ÖĞRETMEN ÖZYETERLİK İNANÇ ÖLÇEĞİNİN TÜRKÇEYE UYARLANMASI VE SINIF ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ÖZYETERLİK İNANÇLARI

Yıl 2010, Sayı: 27, 63 - 75, 01.12.2010

Çiğdem ŞAHİN Taşkın Güney Hacıömeroğlu

Öz

Bu araştırmada Dellinger, Bobbett, Olivier ve Ellet (2008) tarafından geliştirilen Öğretmen Özyeterlik İnanç Ölçeği’ni Türkçeye uyarlamak amaçlanmıştır. Buna ek olarak, uyarlanan ölçek kullanılarak sınıf öğretmeni adaylarının özyeterlik inançları incelenmiştir. Ölçeğin uyarlama sürecinde test tekrar–test güvenirlik çalışması kapsamında Pearson momentler çarpımı korelasyon katsayısı hesaplanmıştır. Geçerlik çalışmaları kapsamında ise ölçeğin faktör analizine uygunluğunu belirlemek amacıyla KMO değeri ve Barlett Küresellik Testi hesaplanmıştır. Temel bileşenler faktör analizi sonucunda ölçeğin 5 faktörlü bir yapıya sahip olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, ölçeğin tümü ve faktörlerine ilişkin Cronbach Alpha katsayısı hesaplanmıştır. Bulgular, Öğretmen Özyeterlik İnanç Ölçeği’nin geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğunu göstermektedir. Öğretmen adaylarının ölçek faktörlerine ilişkin inançlarının ‘İnanıyorum’ aralığına karşılık geldiği tespit edilmiştir. Adayların özyeterlik inançları ile başarı düzeyleri arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Ayrıca, adayların özyeterlik inançlarının cinsiyetlerine göre farklılaşmadığı görülmekle beraber öğrenim düzeylerine göre, 4. sınıfların lehine farklılaştığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Özyeterlik İnancı, Öğretmen Adayı, Ölçek Uyarlaması

ADAPTATION OF THE TEACHERS’ EFFICACY BELIEFS SYSTEM-SELF FORM AND PRIMARY TEACHERS’ SELF EFFICACY BELIEFS

Öz

The purpose of this study is to adapt the Teachers’ Efficacy Beliefs System-Self Form developed by Dellinger, Bobbett, Olivier and Ellet (2008). The research also aims to investigate preservice teachers‟ self-efficacy beliefs. Data were collected from the 243 preservice teachers enrolled in a primary education programme. During the adaptation process, test-retest reliability and Pearson‟s correlation coefficient were calculated. In order to establish the construct validity, exploratory factor analysis was employed. The results revealed that the adapted measure have 5 factors. Cronbach alpha coefficients for the overall measure and five factors were also calculated. In addition to this, confirmatory factor analysis was used. Findings revealed that the adapted version of Teachers‟ Efficacy Beliefs System-Self Form is a valid and reliable instrument. There was no significant difference of preservice teachers‟ self-efficacy beliefs amongst success levels and gender. However, there was a significant difference of preservice teachers‟ self-efficacy according to the grade level in favour of final year preservice teachers.

Anahtar Kelimeler

: Self-efficacy Beliefs, Preservice Teachers, Quantitative Research

Kaynakça

• Aslan, O. ve Uluçınar Sağır, Ş. (2008). Fen ve teknoloji öğretmen adaylarının bilimsel tutumlarının, öz yeterlik inanç düzeylerinin ve etki eden faktörlerin belirlenmesi, Proceedings of the 8th International Education Technology Conference, 868–873.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioural change, Psychological Review, 84(2), 191–215.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Kahveci, Ö. ve Demirel, F. (2004). Güdülenme ve Öğrenme Stratejileri Ölçeğinin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 4(2), 210–239.
• Büyüköztürk, Ş. (2008). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Caprara, G. V., Barbaranelli, C, Steca, P., & Malone, P. S. (2006). Teachers' self-efficacy beliefs as determinants of job satisfaction and students' academic achievement: A study at the school level. Journal of School Psychology, 44, 473–490.
• Çapri, B. (2006). Tükenmişlik Ölçeğinin Türkçe uyarlaması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 62–77.
• Dellinger, A. B., Bobbett, J. J., Olivier, D. F., & Ellet C. D. (2008). Measuring teachers‟ self- efficacy beliefs: Development and use of the TEBS-Self. Teaching and Teacher Education, 24(3), 751–766
• Ekici, G. (2008). Sınıf yönetimi dersinin öğretmen adaylarının öğretmen özyeterlik algı düzeyine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 98–110.
• Emmer, E. T., & Hickman, J. (1991). Teacher efficacy in classroom management and discipline. Educational and Psychological Management, 51, 753–765.
• Eroğlu, A. (2009). Faktör analizi. Kalaycı, Ş. (Ed). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (pp.321–331). Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Gibson, S., & Dembo, M. (1984). Teacher efficacy: A construct validation. Journal of Educational Psychology, 76(4), 569–582.
• Goddard, R. D., & Goddard, Y. L. (2001). A multilevel analysis of the relationship between teacher and collective efficacy in urban schools, Teaching and Teacher Education, 17(7), 807–818.
• Hoy, W. K., & Woolfolk, A. E. (1993). Teachers‟ sense of efficacy and the organizational health of schools. The Elementary School Journal, 93, 356–372.
• Kayış, A. (2009). Güvenilirlik Analizi. Kalaycı, Ş. (Ed). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (pp.321–331). Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Kaya, B., ve Dönmez, C. (2008). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının üst düzeyli düşünme becerilerinin öğretimi ile ilgili öz yeterlik düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(3), 107–122.
• Knoblauch, D., & Woolfolk-Hoy, A. (2008). Maybe I can teach those kids. The influence of contextual factors on student teachers‟ efficacy beliefs. Teaching and Teacher Education, 24(1), 166–179.
• Lee, V., Dedick, R., & Smith, J. (1991). The effect of the social organization of schools on teachers‟ efficacy and satisfaction. Sociology of Education, 64, 190–208.
• Liaw, E. C., (2009). Teacher efficacy of pre-service teachers in Taiwan: The influence of classroom teaching and group discussions. Teaching and Teacher Education, 25(1), 176–180.
• Numanoğlu, G., ve Bayır, Ş. (2009). Bilgisayar öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleği genel yeterliklerine ilişkin görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 197–212.
• Sümer, N. (2000). Yapısal Eşitlik Modelleri: Temel Kavramlar ve Örnek Uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49–74.
• Taşkın Can, B., Cantürk Günhan, B., ve Öngel Erdal, S. (2005). Fen bilgisi öğretmen adaylarının fen derslerinde matematiğin kullanımına yönelik özyeterlik inançlarının incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 47–52.
• Tschannen-Moran, M., & Woolfolk-Hoy, A. (2007) The differential antecedents of self- efficacy beliefs of noviced and experienced teachers. Teaching and Teacher Education, 23(6), 944–956.
• Üstüner, M., Demirtaş, H., Cömert, M., ve Özer, N. (2009). Ortaöğretim öğretmenlerinin öz- yeterlik algıları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(17), 1–16.
• Woolfolk-Hoy, A., & Burke-Spero, R. (2005). Changes in teacher efficacy during the early years of teaching: A Comparison of four measures. Teaching and Teacher Education, 21(4), 343–356.
• Yılmaz, V. ve Çelik, E. H. (2009). Lisrel ile Yapısal Eşitlik Modellemesi-I: Temel Kavramlar, Uygulamalar, Programlama. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Yılmaz, K., ve Çokluk-Bökeoğlu, Ö. (2008). İlköğretim okulu Öğretmenlerinin Yeterlik İnançları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(2), 143–167.
• Yücel, C., ve Yalçın, M. (2009). Öğretmenlerin özyeterlikleri ve Vatandaşlık Davranışı. Kırgızistan-Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 221–235.