Fen Bilgisi Öğretmenlerinin Kapsayıcı Eğitime Yönelik Düşünceleri

Yıl 2024, Sayı: 61, 2531 - 2570, 27.09.2024

Sibel Saraçoğlu , Esra Postallı

https://doi.org/10.53444/deubefd.1485477

Öz

Tüm bireylerin eğitim ihtiyaçlarının karşılanması ve kaliteli eğitim imkanlarından yararlanması temel insan haklarından biridir. Kapsayıcı eğitim tüm bu gereksinimleri sağlamada etkili bir anlayış sunmaktadır. Bu çalışmada Fen Bilgisi öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik düşüncelerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma ile öğretmenlerin kapsayıcı eğitime yönelik açıklamaları, bakış açıları, uygulamaları, öz yeterlikleri, karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerilerinin neler olduğunun belirlenmesi hedeflenmiştir. Çalışmada nitel araştırma yönteminin olgu bilim deseni kullanılmıştır. Çalışma grubunda Kayseri ilinde görev yapmakta olan amaçlı örneklem ile belirlenen 10 Fen Bilgisi öğretmeni yer almıştır. Katılımcıların kapsayıcı eğitime yönelik düşüncelerini belirlemek amacıyla veri toplama aracı olarak görüşme kullanılmıştır. Veriler yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Araştırma verileri içerik analizi kullanılarak incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre katılımcılar kapsayıcı eğitimi, çeşitlilik, adil şartlar ve eşitlik kavramları ile açıklamışlardır. Katılımcılar kapsayıcı uygulamalar konusundaki bilgi ve deneyim eksikliğinin özyeterliklerini olumsuz etkilediğini düşünmektedirler. Kapsayıcı eğitimde en çok ifade edilen sorunlar öğretim programının yoğunluğu, zaman sıkıntısı, çevre ve fiziki koşulların yetersizliği şeklindedir. Kapsayıcı eğitim sorunlarına çözüm olarak en çok ifade edilen öneriler ise uygulamalı eğitimler, paydaşlar arası iş birliğinin geliştirilmesi, öğretim programının yoğunluğunun azaltılıp esnek hale getirilmesi şeklindedir. Araştırma bulguları ışığında öğretmenlerin kapsayıcı eğitime yönelik bilgi ve becerilerini arttırmak için branş bazında etkinlik temelli eğitimler verilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kapsayıcı Eğitim, Fen Bilimleri, Fen Eğitimi, Öğretmen Düşünceleri

Science Teachers' Thoughts Towards Inclusive Education

Öz

Meeting the educational needs of all individuals and benefiting from quality education opportunities is one of the fundamental human rights. Inclusive education offers an effective understanding to meet all these needs. This study aimed to determine science teachers' thoughts on inclusive education. The study aimed to determine teachers' explanations, perspectives, practices, self-efficacy, problems they encountered and solution suggestions regarding inclusive education. The phenomenological design of the qualitative research method was used in the study. The study group included 10 participants determined by purposeful sampling among the science teachers working in Kayseri province. Interview was used as a data collection tool to determine the participants’ thoughts about inclusive education. Data were collected with a semi-structured interview form. Research data were examined using content analysis. According to the results, participants explained inclusive education with the concepts of diversity, fair conditions and equality. The participants think that their lack of knowledge and experience about inclusive practices negatively affects their self-efficacy. The most frequently expressed problems in inclusive education are the intensity of the curriculum, lack of time, and inadequacy of environmental and physical conditions. The most commonly expressed suggestions as solutions to inclusive education problems are practical training, improving cooperation between stakeholders, reducing the intensity of the curriculum, and making it flexible. According to results, it is recommended to provide activity-based training on a branch basis in order to increase teachers' knowledge and skills regarding inclusive education.

Anahtar Kelimeler

Inclusive education, science, science education, teacher thought

Kaynakça

• Acartürk Olçay, H., & Çevik Kansu, C. (2024). Sınıf öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik görüşleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 31-62. https://doi.org/10.19171/uefad.1345769
• Ainscow, M., Slee, R., & Best, M. (2019). Editorial: The salamanca statement: 25 years on. International Journal of Inclusive Education, 23, 671-676. https://doi.org/10.1080/13603116.2019.1622800
• Ainscow, M. (2020). Promoting inclusion and equity in education: lessons from international experiences. Nordic Journal of Studies in Educational Policy, 6, 7-16. https://doi.org/10.1080/20020317.2020.1729587
• Ainscow, M., & Sandill, A. (2010). Developing inclusive education systems: The role of organisational cultures and leadership. International Journal of Inclusive Education, 14, 401–416. https://doi.org/10.1080/13603110802504903
• Allen, K. E., & Cowdery, G. E. (2015). The exceptional child: Inclusion in early childhood education. Cengage Learning.
• Almalky H., & Alrabiah A. (2024). Predictors of teachers’ intention to implement inclusive education. Children and Youth Services Review, 158, 1-8. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2024.107457
• Amaç, Z. (2021). Kapsayıcı eğitim ve ilkokul öğretmenleri: Sistematik bir inceleme. Electronic Journal of Education Sciences, 10, 74-97.
• Anabel M., & Inmaculada O. (2021) Understanding inclusive pedagogy in primary education: Teachers’ perspectives. Educational Studies, 47, 137-154. https://doi.org/10.1080/03055698.2019.1670139
• Anderson J., & Boyle C. (2015) Inclusive education in Australia: Rhetoric, reality, and the road ahead. British J Support Learn, 30, 4–22. https://doi.org/10.1111/1467-9604.12074
• Antoninis, M., April, D., Barakat, B., Bella N., Cristina D’Addio A., Eck M., Endrizzi F., Joshi P., Kubacka K., McWilliam A., Murakami Y., Smith W., Stipanovic L., Vidarte R., & Zekrya L. (2020). All means all: An introduction to the 2020 Global Educati on Monitoring Report on inclusion. Prospects,49, 103–109. https://doi.org/10.1007/s11125-020-09505-x
• Arslangilay, A. Ş. (2018). Are Turkish teacher candidates ready for migrant students? Journal of Education and Learning, 7, 316-329. https://doi.org/10.5539/jel.v7n3p316
• Aslan, M., & Karaalp, H. (2023). Sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetiminde demokratik ortam oluşturma algıları. Academıc Socıal Resources Journal, 8, 2112-2119. http://dx.doi.org/10.29228/ASRJOU
• Ayvacı, H. Ş., & Yamaçlı, S. (2022). Kapsayıcı eğitim konulu hizmet içi eğitim almış fen bilimleri öğretmenlerinin ders tasarımlarına bakış açısı. Trakya Eğitim Dergisi, 12, 203-220. https://doi.org/10.24315/tred.885951
• Baka, B. (2023). Öğretmenlerin kapsayıcı eğitime yönelik özyeterlilik algı düzeyleri, tutumları ve görüşlerinin incelenmesi. [Yüksek lisans tezi]. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
• Baranauskienė, I., & Saveikienė, D. (2018). Pursuıt of ınclusıve educatıon: Inclusıon of teachers ın ınclusıve educatıon. socıety. Integratıon. Educatıon. Proceedings of the International Scientific Conference, 2, 39-53. https://doi.org/10.17770/sie2018vol1.3385
• Barton, E. E., & Smith, B. J. (2015). Advancing high-quality preschool ınclusion: A discussion and recommendations for the field. Topics in Early Childhood Special Education, 35, 69–78. https://doi.org/10.1177/0271121415583048
• Bayram, B. (2019). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik algı ve uygulamaları. [Yüksek lisans tezi]. Erciyes Üniversitesi
• Bayram, B., & Öztürk, M. (2021). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik düşünce ve uygulamaları. Eğitim ve Bilim, 46, 355-377. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2020.9179
• Bilge, E. (2023). Fen bilgisi öğretmen adaylarının kapsayıcı eğitim çerçevesinde öğretim yapabilmesine yönelik öğretim modülü tasarlanması ve değerlendirilmesi. [Doktora tezi]. Trabzon Üniversitesi
• Birleşmiş Milletler (2015a). Transforming our world: The 2030 agenda for sustainable development. Department of Economic and Social Affairs. https://sdgs.un.org/2030agenda
• Birleşmiş Milletler (2015b). The millennium development goals report 2015. http://www.un.org/millenniumgoals/2015_MDG_Report/pdf/MDG%202015%20rev%20(July%201).pdf
• Boer, A., Pijl, S. J., & Minnaert, A. (2011). Regular primary schoolteachers’ attitudes towards inclusive education: a review of the literature. International Journal of Inclusive Education, 15, 331-353. https://doi.org/10.1080/13603110903030089
• Chambers, D. (2020). Assistive technology supporting inclusive education: Existing and emerging trends. International Perspectives on Inclusive Education ,14, 1-16. https://doi.org/10.1108/S1479-363620200000014001
• Choi, S., & Lee, S. W. (2020). Enhancing teacher self-efficacy in multicultural classrooms and school climate: The role of professional development in multicultural education in the United States and South Korea. AERA Open, 6, 1-17. https://doi.org/10.1177/2332858420973574
• Clark, C., Dyson, A., & Millward, A. (2019). Towards inclusive schools. Routledge.
• Cole, S. M., Murphy, H. R., Frisby, M. B., & Robinson, J. (2023). The relationship between special education placement and high school outcomes. The Journal of Special Education, 57, 13-23. https://doi.org/10.1177/00224669221097945
• Creswell, J. W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri. (Çev. Memir, S.B. ve Bütün, M.). Siyasal Kitabevi.
• Çetin, E. (2023). Geçici koruma altındaki öğrencilerin öğrenim gördükleri okullarda görev yapan sınıf öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik tutum ve görüşleri. [Yüksek lisans tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi
• Dede, Ş. (1996). Özel Eğitim Hakkında Salamanca Bildirisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 2, 1-4. https://doi.org/10.1501/Ozlegt_0000000035
• Dedeoğlu, H., & Yılmaz Atman B. (2022). Eğitimde kapsayıcılık. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. Millî Eğitim Bakanlığı.
• Demir Başaran, S. (2021). Öğrenmede evrensel tasarım kapsayıcı eğitimi sağlamada kuramsal ve uygulamalı bir çerçeve. Pegem Akademi.
• Demirel Kaya, E. (2019). Millî Eğitim Bakanlığının temel eğitim kademesindeki dezavantajlı öğrencilere yönelik kapsayıcı eğitim politika ve uygulamaları. [Yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü
• Dolapçıoğlu, S. & Bolat Y. (2020). Kapsayıcı eğitimde disiplinler arası program geliştirmeye yönelik bir eylem araştırması. Eğitim ve Bilim, 45, 345-368. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2020.8652
• ERG [Eğitim Reformu Girişimi]. (2022). Eğitim izleme raporu, 2022. ERG.
• ERG. (2023). Eğitim izleme raporu, 2023. ERG.
• Erçetin, Ş. Ş., & Arifoğlu, A. (2016). Herkes için eğitim 2015 hedefleri ve Türkiye. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5, 223–246. https://doi.org/10.14686/buefad.v5i2.5000186142
• Erçiçek, B. (2023). Okul öncesi öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi. [Yüksek lisans tezi]. Trabzon Üniversitesi
• Ferguson, D. L. (2008). International trends in inclusive education: The continuing challenge to teach each one and everyone. European Journal of Special Needs Education, 23, 109-120. https://doi.org/10.1080/08856250801946236
• Fırat, E. (2021). Sosyal bilgiler dersinde kapsayıcı eğitim: Fenomenolojik bir araştırma. [Doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi
• Florian, L., & Beaton, M. (2018). Inclusive pedagogy in action: Getting it right for every child. International Journal of Inclusive Education, 22(8), 870–884. https://doi.org/10.1080/13603116.2017.1412513
• Forlin, C., & Chambers, D. (2011). Teacher preparation for inclusive education: Increasing knowledge but raising concerns. Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 39, 17-32. https://doi.org/10.1080/1359866X.2010.540850
• Gaitas, S., & Martins, M. A. (2017). Teacher perceived difficulty in implementing differentiated instructional strategies in primary school. International Journal of Inclusive Education, 21, 544-556. https://doi.org/10.1080/13603116.2016.1223180
• Gersten, R., Chard, D. J., Jayanthi, M., Baker, S. K., Morphy, P., & Flojo, J. (2009). Mathematics ınstruction for students with learning disabilities: A meta-analysis of ınstructional components. Review of Educational Research, 79, 1202-1242. https://doi.org/10.3102/0034654309334431
• Güloğlu, T., & Güven Çepni, G. (2022). Dezavantajlı gruplar açısından yoksulluk profilleri. Journal of Economics and Political Sciences, 2, 80-101. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jep/issue/72918/1187826
• Güngör, K. (2022). Fen bilimleri öğretmenlerinin kapsayıcı eğitim anlayışlarının incelenmesi. [Yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi
• Gürgür, H. (2021). Kapsayıcı eğitim özel eğitimde bütünleştirme. H. Gürgür ve S. Rakap (Ed.), Kapsayıcı eğitim ve felsefi temelleri (s. 2-19). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Hall, T. E., Meyer, A., & Rose, D. H. (2012). Universal Design for Learning in the classroom practical applications. Guilford Press.
• Heiligenthaler, S. (2020). Supports and barriers to universal design for learning ımplementation: elementary teachers’ perceptions of support required from school principals. (Order No. 27834661). Available from ProQuest Dissertations & Theses Global. (2414014692). https://www.proquest.com/dissertations-theses/supports-barriers-universal-design-learning/docview/2414014692/se-2
• Huilla, H., Lay, E., & Tzaninis, Y. (2024). Tensions between diverse schools and inclusive educational practices: pedagogues’ perspectives in Iceland, Finland and the Netherlands. Compare: A Journal of Comparative and International Education, 54, 1–17. https://doi.org/10.1080/03057925.2022.2065461
• Jury M., Laurence A., Cebe S. & Desombre C. (2023). Teachers’ concerns about inclusive education and the links with teachers’ attitudes. Brief Research Report, 7, 1-8. https://doi.org/10.3389/feduc.2022.1065919
• Kazu, H., & Deniz, E. (2019). Kapsayıcı eğitim bağlamında öğretmenlerin mülteci öğrencilere ilişkin tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Opus Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 14, 1336-1368. https://doi.org/10.26466/opus.612341
• Kielblock, S. (2018). Inclusive education for all: Development of an ınstrument to measure the teachers’ attitudes. [PhD Thesis]. Justus Liebig University Giessen.
• Kirk, J., & Miller, M. L. (1986). Reliability and validity in qualitative research. Sage.
• Kolonich, A., Richmond, G., & Krajcik, J. (2018). Reframing ınclusive science ınstruction to support teachers in promoting equitable three-dimensional science classrooms. Journal of Science Teacher Education, 29, 693-711. https://doi.org/10.1080/1046560X.2018.1500418
• Kuşça, N. (2023). Sınıf öğretmenlerinin kapsayıcı eğitime yönelik tutumları ve özyeterlikleri. [Yüksek lisans]. Dicle Üniversitesi
• Kuyini, A. B., Yeboah, K. A., Das, A. K., Alhassan, A. M., & Mangope, B. (2016). Ghanaian teachers: Competencies perceived as important for inclusive education. International Journal of Inclusive Education, 20, 1009-1023. https://doi.org/10.1080/13603116.2016.1145261
• Latorre-Cosculluela, C., Rivera-Torres, P., & Liesa-Orús, M. (2024). Perceived barriers and needs of teachers in inclusive schools and their relationship with transformation processes. International Journal of Inclusive Education, 1–17. https://doi.org/10.1080/13603116.2024.2343061
• Lautenbach, F., & Heyder, A. (2019). Changing attitudes to inclusion in preservice teacher education: A systematic review. Educational Research, 61, 231–253. https://doi.org/10.1080/00131881.2019.1596035
• Ljungblad, A. L., (2021). Pedagogical relational teachership (PeRT)–a multi-relational perspective. International Journal of Inclusive Education, 25, 860-876. https://doi.org/10.1080/13603116.2019.1581280
• Lyra, O., Koullapi K., & Kalogeropoulou E. (2023). Fears towards disability and their impact on teaching practices in inclusive classrooms: An empirical study with teachers in Greece. Heliyon, 9, 1-13. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2023.e16332
• Mastropieri, M. A., Scruggs, T. E., Norland, J. J., Berkeley, S., McDuffie, K., Tornquist, E. H., & Connors, N. (2006). Differentiated curriculum enhancement in ınclusive middle school science: effects on classroom and high-stakes tests. The Journal of Special Education, 40, 130-137. https://doi.org/10.1177/00224669060400030101
• Maxwell, J. A. (1996). Qualitative research design: An interpretive approach. CA: Sage.
• Maviş Sevim, Ö. (2022). Öğrenmede evrensel tasarım: Kapsayıcı eğitimi sağlamada kuramsal ve uygulamalı bir çerçeve. S. Demir Başaran, (Ed.), öğrenmede evrensel tasarıma dayalı çevre düzenlemeleri (s. 137-160). Pegem Akademi.
• Mayer, S. E. (2003). What is a disadvantage groups. 12.10.2023 tarihinde erişilmiştir. https://studylib.net/doc/8720705/what-is-a-%E2%80%9Cdisadvantaged-group%3F%E2%80%9D
• Mazı, A. (2023). Kapsayıcı eğitim uygulamalarının ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin matematik dersi başarısına etkisi. [Doktora Tezi]. Hacettepe Üniversitesi
• MEB [Millî Eğitim Bakanlığı]. (2011). Engelli bireyler. Aile ve Tüketici Hizmetleri 13.05.2024 tarihinde erişilmiştir. https://orgm.meb.gov.tr/icdep/content/upload/attached-files/engelli-bireyler-kavramla-20211219203142.pdf
• MEB. (2017). Engeli olan çocuklar için eğitim projesi başlatıldı. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü 27.11.2023 tarihinde erişilmiştir. https://www.meb.gov.tr/engeli-olan-cocuklar-icin-egitim-projesi-baslatildi/haber/14543/tr
• MEB. (2018). Kapsayıcı eğitim öğretmen eğitimi geliştirilmesi programı tanımım toplantısı. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü 27.11.2023 tarihinde erişilmiştir. https://www.meb.gov.tr/ogretmenlerin-mesleki-gelisimi-yeniden-yapilandiriliyor/haber/17536/tr
• MEB. (2022). PISA 2022 Türkiye ön raporu. 21120745_26152640_pisa2022_rapor.pdf (meb.gov.tr)
• MEB. (2023). Uzman öğretmenlik eğitim semineri. Öğretmen Bilişim Ağı 18.07.2023 tarihinde erişilmiştir. https://www.oba.gov.tr/egitim/detay/kapsayici-egitim-semineri-kasim-2022-mesleki-calisma-420
• Moberg, S., Muta, E., Korenaga, K., Kuorelahti, M., & Savolainen, H. (2020). Struggling for inclusive education in Japan and Finland: teachers’ attitudes towards inclusive education. European Journal of Special Needs Education, 35, 100-114. https://doi.org/10.1080/08856257.2019.1615800
• Moriña, A., & Orozco, I. (2021). Understanding inclusive pedagogy in primary education: teachers’ perspectives. Educational Studies, 47, 137-154 https://doi.org/10.1080/03055698.2019.1670139
• Mugambi, M. M. (2017). Approaches to inclusive education and implications for curriculum theory and practice. International Journal of Humanities Social Sciences and Education, 4, 92-106.
• Nilsen, S. (2020). Inside but still on the outside? Teachers' experiences with the inclusion of pupils with special educational needs in general education. International Journal of Inclusive Education, 24, 980-996. https://doi.org/10.1080/13603116.2018.1503348
• OECD [Ekonomik İş birliği ve Kalkınma Örgütü]. (2003). The PISA 2003 assessment framework. Retrieved from: http://www.pisa.oecd.org/dataoecd/46/14/33694881.pdf
• OECD. [Ekonomik İş birliği ve Kalkınma Örgütü]. (2022). Education at a glance 2022: OECD indicators. OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/3197152b-en
• OYEGM [Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü]. (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlilikleri. Millî Eğitim Bakanlığı. https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_YYRETMENLYK_MESLEYY_GENEL_YETERLYKLERY.pdf
• ÖBA [Öğretmen Bilişim Ağı]. (2022). Kapsayıcı eğitim semineri. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. https://www.oba.gov.tr/egitim/detay/kapsayici-egitim-semineri-512
• Öner, G. (2022). Kapsayıcı eğitim yaklaşımıyla sosyal bilgiler öğretimi: Bir eylem araştırması. [Doktora Tezi]. Anadolu Üniversitesi
• ÖRGM [Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü]. (2022). https://orgm.meb.gov.tr/www/ozel-egitim-alani/icerik/1951
• Öztürk, M. (2017). Sürdürülebilir gelişme odaklı eğitim: Kuramsal çerçeve, tarihsel gelişim ve uygulamaya dönük öneriler. İlköğretim Online, 16, 1-11. https://doi.org/10.17051/ILKONLINE.2017.342997
• Öztürk, M., & Derin, S. (2022). Öğrenmede evrensel tasarım: Kapsayıcı eğitimi sağlamada kuramsal ve uygulamalı bir çerçeve. S., Başaran, (Ed.), Kapsayıcı Eğitim (s. 1-36). Pegem Akademi.
• Öztürk, M., & Mutlu, N. (2017). Sosyal bilgiler ve tarih derslerinde farklılaştırılmış öğretime yönelik öğretmen algıları ve uygulamaları. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7, 379-402. https://doi.org/10.24315/trkefd.301189
• Öztürk, M., & Palancı M. (2015). Öztürk, M., Saydam, A. ve Palancı, M. (Ed.), Demokrasi yurttaşlık ve insan ve hakları eğitimi içinde (s, 1-19). Orka.
• Pantić, N., & Florian, L. (2015). Developing teachers as agents of inclusion and social justice. Education Inquiry, 6, 333-351. https://doi.org/10.3402/edui.v6.27311
• Radivojevic, D., Milena J., Tatjana S., & Dusanka C. (2009). A Guide For Advancing İnclusive Education Practice T. Stojic (Ed.), Fund For An Open Society, Belgrade.
• Roth, W.M., ve Lee, S. (2004), Science education as/for participation in the community. Science Education, 88, 263-291. https://doi.org/10.1002/sce.10113
• Saka, D., & Çelik, S. (2022). Mülteci eğitiminin bir temeli olarak kapsayıcı öğretmen nitelikleri: Türk öğretmenlerin görüşlerine göre bir çerçeve incelemesi. Eğitim ve Bilim, 47, 357-380.
• Sarıca, A. D., & Tanrıverdi, A. (2021). Eğitimde bütünleştirme: Herkes için bir okul yaratmak, Nobel Yayınevi. Slee, R. (2019). Belonging in an age of exclusion. International Journal of Inclusive Education, 23, 909-922. https://doi.org/10.1080/13603116.2019.1602366
• Sorkos, G., & Hajisoteriou, C. (2020). Sustainable intercultural and inclusive education: teachers' efforts on promoting a combining paradigm. Pedagogy, Culture & Society, 29, 517-536. https://doi.org/10.1080/14681366.2020.1765193
• Spektor Levy, O., & Yifrach, M. (2019). If science teachers are positively inclined toward inclusive education, why ıs ıt so difficult?. Research in Science Education,49, 737–766. https://doi.org/10.1007/s11165-017-9636-0
• Szumski, G., Smogorzewska J., & Grygiel P. (2022). Academic achievement of students without special educational needs and disabilities in inclusive education: Does the type of inclusion matter? Plos One, 17, 1-19. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0270124
• Tobin, T. J.,& Behling, K. T. (2018). Reach everyone, teach everyone: Universal design for learning in higher education, West Virginia University Press.
• Tomlinson, C.A. (2009). Intersections between differentiation and literacy instruction: Shared principles worth sharing. New England Reading Association Journal, 45, 28-35.
• Tristani, L., & Bassett Gunter, R. (2020). Making the grade: Teacher training for inclusive education: A systematic review. J Res Spec Educ Needs, 20, 246-264. https://doi.org/10.1111/1471-3802.12483
• Türnüklü, D. A. (2000). Eğitimbilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği: Görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 24, 543-559. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10372/126941
• UNESCO [Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü] (1994). The salamanca statement and framework for action on special needs education. Spain, 7-10 June 1994. World Conference on Special Needs Education Access and Quality.
• UNESCO. (2005). Guidelines for inclusion: Ensuring access to education for all. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000140224
• UNESCO. (2009). Policy guidelines on ınclusion in education. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000177849
• UNESCO. (2011). Inclusive education Framework: A guide for schools on the inclusion of pupils with special educational needs. https://ncse.ie/wp-content/uploads/2014/10/InclusiveEducationFramework_1.pdf
• UNESCO. (2016). Incheon declaration and framework for action for the implementation of sustainable development goal 4. Education 2030: Incheon Declaration and Framework for Action for the implementation of Sustainable Development Goal 4: Ensure inclusive and equitable quality education and promote lifelong learning opportunities for all; 2016 (unesco.org)
• UNESCO. (2020). Message from Ms Audrey Azoulay, director-general of UNESCO, on the occasion of international literacy day. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000374196_eng
• UNESCO. (2022). UNESCO: Dünyada 244 milyon çocuk okula gitme imkanından mahrum. https://tr.euronews.com/2022/09/01/unesco-dunyada-244-milyon-cocuk-okula-gitme-imkanindan-mahrum
• UNICEF [Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu]. (2012). Analysis of the situation of children and young people in Turkey. https://www.unicef.org/turkey/en/reports/analysis-situation-children-and-young-people-turkey-2012
• UNICEF. (2019). Turkey CO humanitarian situation report. https://www.unicef.org/turkiye/media/7411/file/UNICEF%20Turkey%20Humanitarian%20Situation%20Report%20-%20April%202019.pdf
• UNICEF. (2021). UNICEF'in kapsamlı istatistiksel analizine göre dünya çapında yaklaşık 240 milyon engelli çocuk bulunuyor. [Basın Bülteni]. https://www.unicef.org/turkiye/bas%C4%B1n-b%C3%BCltenleri/unicefin-kapsaml%C4%B1-istatistiksel-analizine-g%C3%B6re-d%C3%BCnya-%C3%A7ap%C4%B1nda-yakla%C5%9F%C4%B1k-240-milyon
• Uruk, Ö. (2023). Sınıf öğretmenlerinin kapsayıcı eğitiminin uygulanmasına ilişkin öz yeterlilik algıları ve tutumları. [Yüksek lisans tezi]. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi
• Ünal, R., & Aladağ, S. (2020). Investigation of Problems and Solution Proposals in the Context of Inclusive Education Practices. Journal of Individual Differences in Education, 2(1), 23-42. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1121494
• Vassallo, B. (2024). The role of the school leader in the inclusion of migrant families and students. Educational Management Administration & Leadership, 52, 171-188. https://doi.org/10.1177/17411432211038010
• Whitburn, B., & Plows, V. (2017). Making Sense of Everyday Practice. Inclusive Education, 3-11. https://doi.org/10.1007/978-94-6300-866-2_1
• Woodcock, S., Sharma U., Subban P., & Hitches E. (2022). Teacher self-efficacy and inclusive education practices: Rethinking teachers’ engagement with inclusive practices. Teaching and Teacher Education, 117, 1-12. https://doi.org/10.1016/j.tate.2022.103802
• Woolis, D. (2017). Making the case for sustainable learning: Action for teachers of teachers of refugees. Knowledge Management for Development Journal, 13, 39-59.
• Yamaçlı, S. (2020). Fen bilimleri öğretmenlerinin kapsayıcı eğitim bağlamında aldıkları hizmet içi eğitimlerin ders tasarımlarına etkisi. [Yüksek lisans tezi]. Trabzon Üniversitesi Yıldırım, E. (2020). Sosyal Bilgiler Dersinde Sığınmacılara Yönelik Kapsayıcı Eğitimin İncelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 49, 283-317.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.