Psikolojik Doğum Sırası, Toplumsal İlgi ve Akılcı Olmayan İnançların Bilişsel Duygu Düzenleme ile İlişkisinin İncelenmesi

Yıl 2022, Sayı: 53, 17 - 47, 30.06.2022

Sevil Erdem , Serkan Denizli

https://doi.org/10.53444/deubefd.866423

Cited By: 1

Öz

Bu araştırma üniversite öğrencilerinin psikolojik doğum sırası, toplumsal ilgi ve akılcı olmayan inançlarının bilişsel duygu düzenleme becerilerini yordaması üzerine yapılan ilişkisel bir çalışmadır.
Araştırma kapsamında White-Campbell Psikolojik Doğum Sırası Envanteri, Toplumsal İlgi Ölçeği, Akılcı Olmayan İnançlar Ölçeği, Bilişsel Duygu Düzenleme Ölçeği ve araştırmacı tarafından hazırlanan Kişisel Bilgi Formundan yararlanılmıştır.
Araştırmanın verileri Ege Üniversitesinde 2015-2016 yıllarında eğitim gören eczacılık fakültesi, fen fakültesi ve eğitim fakültesi öğrencileri arasından 563 katılımcı aracılığı ile elde edilmiştir. Katılımcıların %64,1’i kadın, %35,9’u erkektir. Veriler SPSS programı aracılığıyla çoklu doğrusal regresyon analizi yapılarak test edilmiştir.
Yapılan analizler sonucu psikolojik doğum sırasının alt boyutlarından en küçük kardeş ile pozitif yeniden odaklanma, pozitif yeniden değerlendirme, bakış açısına yerleştirme bilişsel duygu düzenleme alt boyutları arasında ters yönlü ilişki olduğu saptanmış ve en küçük kardeşin facialaştırma alt boyutunu yordadığı görülmüştür. Ancak diğer psikolojik doğum sırası alt boyutları ile bilişsel duygu düzenleme becerileri arasında bir ilişkiye rastlanmamıştır. Araştırmanın bir diğer değişkeni olan akılcı olmayan inançların kendini suçlama, kabul, düşünceye odaklanma, bakış açısına yerleştirme ve facialaştırma alt boyutlarını yordadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ancak pozitif yeniden odaklanma, plana tekrar odaklanma, pozitif yeniden gözden geçirme bilişsel duygu düzenleme becerileri ile akılcı olmayan inançlar arasında bir ilişki bulunamamıştır. Toplumsal ilgi ile kendini suçlama, diğerlerini suçlama ve facialaştırma alt boyutu arasında ters yönlü ilişki saptanmıştır. Toplumsal ilgi ile kabul alt boyutu arasında bir ilişki görülmemişken toplumsal ilginin düşünceye odaklanma, pozitif yeniden odaklanma, plana tekrar odaklanma, pozitif yeniden değerlendirme ve bakış açısına yerleştirme alt boyutlarını yordadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Bilişsel Duygu Düzenleme, Psikolojik Doğum Sırası, Akılcı Olmayan İnançlar, Toplumsal İlgi

Kaynakça

• Adler, A. (2000). Yaşamın Anlam ve Amacı (Çev. Şipal, K.). İstanbul: Say Yayınları. (Özgün çalışma, 1933).
• Atkinson, R., Atkinson, R., Hilgard, E.(1995). Psikolojiye Giriş. (Çev. Atakay, K., Atakay, M., Yavuz, A.). İstanbul: Sosyal Yayınlar. (Özgün çalışma, 1999).
• Bacanlı, H. (1997). Gelişim ve Öğrenme. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Baer, M., Oldham, G. R, Hollingshead, A. B., Jacobsohn C. G. (2005). Revisiting the birth order-creativity connection: the role of sibling constellation. Creativity Research Journal, 17(1), 67–7. doi: 10.1207/s15326934crj1701_6
• Beck, A. T. (2008). Bilişsel Terapi ve Duygusal Bozukluklar. (Çev. Türkcan, A., Öztürk. V.). İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Campbell, L.,White, J.,Stewart, A. (1991). The relationship of psychological birth order toactual birth order. Individual Psychology, 47(3), 380–391. Caryk, C. J., Walker, J. L. (1986). Optimism and irrational beliefs. Psychological Reports, 59(2), 457-458. doi: 10.1016/S0191-8869(97)00119-0
• Chandola, R., Tiwari, S. C. (2006). Birth order significantly affects the mental health emotionally as well as psychologically. The International Journal of Indian Psychology, 1(10), 26-30. doi: 10.1155/2014/292202.
• Chang, E. C., Bridewell, W. B. (1998). Irrational beliefs, optimism, pessimism, and psychological distress: a preliminary examination of differential effects in a college population. Journal of Clinical Psychology, 54(2), 137-142.
• Chodorow, N.J. (2007). Duyguların Gücü(Çev. Özata Dirlikyapan, J.). İstanbul: Metis.
• Corey, G. (2008). Psikolojik Danışma Kuram ve Uygulamaları(Çev. Ergene, T.). Ankara: Mentis Yayıncılık. (Özgün çalışma, 2005).
• Crandall, J. E., Harris, M. D. (1976). Social interest, cooperation, and altruism. Individual Psychology: Journal of Adlerian Theory, Research & Practice, 47(1), 50-54.
• Dalgleish, T., Power, M. J. (1999). Handbook of Cognition and Emotion. New York: John Wiley and Sons.
• Daşcı, E. (2015). Bilişsel Duygu Düzenleme Stratejilerinin Ebeveyn Kontrolü İle Akran İlişkileri Ve Akran Baskısı Arasındaki İlişkide Aracılık Rolünün İncelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi (Tez no: 381801).
• Doğan, S. (1995). Akılcı-duygusal terapi. Kuramsal bir inceleme. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(6), 29-35.
• Doğan, Y. ve Özdevecioğlu, M. (2009). Pozitif ve negatif duygusallığın çalışanların performansları üzerindeki etkisi. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 1(18), 165-190.
• Doron, H. (2009). Birth order, traits and emotions in the sibling system as predictive factors of couple relationships. The Open Family Studies Journal, 2, 23-30. https://benthamopen.com adresinden elde edildi. Erişim Tarihi: 14.11.2018.
• Dryden, W., Neenan, M. (2006). Rational Emotive Behaviour Therapy. 100 Key Points and Techniques. New York: Routledge.
• Duy, B. ve Yıldız, M. A. (2014). Ergenler için Duygu Düzenleme Ölçeği’nin Türkçe’ye Uyarlanması. Türk Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Dergisi, 5(41), 23-35.
• Ellis, A., Mahoney, M. J. (Ed) (1995). Cognitive and Constructive Psychotherapies: Theory, Research and Practice. ABD: Springer Publishing Company.
• Falbo, T. (1978). Sibling tutoring and other explanations for intelligence discontinuities of only and last borns. Journal of Population, 1(4), 349- 363. doi: 10.1007/BF00972557
• Garnefski, N., Kraaij, V., Spinhoven, P. (2001). Negative life events. cognitive emotion regulation and emotional problems. Personality and Individual Differences, 30(8), 1311-1327. doi: 10.1016/S0191-8869(00)00113-6
• Garnefski, N., Kraaij, V., Spinhoven, P. (2002). Manual for the use of the cognitive emotion regulation questionnaire (CERQ). Leiderdorp, The Netherlands: DATEC.
• Gates, L., Lineberger, M.R., Crockett, J., Hubbard, J., (1988). Birth Order nd its Relationship to Depression, Anxiety and Self-Concept Test Scores in Children. The Journal of Genetic PSychology, 149(1), 29-34.
• Geçtan, E. (1998). Psikanaliz ve Sonrası. İstanbul: Remzi Kitabevi
• Gilman, R. ( 2001). The Relationship Between Life Satisfaction, Social İnterest, & Frequency of Extracurricular Activities Among Adolescent Students. Journal of Youth and Adolescence; ProQuest Education Journals, 30 (6), 49-767.
• Gilmore, G. (2016). Understanding Birth Order: A Within-Family Analysis of Birth Order Effects. Undergraduate Journal of Humanistic Studies, 3, 1-8. https://apps.carleton.edu adresinden elde edildi. Erişim Tarihi: 11.10.2018.
• Greever, K. B., Tseng, M. S., Friedland, B. U. (1973). Development of the social interest index. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 41(3), 454-458.
• Gross, J. J. (2007). Handbook of Emotion Regulation. New York: The Guilford Press.
• Gross, J. J. ve Thompson, R. A. (2007). Emotion Regulation: Conceptual Foundations. Gross, J. J. (Ed.), Handbook of Emotion Regulation içinde (1-49). New York: Guilford Press.
• Kalkan, M. (2005). White-Campbell psikolojik doğum sırası envanterinin geçerlik ve güvenirliği, 3P Dergisi, 13(3), 169- 174.
• Kalkan, M., Epli Koç, H. (2008). Psikolojik Doğum Sırası Bireylerin Stresle Başa Çıkma Stratejilerinin Yordayıcısı Mıdır? Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 30(3), 45-59.
• Kalkan, M. (2008). The Relationship of Psychological Birt h Order to Irrational Relationship Beliefs. Social Behavior And Personality. 36(4), 455-466.
• Kamath, E. (2015). Effects of Birth Order and Gender Differences on Emotional Intelligence (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). State University of New York Empire State College, New York.
• Karasar, N. (1994). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler ve Teknikler. Ankara: 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık Ltd.
• Kayacı, Ü. (2014). Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik Doğum Sıraları ve Sosyal İlgi Düzeylerinin Psikolojik Dayanıklılık Düzeylerini Yordamadaki Rolünün İncelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi (Tez no: 385504).
• Kidwell, J. S. (1982). The neglected birth order: Middleborns. Journal of Marriage and the Family, 44(1), 225–235. https://doi.org/10.2307/351276
• Leech, N. L., Barrett, K. C., Morgan, G.A. (2005). SPSS for Intermediate Statistics: Use and Interpretation(2. Baskı). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
• Kihlstrom, J. F., Mulvaney, S., Tobias , B. A., Tobis, I. P. (2000). The Emotional Unconscious. In E. Eich, J. F. Kihlstrom, G. H. Bower, J. P. Forgas, P. M. Niedenthal, Cognition and Emotion (sf. 30-86). New York, NY, US: Oxford University Press.
• Maniacci, M., Mosak, H. H. (1999). A Primer of Adlerian Psychology: The Analytic-Behavioral-Cognitive Psiycology of Alfred Adler. New York: Bruner-Routledge.
• Martin, R.C., Dahlen, E.R. (2005). Cognitive emotion regulation in the prediction of depression, anxiety, stres and anger. Personality and Individual Differences, 39(7), 1249-1260. doi: 10.1016/j.paid.2005.06.004
• Mosak, H. H. (1991). 'I don't have social interest': Social interest as construct. Individual Psychology: Journal Of Adlerian Theory, Research & Practice, 47(3), 309-320.
• Oktan, V., Odacı, H. ve Berber Çelik, Ç. (2014). Psikolojik Doğum Sırasının Psikolojik Sağlamlığın Yordanmasındaki Rolünün İncelenmesi. XI. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Bildirisi, 140-149.
• Nissenbaum, J. (2012). Birth Order and the Academic and Social Success of College Students. Syracuse University Honors Program Capstone Projects, 185. https://surface.syr.edu/honors_capstone/185/ adresinden elde edildi. Erişim Tarihi: 10.09.2018.
• Onat, O., Otrar, M. (2013). Bilişsel Duygu Düzenleme Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışmaları. Marmara University Atatürk Education Faculty Journal of Educational Sciences, 31(31), 123-143. https://dergipark.org.tr/tr/pub/maruaebd/issue/354/1917
• Öner, N. (2006). Türkiye’de kullanılan psikolojik testlerden örnekler. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Pilkington, L. R., White J., Matheny, K.B. (1997). Perceived coping resources and pscyhological birth order in school-age child. Individual Psychology, 53(1) 43-57.
• Riggio, R. E., Sotoodeh, Y., (1988). Social Skills and Birth Order. Psychological Reports, 64(1), 211-217. doi: 10.2466/pr0.1989.64.1.211
• Salmon, C. A., Daly, M. (1998). Birth order and familial sentiment: Middleborns are different. Evolution and Human Behavior, 19(5), 299-312. doi: 10.1016/S1090-5138(98)00022-1
• Scheve, C. (2012). Emotion Regulation and Emotion Work: Two Sides of the Same Coin? Front Psycho, 496(3). doi: 10.3389/fpsyg.2012.00496
• Schroevers, M., Kraaij, V., Garnefski, N. (2007). Goal disturbance, cognitive coping strategies, and psychological adjustment to different types of stressful life event. Personality and Individual Differences, 43(2), 413-423. doi: 10.1016/j.paid.2006.12.009
• Soyer, M. (2001). Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal İlgi Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). YÖK Ulusal Tez Merkezi veri tabanından elde edildi (Tez no: 100393).
• Soyer, M. (2004). Toplumsal İlgi Ölçeğinin Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(21), 29-34.
• Stewart, A. E., Campbell, L. F. (1998). Validity and reliability of the White- Campbell psychological birth order invertory. The Journal of Individual Psychology, 54(1), 42–60.
• Stewart, A. E. (2004). Can knowledge of client birth order bias clinical judgment? Journal of Counseling and Development, 82(2), 167-176.
• Temel, F.Z. ve Aksoy, A. (2001). Ergen ve Gelişimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Tiba, A. ve Szentagotai, A. (2005). Positive Emotions and Irrational Beliefs. Dysfunctional Positive Emotions in Healthy Individuals. Journal of Evidence-Based Psychotherapies, 5(1), 53-72. www.jebp.psychotherapy.ro
• Werner, K., Gross, J. J. (2010). Emotion regulation and psychopathology. In A. M. Kringand & D. M. Sloan (Eds), Emotion Regulation and Psychopathology: A Transdiagnostic Approach to Etiology and Treatment (s. 13-37). New York: The Guilford Press.