Okulda Etik İklim İle Örgütsel Sinerji Arasındaki İlişki

Yıl 2025, Sayı: 65, 3289 - 3305, 30.09.2025

Seyithan Demirdağ , Gökşin Pınar

https://doi.org/10.53444/deubefd.1625199

Öz

Bu araştırma, öğretmenlerin görev yaptıkları okullardaki etik iklim algıları ve örgütsel sinerji düzeylerinin incelenmesi ve bu değişkenler arasındaki ilişkinin belirlenmesi amacını gütmektedir. Bu amaç doğrultusunda, nicel araştırma yöntemlerinden betimsel araştırma türlerinden biri olan ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. İlişkisel tarama, iki veya daha fazla değişken arasındaki ilişkinin varlığını ya da derecesini tespit etmek amacıyla yapılan bir araştırma modelidir. Araştırmanın örneklemi, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Batı Karadeniz Bölgesi'ndeki bir ilçede okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapan toplam 402 öğretmenden oluşmaktadır. Katılımcıların cinsiyet dağılımı incelendiğinde, örneklem grubunun 205 (%51) kadın ve 197 (%49) erkek öğretmenden oluştuğu görülmüştür. Araştırma verileri, "Örgütsel Etik İklimi Ölçeği" ve "Öğretmenlere Yönelik Örgütsel Sinerji Ölçeği" aracılığıyla toplanmıştır. Verilerin normal dağılım göstermesi nedeniyle, analizlerde parametrik testler kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkiler Pearson korelasyon analizi ile incelenmiş ve değişkenlerin yordama gücünü belirlemek amacıyla çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, öğretmenlerin etik iklim algılarının genel düzeyi, kurallara yönelik algılarının ve davranışlara yönelik algılarının yüksek seviyede, yani "katılırım" düzeyinde olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, öğretmenlerin etik iklim algılarının, örgütsel sinerji algılarını anlamlı bir şekilde yordadığı sonucuna ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler

Etik iklim , örgütsel sinerji , öğretmenler

The Relationship Between Ethical Climate in School and Organizational Synergy

Öz

This study aims to examine teachers' perceptions of the ethical climate in their schools and their levels of organizational synergy, as well as to determine the relationship between these variables. To achieve this goal, a relational survey model, which is one of the descriptive research types within quantitative research methods, has been utilized. Relational survey is a research model conducted to determine the existence or degree of the relationship between two or more variables. The sample of the study consists of a total of 402 teachers working in preschools, primary schools, middle schools, and high schools in a district in the Western Black Sea region during the 2023-2024 academic year. Analyzing the gender distribution of the participants, the sample group includes 205 (51%) female and 197 (49%) male teachers. The data of the research were collected through the "Organizational Ethical Climate Scale" and the "Organizational Synergy Scale for Teachers." Since the data demonstrated a normal distribution, parametric tests were used for the analyses. Pearson correlation analysis was applied to investigate the relationships between the variables, and multiple regression analysis was employed to determine the predictive power of the variables. According to the findings, the general level of teachers' perceptions of the ethical climate, as well as their perceptions of the sub-dimensions related to rules and behaviors, were found to be high, at the "agree" level. Additionally, it was concluded that teachers' perceptions of the ethical climate significantly predicted their perceptions of organizational synergy.

Anahtar Kelimeler

Ethical climate , organizational synergy , teachers

Kaynakça

• Akburak, Ş. (2019). Özel konaklama tesislerinde algılanan etik iklimin iş tatmini ve iş performansı üzerindeki etkisi: Nevşehir ilinde bir araştırma. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Nevşehir Hacıbektaş Veli Üniversitesi.
• Akçay, Z. T. (2023). Okul öncesi eğitim kurumlarında çalışan yönetici ve öğretmenlerin örgütsel sinerjiye ilişkin görüşleri ile yönetici yeterlilikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Aker, C. (2022). Okullardaki örgütsel sinerji düzeyi ile öğretmen liderliği arasındaki ilişkilerin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Akpolat, T., & Levent, A. F. (2018). Öğretmenlere yönelik örgütsel sinerji ölçeğinin geliştirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 728-744.
• Aksoy, F. (2022). Öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının örgütsel sinerji ve örgütsel mutluluk düzeylerine etkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Aksoy, S., Erdil, O., & Ertürk, A. (2017). Etik iklim: Kavramsal gelişimi, bireysel ve örgütsel etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 18(2), 133-151.
• Aldaihani, S. G. (2017). Synergy among school and district leaders in the application of quality standards in kuwaiti public schools. Journal of Education and Practice, 8(14), 97-104.
• Balcı, F. İ. (2011). Kültürel sinerji yönetiminin işletme performansı üzerindeki etkisi: Çin ve Türkiye üzerinde karşılaştırmalı bir araştırma. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Bostancı, A. B., & Koçak, S. (2022). Okul DNA profillerinin örgütsel sinerji üzerindeki rolü. Milli Eğitim Dergisi, 51(233), 55-75.
• Brown, M. E., Treviño, L. K., & Harrison, D. A. (2005). Ethical leadership: A social learning perspective for construct development and testing. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 97(2), 117-134. https://doi.org/10.1016/j.obhdp.2005.03.002
• Bursalıoğlu, Z. (1987). Eğitim yöneticisinin hizmet öncesi ve hizmet içinde hazırlanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 119-129.
• Cohen, S. G., & Bailey, D. E. (1997). What makes teams work: Group effectiveness research from the shop floor to the executive suite. Journal of Management, 23(3), 239-290. https://doi.org/10.1177/014920639702300303
• Çalışkan, A. (2022). Örgütsel etik iklimi: Bir ölçek geliştirme çalışması. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 8(1), 34-54.
• Çalışkan, A. (2023). Örgütsel etik iklimin örgütsel özdeşleşme ve işe yabancılaşma üzerindeki etkisi: Akademisyenler üzerine bir araştırma. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kastamonu Üniversitesi.
• Demir, S. (2019). Etik iklim ve okuldan ayrılma niyeti arasındaki ilişki: Örgütsel bağlılığın aracılık rolü. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(3), 824-838.
• Demiröz, S., & Kavak, Y. (2019). Örgütsel vatandaşlık davranışı ve öğrenci başarıları üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 505-523.
• Doğan, S., & Kılıç, S. (2014). Algılanan örgütsel etik iklim ve üretkenlik karşıtı iş davranışları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1), 269-292.
• Ekpe-Iko, G. N., Taiwo, B. A., & Alabi, R. O. (2021). İnvestigating state-school synergy for managerial efficiency of headteachers in Public Primary Schools in Abia State, Nigeria. In 1st International Conference on Continuing Education and Technology (ICCOET 2021) (9-16). Atlantis Press. https://www.atlantis-press.com/proceedings/iccoet-21/125962265
• Enwereuzor, I. K., Onyishi, I. E., Albi-Oparaocha, F. C., & Amaeshi, K. (2020). Perceived leader integrity as a mediator between ethical leadership and ethical climate in a teaching context. BMC Psychology, 8(1), 1-11.
• Erdem, A. T. (2021). Örgütsel etik iklim algısının çalışan sesliliği davranışına etkisinde psikolojik güvenliğin aracı etkisi: Vakıf üniversitelerine yönelik bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 24(1), 57-70.
• Ersoy, E. (2019). Öğretmenlerin örgütsel güç mesafesi ile örgütsel sinerji düzeyi arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Kültür Üniversitesi.
• Eser, G. (2007). Etik iklim ve yöneticiye güvenin örgüte bağlılığa etkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Gölcür, M. (2022). Ortaokullardaki örgütsel etik iklim ile algılanan örgütsel adalet ilişkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Guzzo, R. A., & Dickson, M. W. (1996). Teams in organizations: Recent research on performance and effectiveness. Annual Review of Psychology, 47, 307-338. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.47.1.307
• Hackman, J. R. (2002). Leading teams: Setting the stage for great performances. Harvard Business School Press.
• Harris, P. R. (2004). European leadership in cultural synergy. European Business Review, 16(4), 358-380.
• James, L. R., Choi, C. C., Ko, C. E., McNeil, P. K., Minton, M. K., Wright, M. A., & Kim, K. (2008). Organizational and psychological climate: A review of theory and research. European Journal of Work and Organizational Psychology, 17(1), 5-32. https://doi.org/10.1080/13594320701662550
• Kahveci, A. (2019). Örgütsel erdemliliğin etik iklim ve psikolojik iyi oluşa etkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Karagöz, Y. (2019). SPSS-AMOS-META uygulamalı istatistiksel analizler. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karasar, N. (2022). Bilimsel araştırma yöntemleri (37. Basım). Nobel Yayıncılık.
• Katz, D., & Kahn, R. L. (1978). The social psychology of organizations (2nd ed.). Wiley.
• King, A. W. (2007). Disentangling interfirm and intrafirm causal ambiguity: A conceptual model of causal ambiguity and sustainable competitive advantage. Academy of Management Review, 32(1), 156-178. https://doi.org/10.5465/amr.2007.23464002
• Kozlowski, S. W., & Bell, B. S. (2003). Work groups and teams in organizations. In W. C. Borman, D. R. Ilgen, & R. J. Klimoski (Eds.), Handbook of psychology: Industrial and organizational psychology (Vol. 12, pp. 333-375). Wiley.
• Martin, K. D., & Cullen, J. B. (2006). Continuities and extensions of ethical climate theory: A meta-analytic review. Journal of Business Ethics, 69(2), 175-194. https://doi.org/10.1007/s10551-006-9084-7
• Mathieu, J., Maynard, M. T., Rapp, T., & Gilson, L. (2008). Team effectiveness 1997-2007: A review of recent advancements and a glimpse into the future. Journal of Management, 34(3), 410-476. https://doi.org/10.1177/0149206308316061
• Mayer, D. M., Kuenzi, M., & Greenbaum, R. L. (2010). Examining the link between ethical leadership and employee misconduct: The mediating role of ethical climate. Journal of Business Ethics, 95(1), 7-16. https://doi.org/10.1007/s10551-011-0794-0
• Owczarzak, K. H. (2019). The relationship between principal leadership and ethical climate: A correlational study. [Doctoral dissertation]. Grand Canyon University.
• Özen, Y., & Gül, A. (2007). Sosyal ve eğitim bilimleri araştirmalarinda evren-örneklem sorunu. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 394-422.
• Schein, E. H. (2010). Organizational culture and leadership (4th ed.). Jossey-Bass.
• Schneider, B., Ehrhart, M. G., & Macey, W. H. (2013). Organizational climate and culture. Annual Review of Psychology, 64, 361-388. https://doi.org/10.1146/annurev-psych-113011-143809
• Şanal, M. (2020). Yönetimde sinerji için kuantum bakış açısı. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(1), 42-50.
• Topses, G. (2009). Gelişim ve öğrenme psikolojisi (3. Baskı). Nobel Yayın Dağıtım.
• Trevino, L. K., Butterfield, K. D., & McCabe, D. L. (1998). The ethical context in organizations: Influences on employee attitudes and behaviors. Business Ethics Quarterly, 8(3), 447-476. https://doi.org/10.2307/3857431
• Türk Dil Kurumu [TDK]. (2005). Türkçe Sözlük (Yayın No. 549). Türk Dil Kurumu.
• Uluten, A. G. (2023). Okullardaki örgütsel sinerjinin öğretmenlerin psikolojik sermayeleri üzerindeki rolü. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Van Knippenberg, D., & Schippers, M. C. (2007). Work group diversity. Annual Review of Psychology, 58, 515-541. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.58.110405.085546
• Victor, B., & Cullen, J. B. (1988). The organizational bases of ethical work climates. Administrative Science Quarterly, 33(1), 101-125. https://doi.org/10.2307/2392857
• Wei, X. (2018). The Influence of school ethical climate on teachers’ organizational citizenship behavior: The mediating effect of work ethic. In 2018 International Conference on Education and Cognition, Behavior, Neuroscience (ICECBN2018). China. https://doi: 10.25236/icecbn.2018.002
• West, M. A., & Richter, A. W. (2008). Climates and cultures for innovation and creativity at work. In J. Zhou & C. E. Shalley (Eds.), Handbook of organizational creativity (pp. 211-236). Lawrence Erlbaum Associates.
• West, M. A., Borrill, C. S., & Unsworth, K. L. (2004). The effectiveness of team working in organizations. In M. A. West, D. Tjosvold, & K. G. Smith (Eds.), International handbook of organizational teamwork and cooperative working (pp. 25-44). Wiley.
• Yarigholi, B., Golmohammadnejad Bahrami, G. R., & Fazli, M. (2019). The relationship between perceived ethical climate, organizational justice and job involvement with the mediation role of professional ethics of schools teachers. School Administration, 7(3), 251-235.
• Yavuz, A. (2022). Devlet okullarında yönetici ve öğretmenlerce algılanan örgütsel etik iklim ile örgütsel adalet ilişkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Harran Üniversitesi.
• Yazıcı, H. (2011). Kısa tarihçe ve ana kavramlar. Atasay, N., Boydak, M., Çırpan, H. A., Kendigelen, A., Meriç, İ. E., Sarıkaya, A. T., Uluben, A., Yazıcı, H., Yıldırım, N. (Ed.), Bilim etiği içinde (s. 1-12). İstanbul Üniversitesi Basım ve Yayınevi. Yeşil, Ö. (2022). Örgütsel sinerjinin öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarına etkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.
• Yeşil, S., Yüksel, Y., & Ceyhan, S. (2017). Etik iklim algısı ve bireysel sonuçlar üzerine etkileri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 51, 19-38.
• Yıldırım, Ş. (2021). Etkili lider sinerjik okul: Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile örgütsel sinerji arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Yılmaz, E. (2006). Okullardaki örgütsel güven düzeyinin okul yöneticilerinin etik liderlik özellikleri ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Yılmaz, İ., & Yıldırım, B. (2020). Okul yöneticilerinin kriz yönetimi tutumları ile duygusal zekâları arasındaki ilişki. İzü Eğitim Dergisi, 2(3), 42-62.
• Yoğurtcu, B. (2021). Bir yükseköğretim kurumunda örgütsel gücün etik iklim ve etik liderlik ile ilişkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.