uyumu incelenmiştir. Faktör analizine uygunluk belirlenirken Kaiser-Meyer-Olkin ve Bartlett testleri uygulanmıştır. İlkokul formu için AFA sonucunda yine herhangi bir maddenin çıkarılmasına gerek duyulmamış ve AFA, ölçeğin tek faktör ve 27 maddeden, ortaokul formunun ise “Uyarıcıya Odaklanma”, “Soru Oluşturma”, “Düşünce Paylaşma” ve “Sorgulama” olmak üzere 4 faktör ve 20 maddeden oluşan 5li Likert tipinde birer ölçek olduğu sonucuna varılmıştır AFA sonucunda elde edilen faktörler DFA ile test edilmiş ve uyum değerlerinden de elde edilen sonuçlar ölçeğin ilkokul ve ortaokul formlarının geçerli ve güvenilir olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Çocuklar için felsefe , ölçek , eleştirel düşünme , ilkokul , ortaokul , lise

Validity and Reliability of the Scale for Evaluating Critical Thinking through Philosophical Inquiry (P4C) in Primary, Secondary, and High School Students

Öz

The aim of this study is to develop and conduct validity and reliability studies for the "Scale for Evaluating Critical Thinking through Philosophical Inquiry for Primary, Secondary, and High School Students." The study group for the scale development phase consisted of teachers and students from the 2021-2022 academic year. For primary school students, the scale was completed by their teachers, while secondary and high school students filled it out themselves. In this context, the study included 37 teachers for 235 primary school students and 369 secondary and high school students. To increase the representativeness of the sample, data were collected from a total of 604 students from 14 primary schools, 10 secondary schools, and 7 high schools in Izmir. The suitability of the obtained data was determined through normal distribution, linearity, and outlier analyses. For construct validity of the scale, exploratory factor analysis (EFA) was used to examine the underlying structure, and confirmatory factor analysis (CFA) was used to assess model fit. Kaiser-Meyer-Olkin and Bartlett's tests were applied to determine the appropriateness of the data for factor analysis. The results of the EFA for the primary school form indicated no need to remove any items, confirming that the scale consisted of a single factor with 27 items. The secondary school form resulted in a five-point Likert scale with 4 factors and 20 items, categorized as "Focus on Stimulus," "Question Formation," "Thought Sharing," and "Inquiry." The factors identified through EFA were tested with CFA, and the results showed that the primary and secondary school forms of the scale were valid and reliable.

Anahtar Kelimeler

Philosophy for children , P4C , scale , critical thinking , primary school , secondary school , high school

Kaynakça

• Boyacı, N. P., Karadağ, F., & Gülenç, K. (2018). Çocuklar için felsefe/çocuklarla felsefe: felsefi metotlar, uygulamalar ve amaçlar. Kaygı. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, (31), 145-173. https://doi.org/10.20981/kaygi.474657
• Cassidy, C. ve Christie, D. (2013). Philosophy with children: Talking, thinking and learning together. Early Child Development and Care, 183(8), 1072-1083. https://doi.org/10.1080/03004430.2013.773509
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2002). Research methods in education. Routledge.
• Crocker, L. (2012). Introduction to measurement theory. In Handbook of complementary methods in education research (ss. 371-384). Routledge.
• Daniel, M. F., & Auriac, E. (2011). Philosophy, critical thinking and philosophy for children. Educational Philosophy and Theory, 43(5), 415-435. https://doi.org/10.1111/j.1469-5812.2008.00483.x
• Demirel, G., & Yağmur, K. (2017). Uluslararası PIRLS uygulamaları ölçütlerine göre Türk öğrencilerin üst düzey düşünme becerilerinin değerlendirilmesi. Journal of Language Education and Research, 3(2), 95-106.
• Doherr, E. A. (2000). The demonstration of cognitive abilities central to cognitive behavior therapy in young children: Examining the influence of age and teaching method on degree of ability. Doctoral Thesis, University of East Anglia.
• Dunn, T. J., Baguley, T., & Brunsden, V. (2014). From alpha to omega: A practical solution to the pervasive problem of internal consistency estimation. British Journal of Psychology, 105, 399-412. doi:10.1111/ bjop.12046.
• Durmuş, F. B., & Çalışkan, M. (2022). Çocuklarla felsefe konusunda Türkiye’de yapılmış akademik çalışmaların içerik analizi. Felsefe Dünyası, 2(76), 105-134.
• Durmuş, B., Yurtkoru, E. S., & Çinko, M. (2010). Sosyal bilimlerde SPSS’le veri analizi. Beta Yayıncılık.
• Dyfed County Council (1994). Improving reading standards in primary schools project. Dyfed County Council.
• Dwyer, C. P., Hogan, M. J., & Stewart, I. (2012). An evaluation of argument mapping as a method of enhancing critical thinking performance in e-learning environments. Metacognition and Learning, 7, 219–244. DOI 10.1007/s11409-012-9092-1
• Dwyer, C. P., Hogan, M. J., & Stewart, I. (2014). An integrated critical thinking framework for the 21st century. Thinking skills and Creativity, 12, 43-52. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2013.12.004
• Lai, E. R. (2011). Critical thinking: A literature review. Pearson's Research Reports, 6(1), 40-41.
• Facione, P. A. (1990). Critical thinking: a statement of expert consensus for purposes of educational assessment and instruction “the delphi report” -executive summary. Millbrae: California Academic Press. (ED 315 423). It was retrieved on July 18, 2024.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS. Sage publications.
• Fields, J. (1995). Empirical data research into the claims for using philosophy techniques with young children. Early Child Development and Care, 107, 115-128. https://doi.org/10.1080/0300443951070113
• Ghaedi, Y., Mahdian, M. ve Fomani, F. K. (2015). Identifying dimensions of creative thinking in preschool children during implementation of philosophy for children (P4C) program: A directed content analysis. American Journal of Educational Research, 3(5), 547-551.
• Giménez-Dasí, M., Quintanilla, L. ve Daniel, M. F. (2013). Improving emotion comprehension and social skills in early childhood through philosophy for children. Childhood & Philosophy, 9(17), 63-89.
• Haas, H. (1980). Appendix B: Experimental research in philosophy for children. M. Lipman, A. M. Sharp ve F. Oscanyon (Ed.), Philosophy in the classroom. Temple University Press.
• Halpern, D. F. (2003). Thought and knowledge: An introduction to critical thinking. Laurence Erlbaum Associates.
• Haynes, G. (2002). The early settlement of North America: the Clovis era. Cambridge University Press.
• Hymer, B. & Sutcliffe, R. (2012). P4C pocketbook. Management Pocketbooks.
• Institute for the Advancement of Philosophy for Children. (2002). IAPC research: experimentation and qualitative information. It was accessed on July 18, 2024, from http://www.montclair.edu/pages/iapc/experimentalinfo.html
• Işıklar, S., & Öztürk, Y. A. (2022). The effect of philosophy for children (P4C) curriculum on critical thinking through philosophical inquiry and problem solving skills. International Journal of Contemporary Educational Research, 9(1), 130-142. https://doi.org/10.33200/ijcer.942575
• Karadağ, F., Demirtaş, V. Y., & Yıldız, T. (2017). Development of critical thinking scale through philosophical inquiry for children 5-6 years old. International Online Journal of Educational Sciences, 9(4), 1025-1037.
• Kennedy, D. (2010). Philosophical dialogue with children: Essays on theory and practice. Edwin Mellen Press.
• Koyuncu, E. D., & Demircan, H. Ö. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin çocuklarla felsefe hakkındaki görüşlerinin incelenmesine ilişkin değerlendirici bir durum çalışması. Eğitim ve Bilim, 47(210). http://dx.doi.org/10.15390/EB.2022.10380
• Lipman, M. (2003) Thinking in Education. Cambridge, Cambridge University Press.
• Lipman, M., Sharp, A. M., & Oscanyan, F. S. (2010). Philosophy in the classroom. Temple University Press.
• MacCallum, R. C., Widaman, K. F., Zhang, S., & Hong, S. (1999). Sample size in factor analysis. Psychological Methods, 4(1), 84. https://doi.org/10.1037/1082-989X.4.1.84
• Miterianifa, M., Ashadi, A., Saputro, S., & Suciati, S. (2021). Higher order thinking skills in the 21st century: Critical thinking. Proceedings of the 1st International Conference on Social Science, Humanities, Education and Society Development, 30 November, Tegal, Indonesia.
• Moseley, D., Baumfield, V., Elliott, J., Gregson, M., Higgins, S., Miller, J., & Newton, D. P. (2005). Frameworks for thinking: A handbook for teaching and learning. Cambridge University Press.
• Naraghi, M. S., Ghobadiyan, M., Naderi, E. A. ve Shariatmadari, A. (2013). Philosophy for children (P4C) program and social growth. Journal of Basic and Applied Scientific Research, 3(5), 398-406.
• O'Reilly, C., Devitt, A., & Hayes, N. (2022). Critical thinking in the preschool classroom-A systematic literature review. Thinking Skills and Creativity, 46, 101110. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2022.101110
• Özyürek, A., Korkut, E. S., & Yavuz, E. C. (2022). Erken çocuklukta bilişsel gelişimin değerlendirilmesinde kullanılan araçlar. Çocuk ve Gelişim Dergisi, 5(9), 78-96. https://doi.org/10.36731/cg.976419
• Pallant, J. (2020). SPSS survival manual: A step by step guide to data analysis using IBM SPSS. Routledge.
• Polat, Ö., & Aydın, E. (2020). The effect of mind mapping on young children’s critical thinking skills. Thinking Skills and Creativity, 38, 100743. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2020.100743.
• Revelle, W., & Zinbarg, R. (2009). Coefficients alpha, beta, omega, and the glb: Comments on Sijtsma. Psychometrika, 74, 145-154. doi:10.1007/s11336-008-9102-z.
• Sasseville, M. (1994). Self-esteem, logical skills and philosophy for children. Thinking, 4(2), 30-32.
• Seçer, İ. (2015). Psikolojik Test Geliştirme ve Uyarlama. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tavşancıl, E. (2002). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Nobel.
• Tekkalan, O., Yoncacı, A., Kaynar, N., & Şenturan, B. (2023). Çocuklarda Eleştirel Düşünme Becerisi Gelişiminde Felsefe Temelli Eğitim Yönteminin Önemi: Konya Örneği. Premium E-Journal of Social Science (PEJOSS), 7(30), 441–450. https://doi.org/10.37242/pejoss.4384.
• Türksoy, N. (2020). Çocuklar için felsefe (P4c) eğitiminin ortaokul öğrencilerinin bilimsel sorgulamaya yönelik görüşlerine ve eleştirel düşünme becerilerinin gelişimine katkısı: Bir karma yöntem araştırması. Yüksek Lisans Tezi, Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi.
• Yurdabakan, I., & Çum, S. (2017). Scale development in behavioral sciences (based on exploratory factor analysis). Turkish Journal of Family Medicine & Primary Care, 11, 108-126. doi:10.21763/ tjfmpc.317880.
• Yurt, E. (2024). Öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimleri ile öğretim programına bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 152-169. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2024.
• Williams, S. (1993). Evaluating the effects of Philosophical Enquiry in a secondary school. Derbyshire County Council.
• Zinbarg, R. E., Revelle, W., Yovel, I., & Li, W. (2005). Cronbach’s α, Revelle’s β, and Mcdonald’s ωH: Their relations with each other and two alternative conceptualizations of reliability. Psychometrika, 70, 123-133. doi:10.1007/s11336-003-0974-7.
• Zinbarg, R. E., Yovel, I., Revelle, W., & McDonald, R. (2006). Estimating generalizability to a latent variable common to all of a scale’s indicators: A comparison of estimators for ωh. Applied Psychological Measurement, 30, 121-144. doi:10.1177/0146621605278814.