Yedinci Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitaplarında Bilimin Doğası Temalarının İncelenmesi: Kuvvet Ve Enerji Ünitesi

Yıl 2021, Sayı: 52, 392 - 411, 31.12.2021

Şafak Uluçınar Sağır Ümit İlay Soylu

https://doi.org/10.53444/deubefd.915828

Cited By: 2

Öz

Ders kitapları öğretimde önemli ve sık kullanılan bir materyaldir. Bu araştırmada ders kitabı olarak 2019-2020 eğitim-öğretim yılında okutulan ve EBA'da verilen 7. sınıf fen bilimleri kitaplarında yer alan Kuvvet ve Enerji ünitesinin bilimin doğasıyla ilgili temaları içermesi bakımından incelenmesi amaçlanmıştır. Analitik araştırma yöntemlerinden doküman analizi yöntemi araştırmada uygulanmıştır. Araştırmada Niaz ve Maza (2011) tarafından verilen dokuz bilimin doğası teması dikkate alınarak hazırlanan rubrik ile veriler toplanmıştır. İncelenen kitaplarda Kuvvet ve Enerji ünitesinde bilimin doğası temalarının yeterli düzeyde temsil edilmedikleri belirlenmiştir. En fazla değinilen tema gözlemlerin teori yüklü olduğu ve bilimsel bilginin deney gözlem ve akıl yürütmeye dayalı olduğu temalarıdır. Bilimde teorilerin yeri, bilimsel yöntem, yasa ve teorilerin farkı temalarına iki kitapta da hiç değinilmediği tespit edilmiştir. İncelenen iki kitabın bilimin doğasını öğretimini dolaylı olarak desteklediği sonucuna varılmıştır.Fen bilimleri ders kitaplarının diğer ünitelerinin de bilimin doğası temalarını kapsaması bakımından incelenmesi ve fen ders kitabı yazımında bu temalara daha fazla vurgu yapılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

bilimin doğası, fen öğretimi, ders kitapları

Investigation of the Nature of Science Themes in Seventh Grade Science Textbooks: Force And Energy Unıt

Öz

Textbooks are an important and frequently used material in teaching. In this study, it is aimed to examine the nature of science themes of the Force and Energy unit in the 7th grade science books given in EBA which are taught as a 2019-2020 education-training textbook. Document analysis method, one of the Analytical Research methods, was applied in the research.In the research, the data were collected with the rubric prepared by taking into account the nine nature of science theme given by Niaz and Maza (2011). It was determined that the nature of science themes in the Force and Energy unit were not sufficiently represented in the reviewed books.. The most emphasized themes are that "observations are theory-laden" and "scientific knowledge is based on experimental observation and reasoning". It has been determined that the place of theories in science, scientific method, and the difference of laws and theories are not mentioned in either of the books. It was concluded that the two books examined indirectly support teaching the nature of science. It was suggested that more emphasis should be placed on these themes in science textbook writing since other titles of science textbooks also cover the nature of science themes.

Kaynakça

• AAAS. (1993). Science for all Americans: Project 2061. New York: Oxford University Press.
• Abd-El-Khalick, F. & Akerson, V.L. (2004). Learning about nature of science as conceptual change: Factors that mediate the development of preservice elementary teachers‟ views of nature of science. Science Education, 88, 785-810.
• Abd-El-Khalick, F., Bell, R. L. & Lederman, N. G. (1998). The nature of science and instructional practice: Making the unnatural natural. Science Education, 82(4), 417–436.
• Abd-El-Khalick, F., Waters, M. & Lee, P. (2008). Representations of nature of science in high school chemistry textbooks over the past four decades. Journal of Researching In Science Teaching, 45 (7), 835-855.
• Abraham, M.R., Grzybowski, E.B., Renner, J.W., & Marek, E.A. (1992). Understanding and misunderstandings of eighth graders of five chemistry concepts found in textbooks. Journal of Research in Science Teaching, 29, 105–120.
• Akerson, V. L., Abd-El-Khalick, F. & Lederman, N. G. (2000). Influence of a reflective explicit activity-based approach on elementary teachers’ conceptions of nature of science. Journal of Research In Science Teaching, 37(4), 295-317
• Akerson, V. L., Buzzelli, C. A., & Donnelly, L. A. (2008). Early childhood teachers' views of nature of science: The influence of intellectual levels, cultural values, and explicit reflective teaching. Journal of Research in Science Teaching: The Official Journal of the National Association for Research in Science Teaching, 45(6), 748-770.
• Aslan, O., Yalçın, N. & Taşar, M.F. (2009). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin bilimin doğası hakkındaki görüsleri, Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (3),1-8.
• Aydın, S. & Tortumlu, S. (2015). The analysis of the changes in integration of nature of science into Turkish high school chemistry textbooks: is there any development? Chemistry Education Research and Practice, 16, 786-796
• Bell, R.L., Abd-El-Khalick, F, Lederman, N.G., McComas, W.F. & Matthews, M.R. (2001). The nature of science and science education: a bibliography. Science and Education, 10, 187–204.
• Bianchini, J.A. & Colburn, A. (2000). Teaching the nature of science through ınquiry to prospective elementary teachers: A tale of two researchers. Journal of Research in Science Teaching, 37(2), 177- 209.
• Chiang-Soong, B., & Yager, R. E. (1993). Readability levels of the science textbooks most used in secondary schools. School Science and Mathematics, 93(1), 24-27.
• Chiappetta, E. L., Sethna, G. H. & Fillman, D. A. (1993). Do middle school life science textbooks provide a balance of scientific literacy themes? Journal of Research in Science Teaching, 30 (7), 787-797.
• Chiappetta, L. E. & Fillman, D.A. (2007). Analysis of five high school biology textbooks used in the united states for ınclusion of the nature of science, International Journal of Science Education, 29 (15), 1847-1868.
• Çepni, S. (2014). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş. Trabzon.
• Doğan Bora, N. (2005). Türkiye genelinde ortaöğretim fen branşı öğretmen ve öğrencilerinin bilimin doğası üzerine görüşlerinin araştırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü,Ankara
• Duruk, Ü. ve Akgün, A. (2020). Bilimin doğası bileşenlerinin fen bilimleri ders kitaplarında temsil edilme durumu. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (2), 196-229.
• Harlen, W. (2001). Primary science: Taking the plunge. (2nd Ed.).Portsmouth, NH: Heinemann
• Hubisz, J. (2003). Middle-school texts don't make the grade. Physics Today, 50-54
• Irez, S. (2008). Nature of science as depicted in Turkish biology textbooks. Science Education, 93(3), 422-447.
• Koçyiğit, A. & Pektaş, M. (2017). Ortaokul fen bilimleri ders kitaplarındaki okuma parçalarının bilim tarihi kullanımı açısından incelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education-CIJE, 6 (1), 185-199.
• Köseoğlu, F., Atasoy, B., Kavak, N., Akkuş, H., Budak, E., Tümay, H., Kadayıfçı, H. & Taşdelen, U., (2003). Yapılandırıcı öğrenme ortamı için: Bir fen ders kitabı nasıl olmalı, Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Lederman, N. G. (1992). Students’ and teachers’ conceptions of the nature of science: A review of the research. Journal of Research in Science Teaching, 29 (4), 331-359.
• Lederman, N. G. (2007). Nature of Science: Past, Present, And Future. In Abell, S. K. & Lederman, N. G. (Eds.), Handbook of research on science education (p.831879). London: Lawrence Erlbaum Associates.
• McComas, W. F., Clough, M. P. & Almazroa, H. (1998). The role and character of the nature of science ın science education, in W. F. McComas (eds.) The Nature of Science In Science Education Rationales and Strategies, 3-39. London: Kluwer Academic Publishers.
• McComas, W. F., & Olson, J. K. (1998). International science education standards documents (41-52). In McComas (Ed.) The Nature of Science in Science Education: Rationales and Strategies. The Netherlands: Kluwer Academic Publishers.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB, 2005-2013-2017-2018). İlköğretim Kurumları Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• Muğaloğlu, E.Z. (2006). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimin doğasına ilişkin görüşlerini açıklayıcı bir model çalışması, Yayınlanmamış Doktora Tezi, M.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• National Research Council (1996).National science education standards. Washington, DC: National Academies Press.
• National Science Teachers Association. (2013). NSTA offers recommendations on NGSS public draft. NSTA Reports, 24 (7), 8–9. Niaz, M. & Maza, A. (2011). Nature of science in general chemistry textbooks. Springer . Niaz, M. (2009). Progressive transitions in chemistry teachers’ understanding of nature of science based on historical controversies. Science & Education, 18, 3–65.
• Norris, S. P. & Phillips, L. M. (2003). How literacy in its fundamental sense is central to scientific literacy. Science Education, 87, 224-240.
• Overman, M., Vermunt, J.D., Meijer, P.C., Bulte, A.MW. & Brekelmans, M. (2013). Textbook questions in context-based and traditional chemistry curricula analysed from a content perspective and a learning activities perspective, International Journal of Science Education, 35(17), 2954-2978.
• Oyman, N.Y. (2002). İlköğretim Fen Bilgisi Öğretmenlerinin Bilimin Doğası Hakkındaki Anlayışlarının Tespiti. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul,
• Özden, M. ve Cavlazoğlu, B. (2015). İlköğretim fen dersi öğretim programlarında bilimin doğası: 2005 ve 2013 programlarının incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi - Journal of Qualitative Research in Education, 3(2), 40-65.
• Schwartz, R. S. & Lederman, N. G. (2002) . “It’s The Nature of the Beast”: The Influence of Knowledge And Intentions An Learning And Teaching Nature of Science, Journal of Research in Science Teaching, 39(3) 205-236.
• Stern, L.,& Roseman, J. (2004).Can middle school science textbooks help students learn important ideas? Findings from Project 2061’s curriculum evaluation study: Life science. Journal of Research in Science Teaching, 41(6), 538 – 568.
• Şahin, Ş. (2016). Lise kimya ders kitaplarının bilimin doğası kazanımları yönünden içerik analizi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara.
• Şahin, Ş. & Köseoğlu, F. (2016). Bilimin doğasına ilişkin kazanımlar açısından Türkiye’deki lise kimya ders kitapları. Cumhuriyet International Journal of Education-CIJE, 5(4), 103-125.
• Taşar, M. F. (2003). Teaching history and the nature of science in science teacher education programs. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(13),30-42.
• Vesterinen, V.M., Aksela, M. & Lavonen, J. (2013), Quantitative analysis of representations of ature of science in nordic upper secondary school textbooks using framework of analysis based on philosophy of chemistry, Science & Education, 22, 1839–1855.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yörükoğulları, E. (2013). Tarih öncesi çağlarda bilim ve teknoloji. E.Yörükoğulları ve E.İhsanoğlu (Eds) Bilim ve Teknoloji Tarihi. (2-27).Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.