OKUL ÖNCESĠ ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖĞRETMENLĠK MESLEĞĠNE YÖNELĠK TUTUMLARI, MESLEKĠ BENLĠK SAYGILARI VE MESLEKĠ YETERLĠK ĠNANÇLARI*

Yıl 2010, Sayı: 28, 1 - 15, 01.12.2010

Rukiye Günseli Girgin Güzin Özyilmaz Akamca Ahmet Murat Ellez Evrim Oğuz

Öz

Eğitimin önemli bir öğesi şüphesiz eğitim programlarının uygulayıcısı ve değerlendiricisi olan öğretmenlerdir. Bu nedenle öğretmenlerin nitelikleri, programların gerçekleşmesinde ve eğitimde amaçlanan kazanımlara ulaşılmasında anahtar bir role sahiptir. Öğretmenlerin nitelikleri sayılırken, alan bilgisi, meslek bilgisi, genel kültür gibi özelliklerin yanı sıra onların mesleğe yönelik tutumları, kendilerine ilişkin yeterlik algıları ve mesleki benlik saygıları da önemli duyuşsal değişkenlerdir. Bu çalışma, okul öncesi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları, mesleki benlik saygıları ve mesleki yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın katılımcıları Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Öğretmenliği Anabilim Dalı’nda birinci ve ikinci öğretim programlarında öğrenim görmekte olan toplam 95 dördüncü sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Öğrencilere, öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarını değerlendirmek için Çetin (2006) tarafından geliştirilen “Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum Ölçeği”, mesleki benlik saygılarını değerlendirmek üzere Arıcak (1999) tarafından geliştirilen “Arıcak Mesleki Benlik Saygısı Ölçeği", Kan (2007) tarafından geliştirilen Öğretmen Adaylarının Eğitme-Öğretme Özyetkinliği ölçeği uygulanmıştır. Ayrıca öğretmen adaylarının 4 yıllık eğitimleri süresince almış oldukları derslere, bu derslerden yararlanma düzeylerine ilişkin görüşleri de araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak belirlenmiştir. Öğrencilere ilişkin demografik bilgiler Kişisel Bilgi Formu ile elde edilmiştir. Sonuçlar SPSS istatistik programı ile değerlendirilmiştir Verilerin analizinde Çift Yönlü Varyans Analizi (Anova) kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına genel olarak bakıldığında, öğretmen adaylarının mesleki benlik saygısı puanı ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutum puanları arasında mesleki benlik saygısı puanı ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ölçeğinin uyum boyutu arasında özyetkinlik puanı ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ölçeğinin uyum ve değer özyetkinlik ölçeğinin değerlendirme boyutu ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ölçeğinin uyum ve değer boyutları arasında; özyetkinlik ölçeğinin planlama boyutu ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ölçeğinin uyum ve değer boyutları arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki olduğu görülmektedir. Betimsel istatistikler incelendiğinde tüm gruba ilişkin özyetkinlik düzeyinin hem tüm ölçek bazında hem de alt ölçekler bazında yüksek olduğu söylenebilir. Grubun öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının nötr olduğu, mesleki benlik saygısı düzeyinin orta düzeyde olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Okul Öncesi Öğretmen Adayı, Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum, Mesleki Benlik Saygısı, Özyetkinlik İnancı

PRESCHOOL TEACHER CANDIDATES’ ATTITUDES TOWARDS PROFESSION, SEL EFFICACY BELIEFS AND PROFESSIONAL SELF RESPECTS

Öz

Teachers as a practitioner and evaluater of programs in education process are of great importance. Therefore, teachers’ qualifications have a key role in order to realize programmes and to achieve the aims of education. Teachers’ qualifications are subject matter, pedagogical knowledge and general culture. Besides those qualifications, teachers’ attitudes, self perceptions and self efficacy beliefs about profession are other important variables. The purpose of this study is to determine the views of prospective teachers about professional selfefficacy, attitudes towards teaching profession and professional self-respect. This research is conducted with 120 senior students in department of Early Childhood Education in Buca Faculty of Education of Dokuz Eylül University by researchers. The assessment instruments used for the research were five point likert type scale “Professional Self-Efficacy Scale” developed by Kan (2007), The Scale of Arıcak Professional Self-Respect” (Arıcak, 1999), and Teaching Attitude Scale (Çetin, 2006). Some demographic variables about students were gained by using Personal Information Form. In addition, semi structured interview form was used by researchers in order to determine students’ views about courses that they took during 4 years education process. Results were evaluated using the SPSS program. In the analyses of the data, Variance Analysis test (ANOVA), ttest, and mean scores were used. Looking at the results of the research in general, teachers with their professional self-esteem score of professional self-esteem score among the scores of attitude towards the teaching profession with the size of alignment between the scale of attitude towards the teaching profession for the teaching profession with their efficacy score for the attitude scale and harmony with the teaching profession in the size of their efficacy scale assessment between compliance and value sizes for the attitude scale, the scale of planning the size of their efficacy and value harmony with the scale of attitude towards the teaching profession in a positive and significant correlation was found between the dimensions. Descriptive statistics for the whole group was examined on the basis of their efficacy as well as the level of scale and lower scales on the basis of all be said to be high. The group is neutral attitude towards the teaching profession, professional self-esteem can be said towards the level of moderate.

Anahtar Kelimeler

Preschool Teacher Candidate, Attitude towards Professional, Professional Self-Respect, Self-Efficacy Belief

Kaynakça

• Arıcak, T. ve Dilmaç, B. (2003). Psikolojik Danışma ve Rehberlik Öğrencilerinin Bir Takım Değişkenler Açısından Benlik Saygısı ile Mesleki Benlik Saygısı Düzeylerinin İncelenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 3(1).
• Arıcak, T. (1999). Grupla Psikolojik Danışma Yoluyla Benlik ve Mesleki Benlik Saygısının Geliştirilmesi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul.
• Aslan, D. ve Akyol, A.K. (2006). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları ve Mesleki Benlik Saygılarının İncelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2),51-60.
• Aşkar, P. ve Erden, M. (1987). Öğretmen Adaylarının Mesleğe Yönelik Tutumları. Çağdaş Eğitim Dergisi, (121), 8-11.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The Exercise of Control. New York: Freeman Press.
• Can, G. (1987). Öğretmenlik Meslek Anlayışı Üzerine Bir Araştırma. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1).
• Cohen, L., Manion L., Morrison, K. (2002). Research Methods in Education.(5 ed.). USA: th RoudledgeFalmer.
• Çetin, Ş. (2006). Öğretmenlik Mesleği Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi (Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması). Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi,18, 28-37.
• Erden, M.(1998). Öğretmenlik Mesleğine Giriş. İstanbul: Alkım Yayınları.
• Günçer, M., (2002). Öğretmen Eğitiminde Akreditasyon. 12.03.2010 tarihinde
• http://www.yok.gov.tr adresinden alınmıştır.
• Kan, A. (2007). Öğretmen Adaylarının Eğitme-Öğretme Özyetkinliğine Yönelik Ölçek Geliştirme ve Eğitme-Öğretme Özyetkinlikleri Açısından Değerlendirilmesi (Mersin Üniversitesi Örneği). Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 35-50.
• Köksal Akyol, A. ve Koçer Çiftçibaşı, H. (2005). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Empatik Beceri Düzeylerinin Belirlenmesi [The Determination of the Empathy Skills of Early Childhood Teacher Candidate]. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 21,13-23.
• Küçükahmet, L. (1976). Öğretmen Yetiştiren Kurum Öğretmenlerinin Tutumları. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Oktay, A. (1999). Yaşamın Sihirli Yılları: Okul Öncesi Dönem. İstanbul:Epsilon Yayıncılık.
• Poyraz, H. & Dere, H. (2001). Okulöncesi Eğitiminin İlke ve Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tschannen-Moran, M. & Hoy, A.W. (2001). Teacher Efficacy: Capturing an Elusive Construct. Teaching and Teacher Education, 17, 783-805.
• Türnüklü, A. (2001). Eğitimbilim Alanında Aynı Araştırma Sorusunu Yanıtlamak İçin Farklı Araştırma Tekniklerinin Birlikte Kullanılması. Eğitim ve Bilim Dergisi.26(120), 8-13.
• Ünal, E. ve Şimşek, S. (2008). İlköğretim Bölümü Anabilim Dallarında Öğrenim Gören Öğretmen Adaylarının Mesleki Benlik Saygılarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Elementary Education Online, 7(1), 41–52.
• Üstün, E., Erkan, S. ve Akman, B. (2004). Türkiye’de Okul Öncesi Öğretmenliği Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı:10
• Woolfolk-Hoy, A. & Burke-Spero, R. (2005). Changes in Teacher Efficacy During the Early Years of Teaching: A Comparison of Four Measures. Teaching and Teacher Education, 21, 343-356.