Uzaktan Eğitim Sürecinde Okul Müdürlerinin Liderlik Becerilerine Yönelik Öğretmenlerin Metaforik Algılarının İncelenmesi

Yıl 2022, Sayı: 54, 736 - 752, 28.12.2022

Mahire Aslan , Ümit Doğan

https://doi.org/10.53444/deubefd.993422

Öz

Uzaktan eğitim sürecinde okul müdürlerinin liderlik becerilerine ilişkin öğretmenlerin sahip oldukları algıların metaforlar aracılığı ile belirlenmesine yönelik gerçekleştirilen bu çalışma nitel araştırma yöntemlerinden fenomolojik (olgubilim) olarak desenlemiştir. Araştırma 2020-2021 eğitim öğretim yılı, Sakarya ili Karapürçek ilçesinde görev yapan öğretmenler arasından gönüllülük esasına göre amaçlı örnekleme yöntemi ile belirlenen 71 öğretmen ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın amaçları doğrultusunda araştırmaya katılan öğretmenlerin algılarını ortaya çıkarmak için “Okul müdürümüzün uzaktan eğitim sürecindeki liderlik becerisi …… gibidir. Çünkü ………….” cümlesini tamamlamaları istenmiştir. Araştırma ile elde edilen verilerin analizinde ‘’içerik analizi’’ tekniğinden yararlanılmıştır. Öğretmenlerce üretilen metaforlar benzerliklerine göre kategorileştirildiğinde 5 farklı kategori elde edilmiştir. Bu kategoriler ‘’Hizmetkâr Olma Becerisi’’, ‘’Birleştirici Unsur Olma Becerisi’’, ‘’Bilgi ve Yetenek Sahibi Olma Becerisi’’, ‘’Vizyon Sahibi Olma Becerisi’’ ve ‘’Model Olma Becerisi’’ şeklinde olup; öğretmenler en çok ‘’ Hizmetkâr Olma Becerisi’’ kategorisinde en az ise ‘’Model Olma Becerisi’’ kategorisinde metafor üretmişlerdir. Çıkan sonuçlara göre de yapılan çıkarımlar ve tartışmalar makale sonunda paylaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Uzaktan eğitim, okul müdürü, eğitim.

Teşekkür

Kolaylıklar dilerim

Kaynakça

• Akan, D., Yalçın, S., & Yıldırım, İ. (2014). Teachers' methaphoric impressions related to 'School Manager'. Elementary Education Online, 13(1), 169-179.
• Arslan, M., Bayrakçı, M. (2006). Metaforik düşünme ve öğrenme yaklaşımının eğitim-öğretim açısından incelenmesi. Millî Eğitim Dergisi, 171,100-108.
• Aydın, İ. S. & Pehlivan, A. (2010). Türkçe öğretmeni adaylarının “öğretmen” ve “öğrenci” kavramlarına ilişkin kullandıkları metaforlar. Turkish Studies International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic , 5(3). 818-842.
• Aydoğdu, E. (2008). İlköğretim okullarındaki öğrenci ve öğretmenlerin sahip oldukları okul algıları ile ideal okul algılarının metaforlar (mecazlar) yardımıyla analizi. Yüksek Lisans Tezi, Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Bauch, C. T., Lloyd-Smith, J. O., Coffee, M. P., & Galvani, A. P. (2005). Dynamically modeling SARS and other newly emerging respiratory illnesses: past, present, and future. Epidemiology, 791-801.
• Başaran, İ. E. (2000). Yönetim. Ankara: Feryal.
• Bektaş, M., &Karadağ, B. (2013). İlkokul 4. sınıf öğretmenlerinin yardımlaşma değerine yönelik geliştirdikleri metaforların incelenmesi. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(8), 271-286.
• Bloom, G., Castagna, C., & Warren, B. (2003). More than mentors: Principal coaehing. Leadership, 2, 20-23.
• Boyer, D. B. (2012). A study of the relationship between the servant leader principal on school culture and student achievement in the lower Kuskokwim school district. Unpublished doctoral dissertation, Grand Canyon University, Phoenix.
• Bursalıoğlu, Z. (2000). Eğitimde yönetimi anlamak, sistemi çözümlemek. Pegem A Yayınevi Tic. Limited Şti. Cavanaugh, C. S. (2001). The effectiveness of interactive distance education technologies in K-12 learning: A meta- analysis. International Journal of Educational Telecommunications, 7(1), 73-88.
• Cerit, Y. (2006). School metaphors: the views of the students, teachers and administors. Eğitim Bilimleri: Teori ve Uygulama, 3-13.
• Creswell, J. W., Hanson, W. E., Clark Plano, V. L., & Morales, A. (2007). Qualitative research designs: Selection and implementation. The counseling psychologist, 35(2), 236-264.
• Çobanoğlu, N., & Gökalp, S. (2015). Öğretmen adaylarının okul müdürüne ilişkin metaforik algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(31), 279-295.
• Doğan, S. (2007). Vizyona dayalı liderlik (2. Baskı). İstanbul: Kare Yayınları.
• Doğan, Ü., & Aslan, H. (2016). Özel eğitim kurumlarında çalışan müdürlerin hizmetkâr liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeyleri arasındaki ilişki. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 51-68.
• Döş, İ. (2010). Aday öğretmenlerin müfettişlik kavramına ilişkin metafor algıları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3), 607-629.
• Erdoğan, İ. (2002). Eğitimde değişim yönetimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Ertürk, R. & Argon T. (2019). Öğretmen görüşlerine göre okullarda takım çalışmaları ve sosyal kaytarma. 28. Uluslararası Eğitim Bilimleri Kongre Özet Kitabı, 378-280.
• Fennel, H. A. (1996). An exploration of principals’ metaphors for leaders and power. Retrieved from ERIC databases (399626).
• Gewin, V. (2020). Five tips for moving teaching online as COVID-19 takes hold. Nature, 580(7802), 295-297.
• Girmen, P. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin konuşma ve yazma sürecinde metaforlar-dan yararlanma durumları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eği¬tim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Gökçe, T. A. (2008). Küreselleşme sürecinde uzaktan eğitim. Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 1-12.
• Gür, H. (2012). Öğretmen adaylarının öğretmen ve öğretmenlik mesleği ile ilgili metaforları: Kosova örneği. NWSA: Education Sciences, 7(3), 885-897.
• Hill, J. R. (2007). Servant leadership characteristics of high school principals, organizational culture, and student performance: A correlational study. Unpublished doctoral dissertation. University of North Dakota, North Dakota.
• İşman, A. (2008). Uzaktan eğitim. Pegem Akademi.
• Kahveci, H., ve Aypay, A. (2013). Hizmetkâr liderlik ve okul kültürü arasındaki ilişkinin ilköğretim okullarında incelenmesi. Eğitimde Politika Analizi, 2(1), 44-60.
• Kantos E., Z., Çuhadaroğlu O., E., & Taşdan, M. (2009). İlköğretim okulları yöneticilerinin yönetim biçimlerine ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşleri (Nitel bir araştırma). Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(2), 393-402.
• Kösterelioğlu, M. (2014). Öğretmen adaylarının okul yöneticisi kavramına ilişkin metaforik algıları. Zeitschrift für die Welt der Türken, 6, 3.
• Lau, J., Yang, B., & Dasgupta, R. (2020). Will the coronavirus make online education go viral. Times Higher Education, 12.
• Mupinga, D. M. (2005). Distance education in high schools: Benefits, challenges, and suggestions, the clearing house. A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 78(3), 105-109.
• Palancı, M. &Okutan, M. (2010). Explanation of school administrators’ problem solving skills with their personality traits, emotional intelligence and emphatic tendency. Procedia Social and Behavioral Sciences, 9, 1993-1997.
• Pektaş, M., & Kıldan, A. O. (2009). Farklı branşlardaki öğretmen adaylarının “öğretmen” kavramı ile ilgili geliştirdikleri metaforların karşılaştırılması. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 271-287.
• Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 14(3), 459-496.
• Semerci, Ç. (2007). Program geliştirme kavramına ilişkin metaforlarla yeni ilköğretim programlarına farklı bir bakış. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(1), 139- 154.
• Senge, P. (1996). Beşinci disiplin (Çev: Ayşegül İldeniz ve Ahmet Doğukan), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Silman, F., & Şimşek, H. (2006). Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri okulları ve merkezi eğitim kurumlarına mecazlar yoluyla bir bakış. Eğitim Araştırmaları, 23, 177-187.
• Şenel, T., & Aslan, O. (2014). Okul öncesi öğretmen adaylarının bilim ve bilim insanı kavramlarına ilişkin metaforik algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 50-65.
• TDK (2021). www.tdk.gov.tr adresinden 08.05.2021 tarihinde edinilmiştir.
• Töremen, F., & Döş, İ. (2009). İlköğretim öğretmenlerinin müfettişlik kavramına yönelik metaforik algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 9(4),1973-2012.
• Turan, S., & Bektaş, F. (2014). Liderlik. (Ed. S. Turan). Eğitim yönetimi, teori, araştırma ve uygulama. Ankara: Pegem Akademi.
• Uçar, R., & Uğur, S. (2020). Öğretmenlerin okul müdürlerinin hizmetkar liderlik davranışlarına ilişkin görüşleri: Bir karma yöntem çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 26(3), 565-612.
• UNESCO. (2020a). School closures caused by Coronavirus (Covid-19). UNESCO. https://en.unesco.org/covid19/educationresponse.
• UNESCO. (2020b). Startling digital divides in distance learning emerge. UNESCO. https://en.unesco.org/news/startling-digital-divides-distance-learning-emerge
• Usta, M. E., & Ünsal, Y. (2018). Okullarda algılanan hizmetkâr liderlik düzeyinin incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 8(4), 168-184.
• WHO. (2020). Coronavirus disease (COVID-19) Pandemic. World health Organization. https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yıldız, K., & Ertürk, R. (2019). Yönetici ve lider kavramlarına ilişkin öğretmen görüşleri: bir metafor çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(4), 1190-1216.
• Yılmaz, F., Göçen, S., & Yılmaz, F. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algıları: bir metaforik çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(9), 161-164.
• Zaccaro, S. J., Rittman, A. & Marks, M. A. (2001). Team leadership. Leadership Quarterly. Manuscript in preparation.
• Zamperlin, F. U. (2012). The role of servant leadership in middle school culture. Unpublished doctoral dissertation. Fordham University, New York.