Ortaöğretim Öğrencilerinin Anahtar Yetkinlikler Becerilerinin İncelenmesi

Yıl 2023, Sayı: 56, 649 - 681, 22.06.2023

Ramazan Karatepe Cenk Akay

https://doi.org/10.53444/deubefd.1229754

Öz

21. Yüzyıl becerileri dünya çapında birçok kurum ve kuruluş tarafından incelenmektedir. Bu kapsamda Türkiye, Türkiye Yeterlilikler Çerçevesini oluşturmuş ve liseler için 8 Anahtar Yetkinlik belirlemiştir. Bu çalışmada lise öğrencilerinin 8 Temel Yeterliğe sahip olma durumları incelenmiştir. Araştırma ilişkisel tarama yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri Türkiye'nin güneyindeki bir ilde öğrenim gören 1089 ortaokul öğrencisinden toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara t-testi, ANOVA, korelasyon analizi ve YEM analizi uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre değişkenler arasında anlamlı farklılıklar bulunmaktadır. Ayrıca değişkenler arasındaki ilişkiler belirlenerek YEM kurulmuştur.

Anahtar Kelimeler

21. Yüzyıl becerileri, anahtar yetkinlikler, orta öğretim öğrencileri, 21st century skills, Key competences, High school students

An examination of high school students’ key competences skills

Öz

21st Century Skills are studied by many institutions and organizations around the world. In this context, Turkey has established the Turkish Qualifications Framework and determined 8 Key Competencies for high schools. In this study, the status of high school students having 8 Key Competencies was investigated. The research was carried out with the relational screening method. The data of the study were collected from 1089 secondary school students studying in a province in the south of Turkey. T-test, ANOVA, correlation analysis and SEM analysis were applied to the findings obtained from the research. According to the results of the research, there are significant differences between the variables. In addition, relations between the variables were determined and SEM was established.

Anahtar Kelimeler

21st century skills, Key competences, High school students

Kaynakça

• Abakay, U. (2013). Investigation of the effect of sport on submissive behavior and communication skills of high school students. Educational Research and Reviews, 8(15), 1304-1309.
• Akan, Y. (2011). Ortaöğretimde okuyan öğrencilerin demokrasi bilinci (Sakarya ili örneği). [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Akçakın, V. & Kaya, G. (2020) Ortaöğretim öğrencilerinin matematiksel düşünme stillerinin belirlenmesi: Örtük sınıf analizi. Eğitim ve Bilim, 45 (201), 39-54.
• Akyüz, K. C., Gedik, T., Akyüz, İ., & Yıldırım, İ. (2006). Rize ilindeki lise ve üniversite öğrencilerinin girişimcilik yeteneklerinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), 233-246.
• Alkaya, Y. (2004) Lise öğrencilerinin iletişim ve empati becerilerinin sosyo-demografik değişkenler açısından incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Altınel, M. (2016). Ortaöğretim düzeyinde turizm eğitimi alan öğrencilerin girişimcilik özelliklerinin analizi: Batı Akdeniz Bölgesi örneği. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Altıntop, M. (2015). Ortaöğretim öğrencilerinde mesleki yönelim ve girişimcilik. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Ananiadou, K. & M. Claro (2009), 21st century skills and competences for new millennium learners in oecd countries. OECD Education Working Papers, No. 41, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/218525261154.
• Argon, T., Yilmaz, D. C., & Ismetoglu, M. (2016). High school students’ views on lifelong learning and career adaptabilities. The Anthropologist, 24(1), 354-362.
• Arık, K. & Kıyıcı, M. (2019). Lise öğrencilerinin sayısal okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi: Hendek örneği. Sakarya University Journal of Education 9(1), 47-68.
• Arseven, İ. (2020). Lise öğrencilerinin dijital bağımlılık düzeyleri ile öz-düzenlemeli öğrenme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ekev Akademi Dergisi 24 (82). 173-196.
• Arslan, S. & Yıldız, C. (2010). 11. sınıf öğrencilerinin matematiksel düşünmenin aşamalarındaki yaşantılarından yansımalar. Eğitim ve Bilim, 35 (156), 17-31.
• Aryungga, S. D. E., Agnafia, D. N. & Fanani, F. H. (2021) Profile of junior high school students' scientific thinking ability. Journal of Physics: (Conference Series).1-6.
• Asiloğulları, A. (2020) Lise öğrencilerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri ile hayatın anlam ve amacını sorgulama davranışları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Bartın Üniversitesi.
• Asmoro, S. P., Suciati & Prayitno, B. A. (2018). A profile analysis of scientific thinking ability of xı grade senior high school students in Pacitan regency. Advances in Social Science, Education and Humanities Research (ASSEHR), 267. 188-192.
• Atay, N. (2018). Ergenlerde aileden algılanan duygu dışa vurumunun duyguları ifade etmeye ve psikososyal uyuma etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. İsanbul Üniversitesi.
• Aydın, A. (2013). Representation of science process skills in the chemistry curricula for grades 10, 11 and 12 / Turkey. International Journal of Education and Practice 1 (5). 51-63. Aytaç, Ö. (2006). Girişimcilik: Sosyo-kültürel bir perspektif. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 15, 139-160.
• Bağçecik, M. Ç. (2021). Pandemi sürecinde lise öğrencilerinin çevrim içi teknolojilere yönelik öz yeterlik algıları ve dijital okuryazarlık düzeylerinin akademik başarıya etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Baş, A. (2019). Ortaöğretim öğrencilerinin matematiksel düşünmeye problem çözmeye ve matematiğe yönelik tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Ş. (2019). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (26. Baskı). Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Cansoy, R. (2018). Uluslararası çerçevelere göre 21. Yüzyıl becerileri ve eğitim sisteminde kazandırılması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(4), 3112-3134.
• Ceylaner, S. (2016). Dokuzuncu sınıf İngilizce öğretiminde ters yüz sınıf yönteminin öğrencilerin öz yönetimli öğrenmeye hazırbulunuşluklarına ve İngilizce dersine yönelik tutumlarına etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Mersin Üniversitesi.
• Cortez, R., Cuevas, A., & Castillo, D. (2019). Riddles: setting for the development of logical and mathematical thinking in high school education. İçinde (Ed.), Research Reports in Mathematics Education: the classroom (pp. 3-14). L.D. Books.
• Çakmak, V. & Küçük, M. (2015). The communication skills and school achievement among the students: A review of the students at vocational high schools. The Turkish Online Journal of Educational Technology. Special Issue for INTE 2015. 551-556.
• Çal, M. (2015). Ortaöğretim dokuzuncu sınıf öğrencilerinin yetenek düzeyleri ile bilimsel okuryazarlık düzeyleri arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Osman Paşa Üniversitesi.
• Değirmenci, İ. L. (2005). Bilişsel ve üst-biliş stratejilerinin kullanımı ile yabancı dil testlerindeki performans arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Delita, F., Berutu, N., Sidauruk, T., Elfayetti & Herdi (2022). Measuring digital literacy skills among students in senior high school. Jurnal Geografi, 14 (1), 99-106.
• Demirbilek, N., & Kırbaç, M. (2021) Lise öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ile temel demokratik değer düzeyleri arasındaki ilişki. Muallim Rıfat Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 24-43.
• Demirtaş, Z. (2006). Lise öğrencilerinin bilişsel gelişim düzeylerinin bilimsel düşünme yetenekleri açısından incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Demirtaş, Z. (2011). Lise öğrencilerinin bilimsel düşünme yeteneklerinin cinsiyet ve başarıları ile ilişkisi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1). 1459-1471.
• Diker, Z. (2012). Demokrasi eğitimi ve lise öğrencilerinin demokratik davranışları üzerine bir araştırma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi 1(3). 229-238.
• Doğanay, A., & Sarı, M. (2009). Lise öğrencilerinin vatandaşlık algılarına etki eden faktörlerin analizi. I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu Bildirileri, 45-62.
• Dönmez, F. (2007). Meslek liselerinde öğrenim gören öğrencilerin bilimsel süreç beceri düzeylerinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
• Dönmez, G. (2019). Lise öğrencilerinin bilgi güvenliği farkındalığı ile dijital okuryazarlığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Dursun, A. & Eraslan Çapan, B. (2018). Ergenlerde dijital oyun bağımlılığı ve psikolojik ihtiyaçlar. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(2), 128-140
• Eratlı Şirin, Y., Özoruç, S., & Koç, M. (2020). Lise öğrencilerinin girişimcilik yeterliliklerinin incelenmesi. Turkish Studies, 15(5), 3327-3338. doi:https://dx.doi.org/10.47423/TurkishStudies.45101.
• Ergün, H., Özdemir, M., Çorlu, M. A. & Savran, C. (2004). Dil ve sayısal yetenekler ile fizik başarısı arasındaki ilişki. Kastamonu Eğitim Dergisi, 12(2). 361-368.
• Ertek, Y. (2014). Bilimsel süreç becerileri ile fizik öğretim programında yer verilen problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Filiz, F. (2013). Kimya dersleri için bilimsel yaratıcılık ölçeğinin geliştirilmesi ve genel yaratıcılık ile bilimsel yaratıcılık arasındaki ilişkinin belirlenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to desIgn and evaluate research In educatIon (8th ed.). Mc Graw HIll.
• Fujisawa, A. (2021). Communication skills, moral development, and gender differences between elementary and middle school students. Psychological Applications and Trends 2021. 423-425.
• Gaskar, S. & Özyazıcıoğlu, N. (2014) Anadolu sağlık meslek lisesi öğrencilerinin iletişim becerileri. Güncel Pediatri, 1. 20-25.
• Geisinger, K. F. (2016) 21st century skills: What are they and how do we assess them?, Applied Measurement in Education, 29(4), 245-249.
• Gelen, İ. (2017). P21-Program ve öğretimde 21. Yüzyıl beceri çerçeveleri (ABD uygulamaları). Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi 1(2), 15-29.
• Ghasemi, F., Rastegar, A., Jahromi, R. G. & Marvdashti, R. R. (2011). The relationship between creativity and achievement motivation with high school students’ entrepreneurship. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 30, 1291-1296.
• Gine, R. A. (2010). A socio-cultural approach to mathematical thinking and learning in an urban high school classroom context. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. University of Massachusetts.
• Godsey, M. L., & Sebora, T. C. (2010). Entrepreneur role models and high school entrepreneurship career choice: Results of a field experiment. Small Business Institute Journal, 5(1), 83-125.
• Göksel, A. G., Caz, Ç., Yazıcı, Ö. F. & Pala, A. (2016) SPOR lisesi öğrencilerinin iletişim becerilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(44). 1440-1445.
• Göl, R. (2017). 12. Sınıf fen lisesi öğrencilerinin matematiksel düşünme becerilerinin özelleştirme, tahmin, ispat ve genelleme basamakları bağlamında incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Gölönü, S., & Karci, Y. (2010). İletişim meslek lisesi öğrencilerinin iletişim beceri düzeylerinin incelenmesi (Ankara il örneği). İletişim Kuram ve Uygulama Dergisi 31. 125-140
• Gui, M. & Argentin, G. (2011). Digital skills of internet natives: Different forms of digital literacy in a random sample of northern Italian high school students. New Media & Society 13(6) 963–980.
• Gündüz, Ş. & Doğan. Ö. K. (2021). Lise son sınıf öğrencilerin bilimsel sorgulama anlayışları: Farklı lise türlerinin karşılaştırılması. İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 21-48.
• Güngör, İ. (2006). Öğrenmeyi öğrenme eğitiminin lise birinci sınıf öğrencilerinin matematik ile türk dili ve edebiyatı dersleri sınav başarısına etkisi (Kayseri ili örneği). [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Güzel, H. (2017). Lise öğrencilerinin yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 56, 23-35.
• Hanicza, Y., Putri, D. H., & Hamdani, D. (2021). Identification of debriefing 21 st century skills on aspects of critical thinking skills and communication skills in Bengkulu high school students in physics subjects. Journal of Physics: Conference Series 1731(1), 1-8
• İçen, M. (2017). Dezavanatajlı bölgelerdeki lise öğrencilerinin vatandaşlık algısı. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• İşleroğlu, S. (2012). Lise öğrencilerinde öznel iyi oluşun benlik saygısı, sosyal yetkinlik beklentisi ve duyguları ifade etme eğilimine göre yordanması. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ege Üniversitesi.
• Jarecki, N. (2017). Shaping scientific minds: Promoting Critical and scientific thinking skills in high school students. Student Research Proceedings, 2(2).
• Kahraman, S. N. (2021). 21. Yüzyıl becerileri bağlamında kız çocuklarının girişimcilik ve inovasyon becerilerinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Bursa Teknik Üniversitesi.
• Karabulut, B. (2019). Ortaöğretim öğrencilerinde dijital oyun bağımlılığı ve şiddet eğilimi ilişkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Hasan Kalyoncu Üniversitesi.
• Karahan, O. (2012) Fen lisesi öğrencilerinin öz-düzenlemeli öğrenme becerisine sahip olma durumlarının incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Karakaş, T. (2019). Ortaokul 6. sınıf görsel sanatlar dersi kapsamında kendini ifade edebilme ve girişimcilik yeteneğinin geliştirilmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Karataş, Ö. F., Delen, İ., Cengiz, C., İkto, N. & Birinci, S. (2018). Onuncu sınıf öğrencilerinin bilimsel süreç beceri düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 468-494.
• Karatepe, R. (2022). Analysis of the structural equality model of the Turkish qualifıcations framework key competences of secondary students and investigation of the levels of competencies. [Unpublished Doctoral Dissertation]. Mersin University.
• Kartol, O. (2019). Ortaöğretim öğrencilerinin demokratik vatandaşlık tutum düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Kaufman, K. J. (2013) 21 Ways to 21st century skills: Why Students need them and ideas for practical implementation. Kappa Delta Pi Record, 49(2), 78-83,
• Kay, K. & Greenhill, V. (2011) Twenty first century students need 21st century skills. Wan, G & Gut, D. M. (Eds) Bringing schools into the 21st century içinde (s. 41-66). Springer publishing.
• Kaya, M. (2020). Ortaöğretim öğrencilerinin dijital vatandaşlık ve dijital okuryazarlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Mersin Üniversitesi.
• Khadzir, S. A. (2020). Model United Nations (MUN): Learning method to enhance critical thinking skill and communication skill for high school students. Journal of Education and Learning (EduLearn), 14(4), 495-501.
• Kılıç, K. M. (2019). Ergenlerde dijital oyun bağımlılığı, zorbalık bilişleri ve empati düzeyleri arasındaki ilişkiler. İlköğretim Online, 18(2), 549-562.
• Kılınç, E., & Dere, İ. (2013). Lise öğrencilerinin 'iyi vatandaş' kavramı hakkındaki görüşleri. Journal of Social Studies Education Research, 4(2).103-124.
• Kılınç, M. & Uzun, K. (2020) The predictor role of the search for meaning in life in the determination of high school students’ lifelong learning tendencies. International Journal of Psychology and Educational Studies 7 (3), 89-100.
• Kim, M. H., & Kim, J. I. (2016). The effect of group art therapy on the improvement of emotional intelligence and communication skill of high school students who have employment ahead-Focused on rational emotive behavior therapy theory. The Korean Journal of Arts Education, 14(1), 131-150.
• Kocaman Üdüm, D. (2021). Lise öğrencilerinin üstbilişsel ve mantıksal düşünme ile matematiksel problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Kocaman, M. (2017). Lise 11. sınıf öğrencilerinin matematiksel düşünme ve akıl yürütme becerilerinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
• Kösece, N. (2020) Ortaöğretim öğrencilerinin günlük yaşam kimyasına ilişkin tutumları ile bilimsel süreç becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Kurnaz, S. (2017). Muhasebe eğitimi veren ve vermeyen anadolu liselerindeki öğrencilerin girişimcilik düzeylerinin belirlenmesine yönelik Bursa ilinin Orhangazi ilçesinde bir araştırma. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Kurt, H. (2019). Lise öğrencilerinin okul tükenmişliği ile matematik dersine yönelik tutumları arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Kuşçu, Ş. (2021). Spor lisesinde öğrenim gören öğrencilerin iletişim becerileri ile sporcu öz yeterlilik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Adnan Menderes Üniversitesi.
• Larson, L. C. & Miller, T. N. (2011) 21st century skills: Prepare students for the future. Kappa Delta Pi Record, 47(3), 121-123.
• Laudato, E. E. & Punzalan, C. H. (2021). Digital literacy of selected senior high school students: An analysis for online education readiness. i-manager’s Journal of Educational Technology, 18 (2), 53-62.
• Laxman, K. (2020). Digital information literacy skills of high school students in Singapore. Prapu, E. S. (Ed.) Developing the next generation learners in this digital era içinde (ss. 1-15) lulu Publications.
• Ledward, B. C., & Hirata, D. (2011). An overview of 21st century skills. Honolulu: Kamehameha Schools Research & Evaluation.
• Lutfiyya, L. A. (1998) Mathematical thinking of high school students in Nebraska. International Journal of Mathematical Education in Science and Technology, 29 (1) ,55-64.
• Mardikawati, R. A., & Mundilarto, M. (2020). Development of physics communication skill ınstruments based on local wisdom for senior high school students. JPI (Jurnal Pendidikan Indonesia), 9(2), 236-243.
• Mashaqbah, T. (2017). The relationship between the level of mathematical thinking and creative thinking skills among the preparatory year students at Najran University. Journal of Education and Practice, 8(30). 201-211.
• Matvieieva, O., Ovcharenko, N., Korchagina, A., Kuznetsova, O., & Grineva, V. (2019). Study of aspects facilitating «lifelong learning» competence development in high school students. Revista Romaneasca pentru Educatie Multidimensionala, 11(2), 180-197.
• Mustafa, S., Sari, V. & Baharullah, (2019). The implementation of mathematical problem-based learning model as an effort to understand the high school students’ mathematical thinking ability. International Education Studies, 12(2) 117-123.
• Orhan Göksun, D. (2016) Öğretmen adaylarının 21. Yy. öğrenen becerileri ve 21. Yy. öğreten becerileri arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi Eğitim.
• Öztürk, Y. (2020). Dijital okuryazarlık hakkında lise öğrencilerinin kendilerine ve anne-babalarına yönelik görüşleri Kırıkkale ili örneği. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Patmanthara, S. & Hidayat, W. N. (2018). Improving vocational high school students digital literacy skill through blended learning model. 2nd International Conference on Statistics, Mathematics konferasında sunulan bildiri
• Perdana, R., Yani, R., Jumadi, J. & Rosana, D. (2019). Assessing students’ digital literacy skill in senior high school Yogyakarta. Jurnal Pendidikan Indonesia 8 (2) 169-177.
• Pesen, A. & Epçeçen, C. (2017). The analysis of high school students' tendencies about lifelong learning. Universal Journal of Educational Research, 5(12), 26-31.
• Pratama, A. I., & Astuti, B. (2020). Students' communication skills in junior high school. Universal Journal of Educational Research, 8(12), 6798-6807.
• Pratama, M. A. R., Cahyono, E., & Aggraito, Y. U. (2019). Implementation of problem based learning model to measure communication skills and critical thinking skills of Junior High School Students. Journal of Innovative Science Education, 8(3), 324-331.
• Prensky, M. (2014). The world needs a new curriculum: It's time to lose the" proxies," and go beyond" 21st century skills"—and get all students in the world to the real core of education. Educational Technology, 54(4), 3-15.
• Purnamasari, L., Herlina, K., Distrik, W. I. & Andra, D. (2021). Students’ digital literacy and collaboration abılities: An analysis in senior high school students. Indonesian Journal of Science and Mathematics Education, 04 (1), 48-57.
• Rotherham, A. J., & Willingham, D. T. (2010). 21st century skills” not new but a worthy challenge. American Educator, 34(1), 17-20.
• Sağay, F. (2013) Ortaöğretim öğrencilerinin görsel iletişim araçlarını kullanım biçiminin öfke ve iletişim becerileri üzerine etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
• Sert, N. (2000). İngilizce dil yeterliği ile akademik başarı arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Şıvgın, C. (2019). Lise öğrencilerinin epistemolojik inançları, eleştirel düşünme becerileri ve bilimsel süreç becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ekinoks Yayınları.
• Tahir, T., & Hasan, M. (2019). Vocational high school student entrepreneurship competency based on local wisdom. Advances in Economics, Business and Management Research, 75, 227-230.
• Talan, T. & Aktürk, C. (2021). Ortaöğretim öğrencilerinin dijital okuryazarlık ve bilgi güvenliği farkındalığı seviyelerinin incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 158-180.
• Taşdemir, H. (2018). Exploring the relationship between high school students' willingness to communicate and their self efficacy perceptions in Turkish EFL context. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Çağ Üniversitesi.
• Terlemez, C. (2019). Dijital oyun bağımlılığı ile kişilik özellikleri arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Üsküdar Üniversitesi.
• Tilim, E. (2019). Ergenlerde madde bağımlılığından korunmaya ilişkin özyeterlik ile akran baskısı, kendini ifade edebilme becerisi ve psikolojik sağlamlık arasındaki ilişki. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Topcu, Y. (2019). Examining the empatic tendency communication skılls and habit of doing physical exercise of pupils studying at different types of secondary schools. [Unpublished Master Thesis]. Trabzon University.
• Topkara, F. (2010). Anadolu lisesi öğrencilerinin; liseye giriş sınavındaki fen netleri, fizik dersine yönelik tutumları, akademik başarı ve bilimsel süreç becerileri arasındaki ilişki: Ankara ili Elmadağ ilçesi örneği. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• TYÇ (2015) Türkiye yeterlikler çerçevesi. https://www.myk.gov.tr/index.php/en/turkiye-yeterlilikler-cercevesi
• Ulucan, S. (2015) Girişimcilik eğiliminin ve girişimcilik eğilimini etkileyen faktörlerin analizi: Ortaöğrenimde lise 3. ve 4. sınıf öğrencileri üzerinde bir uygulama. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Ulusoy, A. B. (2016) Lise öğrencilerinin öz yönetimli öğrenmeye hazırbulunuşlukları ile eleştirel düşünme eğilimlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Mersin Örneği). [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Mersin Üniversitesi.
• Urbani, J. M., Roshandel, S., Michaels, R., & Truesdell, E. (2017). Developing and modeling 21st-century skills with preservice teachers. Teacher Education Quarterly, 44(4), 27-50.
• van Velzen, J. H. (2016). Evaluating the suitability of mathematical thinking problems for senior high-school students by including mathematical sense making and global planning. The Curriculum Journal, 27(3), 313-329.
• Wilson, J. R., Briere, J. L. & Nahachewsky, J. (2015). Rural high school students’ digital literacy. Journal of Literacy and Technology, 16 (2), 55-94.
• Yang, F. Y. (2004) Exploring high school students' use of theory and evidence in an everyday context: the role of scientific thinking in environmental science decision‐making, International Journal of Science Education, 26(11), 1345-1364.
• Yönet, E. (2018). Lise öğrencilerinin sportif serbest zaman ilgilenim, dijital oyun bağımlılığı ve yaşam kalitesi düzeylerinin araştırılması. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi.