Matematik Öğretmenlerinin Matematik Yaparken ve Öğretirken Örnek Kullanımları

Yıl 2023, Sayı: 56, 705 - 728, 22.06.2023

Zeynep Doğan , Muhammed Fatih Doğan

https://doi.org/10.53444/deubefd.1240608

Cited By: 1

Öz

Örnekler matematik yaparken bir öğrenme ve öğretim aracı olarak kullanılmaktadır. Bundan dolayı örnekler matematik öğretim sürecinde merkezi bir rol oynamaktadır. Ancak örneklerin sınıf ortamında matematik öğretimi için nasıl kullanıldığı genellikle öğretmenin ellinde olup, bu süreç her zaman öğrencilerin matematik öğretimini desteklemeyebilir. Bu çalışma ortaokul matematik öğretmenlerinin matematik öğretiminde seçtikleri örnekler ve bu örnek seçimlerinin altında yatan nedenleri keşfetmeyi bunun yanı sıra öğretmenlerin matematik yaparken ve öğretirken örnek kullanımı hakkındaki görüşlerini incelemeyi amaçlamaktadır. Bu çalışmada keşfedici nitel araştırma deseninden yararlanılmıştır. Çalışmanın verileri on iki ortaokul matematik öğretmeni ile yarı-yapılandırılmış görüşmelerine dayanmaktadır. Görüşmelerden elde edilen verilerin analizinde açık kodlama süreci kullanılmıştır. Öğretmenlerin ‘çarpanlar ve katlar’ konusuna ilişkin örnekleri seçme nedenleri: ‘Daha kolay örneklerle başlama, amaçsız/ilk akla gelen, öğrenmeyi destekleme, matematiksel özelliğe dikkat çekme, yanlış genellemeleri engelleme, standart, istisnai bir duruma dikkat çekme ve farklı’ olmak üzere 8 kategori altında toplanılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda öğretmenlerin tamamının daha kolay örneklerden başladığını bunun yanı sıra örneğin matematiksel özelliğine dikkat çektiklerini ve standart olduğu için örnekler seçtikleri görülmüştür. Öğretmenlerin çok az bir kısmının ise örnek seçerken istisnai bir duruma dikkat çekme, farklı örnekleri kullanma ve yanlış genellemeleri engelleme amacıyla seçtikleri görülmüştür. Bunun yanı sıra yapılan görüşmeler sırasında öğretmenlerin örnekleri çok sık kullandıkları ama örnekler hakkında çok fazla düşünmedikleri görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Örnek, örnek seçimi, öğretmenlerin örnek seçimleri, örneklerin incelenmesi.

Kaynakça

• Alcock, L. and Inglis, M. (2008). Doctoral students’ use of examples in evaluating and proving conjectures. Educational Studies in Mathematics, 69(2), 111-129.
• Alkan, S. (2016). Matematik öğretmenlerinin kullandıkları örneklerin sınıflandırması ve öğretimsel açıklama boyutlarıyla ilişkisinin incelenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Alkan, S., Güven, B., ve Yılmaz, Ş. (2017). The types of examples teachers use in teaching function concept. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 367-384.
• Bills, L., Mason, J., Watson, A., Zaslavsky, O., Goldenberg, P., Rowland, T., and Zazkis, R. (2006). RF02 Exemplification: The use of examples in teaching and learning mathematics.In PME CONFERENCE (Vol. 30, No. 1, p. 1).
• Bills, L. & Watson, A. (2008). Editorial introduction. Special issue: The role and use of examples in mathematics education. Educational Studies in Mathematics,69, 77-79.
• Dogan, M. F., & Williams-Pierce, C. (2021). The role of generic examples in teachers’ proving activities. Educational Studies in Mathematics, 106(1), 133-150.
• Ellis, A. B., Ozgur, Z., Vinsonhaler, R., Dogan, M. F., Carolan, T., Lockwood, E., ... & Zaslavsky, O. (2019). Student thinking with examples: The criteria-affordances-purposes-strategies framework. The Journal of Mathematical Behavior, 53, 263-283.
• Goldenberg, P., and Mason, J. (2008). Shedding light on and with example spaces. Educational Studies in Mathematics, 69(2), 183-194.
• Gökbulut, Y. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının geometrik cisimler konusundaki pedagojik alan bilgileri. Yayımlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Gökkurt, B., Şahin, Ö., & Soylu, Y. (2016). Öğretmen adaylarının değişken kavramına yönelik pedagojik alan bilgilerinin öğrenci hataları bağlamında incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(39), 17-31.
• Huang, C. H. (2017). Teachers’ choice and use of examples in teaching derivatives. American Journal of Educational Research, 5(11), 1152-1157.
• Michener, E. R. (1978). Understanding understanding mathematics. Cognitive science, 2(4), 361-383. Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2019). Ortaokul Matematik Dersi (5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Talim ve Terbiye Genel Kurulu Başkanlığı.
• Rowland, T. (2008). The purpose, design and use of examples in the teaching of elementary mathematics. Educational studies in mathematics, 69(2), 149-163.
• Karaaslan, N. S. (2019). 8. sınıf matematik ders kitabındaki geometri örneklerinin türlerine göre analizi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Dicle Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kaya, Y. S. (2019). Matematik Öğretmenlerinin Öğrenen Tarafından Üretilen Örnekleri Sınıfta Kullanma Sıklıklarının ve Gerekçelerinin İncelenmesi. Eğitim ve Bilim, 44(199), 21-47.
• Tsamir, P., Tirosh, D., and Levenson, E. (2008). Intuitive nonexamples: The case of triangles. Educational Studies in Mathematics, 69(2), 81-95.
• Yüce, M. (2017). Lise öğrencilerinin matematik dersi kapsamında örnek üretme becerileri [Yayımlanmamış doktora tezi].Hacettepe Üniversites.
• Zaslavsky, O. (2019). There is more to examples than meets the eye: Thinking with and through mathematical examples in different settings. The Journal of Mathematical Behavior, 53, 245-255.
• Zazkis, R. and Leikin, R. (2008). Exemplifying definitions: A case of a square. Educational Studies in Mathematics, 69(2), 131-148.
• Zodik, I. and Zaslavsky, O. (2008). Characteristics of teachers’ choice of examples in and for the mathematics classroom. Educational Studies in Mathematics, 69(2), 165-182.