Yükseköğretimin Ekonomik Büyümeye Etkisi: Panel VAR Analizi

Yıl 2023, Sayı: 55, 194 - 209, 31.03.2023

Elif Daşcı Sönmez

https://doi.org/10.53444/deubefd.1213532

Öz

Bu araştırmanın amacı, yükseköğretimin ekonomik büyümeye etkisini incelemektir. Araştırma kapsamında, 2000-2021 yılları arası dönemde, İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı’nın 20 kurucu üyesine ait veriler, Dünya Bankası’ndan elde edilmiştir. Ekonomik büyümenin açıklayıcı değişkeni olarak reel Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın kullanıldığı araştırmada, yükseköğretime ait değişkenler; öğrenci-öğretim üyesi oranı, bilimsel ve teknik dergi makaleleri, yükseköğretime yapılan harcamalar ve yükseköğretim kurumlarına öğrenci kayıt oranı olarak belirlenmiştir. Yapılan panel VAR analizi sonucunda, ekonomik büyüme ile bilimsel ve teknik dergi makalelerinin birbirinin nedeni olduğu, yükseköğretimde öğrenci-öğretim üyesi oranının, hem bilimsel ve teknik dergi makaleleri hem yükseköğretim kurumlarına öğrenci kayıt oranının nedeni olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, yükseköğretim kurumlarına öğrenci kayıt oranının, yükseköğretime yapılan harcamalar ile karşılıklı birbirinin nedeni olduğu bulunmuş ve yükseköğretimde öğrenci-öğretim üyesi oranının, yükseköğretime yapılan harcamaların nedeni olduğu görülmüştür. Yükseköğretim kurumlarına öğrenci kayıt oranı da ekonomik büyüme ve bilimsel ve teknik dergi makalelerinin nedeni olarak tespit edilmiştir. Ayrıca, ekonomik büyümedeki değişim üzerinde etkili olan değişkenler varyans ayrıştırması analizi ile tespit edilerek detaylı bir şekilde açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yükseköğretim, ekonomik büyüme, gayri safi yurtiçi hâsıla, yükseköğretim harcamaları, okul kayıt oranı

The Effect of Higher Education on Economic Growth: Panel VAR Analysis

Öz

The aim of this research is to examine the effect of higher education on economic growth. Within the scope of the research, the data of the 20 founding members of the Organization for Economic Co-operation and Development between the years 2000-2021 were obtained from the World Bank. In the research, where real Gross Domestic Product is used as the explanatory variable of economic growth, variables belonging to higher education; student-faculty member ratio, scientific and technical journal articles, expenditures on higher education, and school enrollment rate. As a result of the panel VAR analysis, it was determined that economic growth and scientific and technical journal articles were the cause of each other, and the student-faculty member ratio in higher education was the cause of both scientific and technical journal articles and the school enrollment rate in higher education. In addition, it has been found that the school enrollment rate in higher education is mutually the cause of the expenditures on higher education and the student-faculty member ratio in higher education is the cause of the expenditures on higher education. School enrollment rate in higher education has also been identified as the cause of economic growth and scientific and technical journal articles. In addition, the variables affecting the change in economic growth have been determined by variance decomposition analysis and explained in detail.

Anahtar Kelimeler

Higher education, economic growth, gross domestic product, higher education expenditures, school enrollment rate

Kaynakça

• Abrigo, M. R. M., ve Love, I. (2016). Estimation of panel vector autoregression in Stata. The Stata Journal, 16(3), 778–804. https://doi.org/10.1177/1536867X1601600314
• Akça, H. (2012). Yükseköğretimin finansmanı ve Türkiye için yükseköğretim finansman modeli önerisi. Yönetim ve Ekonomi, 19(1), 91-104.
• Asongu, S. A. (2013). On the obituary of scientific knowledge monopoly. Economics Bulletin, 33(4), 2718-2731. Aydoğdu Bağcı, S. (2022). Yükseköğretimin ekonomik büyüme üzerindeki etkisinin belirlenmesi: Eğitim düzeyi yüksek ülkelerde ampirik bir analiz. Fiscaoeconomia, 6(1), 229-250. doi:10.25295/fsecon.1039328
• Baltagi, B. H. (2005). Econometric analysis of panel data. New Jersey, USA: John Wiley & Sons.
• Barro, R. J., ve Lee, J-W. (1993). International comparisons of educational attainment. Journal of Monetary Economics, 32(3), 363-394. doi:10.1016/0304-3932(93)90023-9
• Barro, R. J., ve Sala-i-Martin, X. I. (2003). Economic growth. London: The MIT.
• Berkman, K. (2008). Beşeri sermayenin ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Bloom, D., Canning, D., ve Chan, K. (2005). Higher education and economic development in Africa. Washington, DC: World Bank.
• Bloom, D. E., Canning, D., ve Sevilla, J. (2001). The effect of health on economic growth: Theory and evidence. NBER Working Paper, 8587, 1-26. doi:10.3386/w8587
• Bouvet, F., Brady, R., ve King, S. (2013). Debt contagion in Europe: A Panel-Vector Autoregressive (VAR) analysis. Social Sciences, 2, 318-340. doi:10.3390/socsci2040318
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Castelló-Climent, A., ve Hidalgo-Cabrillana, A. (2012). The role of educational quality and quantity in the process of economic development. Economics of Education Review, 31(4), 391-409.
• Chen, B., ve Feng, Y. (2000). Determinants of economic growth in China: Private enterprise, education, and openness. China Economic Review, 11(1), 1-15. doi:10.1016/S1043-951X(99)00014-0
• Collin, M., ve Weil, D. N. (2018). The effect of increasing human capital investment on economic growth and poverty: A simulation exercise [English]. Policy Research Working Paper, No: WPS 8590 Washington, D.C.: World Bank Group. http://documents.worldbank.org/curated/en/786861537902769850/The-Effect-of-Increasing-Human-Capital-Investment-on-Economic-Growth-and-Poverty-A-Simulation-Exercise (Erişim tarihi: 10.06.2021).
• Çankaya, E. (2009). Türkiye’de beşeri sermaye ve ekonomik büyüme ilişkisi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
• Dünya Bankası (WB). (2021). World bank open data. https://data.worldbank.org/ (Erişim tarihi: 11.08.2021).
• Easterly, W. R., ve Wetzel, D. L. (1989). Policy determinants of growth: Survey of theory and evidence. The World Bank, Policy Research Working Paper Series, 343. http://documents.worldbank.org/curated/en/967171468740703325/Policy-determinants-of-growth-survey-of-theory-and-evidence (Erişim tarihi: 13.07.2021).
• Enders, W. (2010). Applied econometric time series. New York, USA: Wiley.
• EViews. (2020). User’s guide: Basic data analysis: Series: Interpolate. http://www.eviews.com/help/helpintro.html#page/content/series-Interpolate.html (Erişim tarihi: 23.05.2021).
• Gholizadeh, H., Salehi, H., Embi, M. A., Danaee, M., Motahar, S. M., Ebrahim, N. A., Tanha, F. H., ve Osman, N. A. A. (2014). Relationship among economic growth, internet usage and publication productivity: Comparison among ASEAN and World’s best countries. Modern Applied Science, 8(2), 160-170. doi:10.5539/mas.v8n2p160
• Grossmann, A., Love, I., ve Orlov, A. G. (2014). The dynamics of exchange rate volatility: A panel VAR approach. Journal of International Financial Markets, Institutions & Money, 33, 1-27. doi:10.1016/j.intfin.2014.07.008
• Gruzina, Y., Firsova, I., ve Strielkowski, W. (2021). Dynamics of human capital development in economic development cycles. Economies, 9(67), 1-18. doi:10.3390/economies9020067
• Hamdan, A., ve Hamdan, R. (2020). The mediating role of oil returns in relationship between investment in higher education and economic growth: Evidence from Saudi Arabia. Economics & Sociology, 13(1), 116-131. doi:10.14254/2071-789X.2020/13-1/8
• Hsiao, C. (1986). Analysis of panel data (Econometric society monographs). UK: Cambridge University.
• Huang, F., Jin, L., ve Sun, X. (2009). Relationship between scale of higher education and economic growth in China. Asian Social Science, 5(11), 55-60.
• İğdeli, A. (2019). Ar-ge ve eğitim harcamalarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3), 2517-2538.
• İzgi, B. B., ve Arslan, İ. (2008). Türkiye’de genç işsizliği, eğitim ve büyüme ilişkisi (1988-2008). 2. Ulusal İktisat Kongresi, 20-22 Şubat 2008, DEÜ İİBF İktisat Bölümü, İzmir, Türkiye.
• Jaffe, K., Caicedo, M., Manzanares, M., Gil, M., Rios, A., Florez, A., Montoreano, C., ve Davila V. (2013). Productivity in physical and chemical science predicts the future economic growth of developing countries better than other popular indices. PLoS ONE, 8(6), 1-10. doi:10.1371/journal.pone.0066239
• Jin, J. C., ve Jin, L. (2013). Research publications and economic growth: Evidence from cross-country regressions. Applied Economics, 45(8), 983-990. doi:10.1080/00036846.2011.613785
• Jin, J. C., ve Jin, L. (2014). On the relationship between university education and economic growth: the role of professors’ publication. Education Economics, 22(6), 635-651. doi:10.1080/09645292.2012.697646
• Jung, J. H. (1990). Human capital, economic growth, and income distribution: Korea and the United States. Doctoral Dissertation, Economics in the Graduate College of the University of Illinois at Urbana-Champaign, Illinois.
• Kahiloğulları, A. (2010). Beşeri sermaye ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye örneği. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Kazancigil, D. (2019). Beşeri sermaye ekonomik büyüme ilişkisi; Türkiye örneği. [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Lucas, R. E. (1988). On the mechanics of economic development. Journal of Monetary Economics, 22, 3-42.
• Lutkepohl, H. (2005). New introduction to multiple time series analysis. New York, USA: Springer.
• Mankiw, N. G., Romer, D., ve Weil, D. N. (1992). A Contribution to the empirics of economic growth. The Quarterly Journal of Economics, 107(2), 407-437. doi:10.2307/2118477
• Mariana, D. R. (2015). Education as a determinant of the economic growth. The case of Romania. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 197, 404-412. doi:10.1016/j.sbspro.2015.07.156
• McMahon, W. W. (1998). Education and growth in East Asia. Economics of Education Review, 17(2), 159-172. doi:10.1016/S0272-7757(97)00050-2
• Meulemeester, J. L., ve Rochat, D. (1995). A causality analysis of the link between higher education and economic development. Economics of Education Review, 14(4), 351-361. doi:10.1016/0272-7757(95)00015-C
• Olaniyan, D. A., ve Okemakinde, T. (2008). Human capital theory: Implications for educational development. European Journal of Scientific Research, 24(2), 157-162.
• Omodero, C., ve Nwangwa, K. (2020). Higher education and economic growth of Nigeria: Evidence from co-integration and Granger Causality examination. International Journal of Higher Education, 9(3), 173-182. doi:10.5430/ijhe.v9n3p173
• Özçiftçi, Ö. (2007). Türkiye’de enflasyon dinamikleri: VAR analizi. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özşahin, Ş., ve Karaçor, Z. (2013). Ekonomik büyümenin belirleyicilerinden biri olarak beşeri sermaye: Yükseköğrenimin Türkiye ekonomisi için önemi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 148-162.
• Pala, A. (2016). AB-28 Ülkelerinde teknoloji ve ekonomik büyüme ilişkisinin teknoloji-sermaye (AK) modeliyle incelenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(4), 473-487. doi:10.20491/isarder.2016.228
• Pelinescu, E. (2015). The impact of human capital on economic growth. Procedia Economics and Finance, 22, 184-190. doi:10.1016/S2212-5671(15)00258-0
• Psacharopoulos, G. (1985). Returns to education: A further international update and implications. The Journal of Human Resources, 20(4), 583-604.
• Psacharopoulos, G., ve Patrinos, H. A. (2004). Returns to investment in education: A further update. Education Economics, 12(2), 111-134. doi:10.1080/0964529042000239140
• Romer, P. M. (1994). The origins of endogenous growth. Journal of Economic Perspectives, 8(1), 3-22.
• Schultz, T. W. (1961). Investment in human capital. The American Economic Review, 51(1), 1-17. Self, S., ve Grabowski, R. (2004). Does education at all levels cause growth? India, a case study. Economics of Education Review, 23(1), 47-55. doi:10.1016/S0272-7757(03)00045-1
• Sims, C. A. (1980). Macroeconomics and reality. Econometrica, 48(1), 1-48.
• Şanlı, D. (2016). Nitelik uyarlanmış beşeri sermaye hesaplanması: Bir panel veri çalışması. [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Torruam, J., Chiawa, M., ve Abur, C. (2014). Cointegration analysis of public expenditure on tertiary education and economic growth in Nigeria. Journal of Applied Statistics, 5(2), 137-146.
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. (2011). Dış Politika: Uluslararası Kuruluşlar ve İlişkilerimiz: İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı (OECD), Uluslararası Örgüt Künyesi. https://www.mfa.gov.tr/iktisadi-isbirligi_ve-gelisme-teskilati-_oecd_.tr.mfa (Erişim tarihi: 21.08.2021).
• Vasudeva Murthy, N. R., ve Chien, I. S. (1997). The empirics of economic growth for OECD countries: some new findings. Economic Letters, 55(3), 425-429. doi:10.1016/S0165-1765(97)00092-X
• Weil, D. N. (2009). Economic growth. Boston: Pearson Addison Wesley.
• Yerdelen Tatoğlu, F. (2013). Panel veri ekonometrisi-Stata uygulamalı (2. Baskı). İstanbul: Beta.
• Yılancı, V., ve Aydın, M. (2018). Türkiye’de kadın okullaşmasının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Rals-Eg eşbütünleşme testi yaklaşımı. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, Prof. Dr. Harun TERZİ Special Issue, 101-112. doi:10.18092/ulikidince.426922
• Zhang, C., ve Zhuang, L. (2011). The composition of human capital and economic growth: Evidence from China using dynamic panel data analysis. China Economic Review, 22(1), 165-171. doi:10.1016/j.chieco.2010.11.001