Kamu İcra Hukukunda Ölçülülük İlkesi

Yıl 2014, Cilt 16 Özel Sayı, 4843 - 4898, 01.07.2014

Dilara Yüzer

Öz

Cebrî icra işlemi, borçlunun mülkiyet hakkına, vücut dokunulmazlığına, konut dokunulmazlığına, kişilik hakkına, özgürlüklerine, şeref ve
haysiyetine müdahale teşkil edebilecek nitelikte olduğundan Anayasa’da
düzenlenen ve korunan bazı temel haklar ile çatışmaktadır. Kamu alacaklarının kamu gücüne dayanarak cebren tahsilinin söz konusu olduğu bu
durumlarda, temel hak ve özgürlükleri sınırlamada başvurulan aracın sınırlandırmayla ulaşılmak istenen amacı gerçekleştirmeye elverişli olması, sınırlandırma aracının amaç için gerekli olması, araçla amaç arasında ölçülü bir
oran bulunması gerekmektedir.

Kaynakça

• Arslaner, Hakan; 6183 Sayılı Kanun Kapsamında Kamu Alacaklarının Haciz Yolu ile Tahsili, (Yetkin Yayınevi), Ankara 2010.
• Atar, Yavuz; Türk Anayasa Hukuku, 4. Baskı, (Mimoza Yayınevi), Konya 2007.
• Candan, Turgut; Açıklamalı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun, 2. Baskı, (Maliye ve Hukuk Yayınları), Ankara 2011.
• Ceylan, Ali; Teori ve Uygulamada Ölçülülük İlkesi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2008.
• Coşkun, Mahmut; Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun, (Seçkin Yayınevi), Ankara 2013.
• Çiftçi, Pınar; İcra Hukukunda Menfaat Dengesi, (Adalet Yayınevi), Ankara 2010, (Menfaat Dengesi).
• Dönmez, Recai; Vergi İcra Hukukunda Haciz Yolu İle Takip, (Seçkin Yayıncılık), Ankara 2005.
• Duguit, Leon; Kamu Hukuku Dersleri, Çev. Süheyp Derbil, (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları), Ankara 1954.
• Gaul, Hans Friedhelm/Deren Yıldırım, Nevhis; İcra Hukuku Analizleri, 3. Baskı, (Beta Yayınevi), İstanbul 2011.
• Gerçek, Adnan; Kamu Alacaklarının Takip ve Tahsil Hukuku, 3. Baskı, (Ekin Yayınevi), Bursa 2013, (Tahsil Hukuku).
• Gerek, Şahnaz/Aydın, Ali Rıza; Anayasa Yargısı ve Vergi Hukuku, 2. Baskı, (Seçkin Kitabevi), Ankara 2010.
• Gözler, Kemal; Anayasa Hukukunun Genel Esaslar, 4. Baskı, (Ekin Kitabevi), Bursa 2013.
• Gümüşkaya, Gamze; Mülkiyet Hakkına Vergisel Müdahaleler Bakımından İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi’ne Kişisel Başvuru, (XII Levha Yayınları), İstanbul 2010.
• Günday, Metin; İdare Hukuku, 10. Bası, (İmaj Yayınevi), Ankara 2011.
• Karakoç, Yusuf; Genel Vergi Hukuku, 7. Bası, (Yetkin Yayınları), Ankara, 2014, (Genel Vergi).
• Karakoç, Yusuf; Vergi Anlaşmazlıklarının/Uyuşmazlıklarının Çözüm Yolları (Vergi Yargılaması Hukuku), (Yetkin Yayınları), Ankara 2013, (Vergi Yargılaması Hukuku).
• Karakoç, Yusuf; Vergi Yargılaması Hukukunda Süreler, (Yetkin Yayınları), Ankara 2000, (Süreler).
• Mutluer, M. Kamil; Vergi Hukuku Genel ve Özel Hükümler, 3. Baskı, (Turhan Kitabevi), Ankara 2011.
• Oğurlu, Yücel; Karşılaştırmalı İdare Hukukunda Ölçülülük İlkesi, (Seçkin Yayıncılık), Ankara 2002.
• Oktar, S. Ateş; Vergi Hukuku; 8. Baskı, (Türkmen Kitabevi), İstanbul 2012.
• Öncel, Mualla/Kumrulu, Ahmet/Çağan, Nami; Vergi Hukuku, 23. Bası, (Turhan Kitabevi), Ankara 2014.
• Özbudun, Ergun; Türk Anayasa Hukuku, 12. Baskı, (Yetkin Yayınları), Ankara 2011.
• Özekes, Muhammet; İcra Hukukunda Temel Haklar ve İlkeler, (Adalet Yayınevi) Ankara 2009.
• Özekes, Muhammet; İhtiyati Haciz, (Seçkin Yayınevi), Ankara 1999.
• Pekcanıtez, Hakan/Atalay, Oğuz/Özkan Sungurtekin, Meral/Özekes, Muhammet; İcra ve İflas Hukuku, 11. Bası, (Yetkin Yayınları), Ankara 2013.
• Sağlam, Fazıl; Temel Hakların Sınırlanması ve Özü, (Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları), Ankara 1982.
• Şenyüz, Doğan/Yüce, Mehmet/Gerçek, Adnan; Vergi Hukuku, 2. Baskı, (Ekin Basın Yayın Dağıtım), Bursa 2011.
• Tanör, Bülent/Yüzbaşıoğlu, Necmi; 1982 Anayasası’na Göre Türk Anayasa Hukuku, 11. Bası, (Beta Yayıncılık), İstanbul 2012.
• Uygun, Oktay; Kamu Hukuku İncelemeleri-İnsan Hakları, Demokrasi, Hukuk Devleti, Egemenlik, (On İki Levha Yayıncılık), İstanbul 2011
• Üzeltürk, Sultan; 1982 Anayasası ve İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’ne Göre Özel Hayatın Gizliliği Hakkı, (Beta Yayınları) , İstanbul, Mayıs 2004.
• Yerlikaya, Gökhan Kürşat; Açıklamalı ve İçtihatlı 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun Şerhi, (On İki Levha Yayıncılık) İstanbul 2012.
• MAKALELER
• Aliefendioğlu, Yılmaz; “2001 Yılı Anayasa Değişikliklerinin Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlandırılmasında Getirdiği Yeni Boyut”, Anayasa Yargısı Dergisi, C. XIX, Ankara 2002, s. 141-176, http://www.anayasa. gov.tr/Yayinlar/KatalogArama/, Erişim 20.11.2014).
• Akil, Cenk; “Yargıtay Kararları Işığında Haline Münasip Evin Haczedilmezliği (Meskeniyet) İddiası (İİK, m. 82/12)”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. LX, S. 4, 2011, s. 775-808).
• Aktan, Coşkun Can; “AATUHK Çerçevesinde Kamu Alacaklarını Güvence Altına Alan Tedbirler ve Kamu Borçlusuna Sağlanan Kolaylıklar”, (Vergi Dünyası Dergisi, Y. 10, S. 112, İstanbul, 1990, s. 12-42).
• Arai Takahashi, Yutaka; The Margin of Appreciation Doctrine and The Principle of Proportionality in The Jurisprudence of the ECHR, (Intersentia), Newyork 2001.
• Atasoy, Ömer Adil; “Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlandırılmasında Yeni Bir Kavram: Ölçülülük İlkesi ve Yasa Uygulayıcılar Açısından Uyma Zorunluluğu”, (Anayasa Yargısı Dergisi, C. XIX, 2002, s. 123-139, http://www.anayasa.gov.tr/Yayinlar/KatalogArama/Erişim 27.11.2014).
• Başaran Yavaşlar, Funda; “Vergilendirme Yoluyla Temel Hak ve Özgürlüklere Müdahalede Sınır” (Kamu Hukuku, Özel Hukuk ve Ceza Hukuku Alanlarında Kamunun Önderliği ve Bireysel Özerklik Sempozyumu, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2009, s. 147-202).
• Can, İsmail; “Almanya’da Devletin Yapısı ve Vergi Sisteminin Anayasal Temelleri”, (Maliye Dergisi, S. 145, 2004, s. 1-60).
• Coşkun Karadağ, Neslihan; “Vergi Alacağının Güvence Altına Alınmasında Teminat, İhtiyati Haciz ve İhtiyati Tahakkuka İlişkin Özellikli Durumlar”, (Maliye Dergisi, S 162, Ocak -Haziran 2012, s. 238-255).
• Çiftçi, Pınar; “Menfaat Dengesi Çerçevesinde Genel İcra Hukuku ile Kamu İcra Hukukunun Karşılaştırılması”, (Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XII, Özel S., 2012, s. 313-379).
• Fendoğlu, Hasan Tahsin; “2012 Anayasa Değişikliği Bağlamında Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlanması”, (Anayasa Yargısı Dergisi, C. XIX, 2002, s. 178-214, http://www.anayasa.gov.tr/Yayinlar/Katalog Arama/, Erişim 19.11.2014).
• Gerçek, Adnan; “Vergi Hukuku Alanındaki Takdir Yetkisinin Kullanılmasında İdarenin ve Memurun Sorumluluğu”, (Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. XXIX, S. 2, 2010, s. 23-50).
• Gınalı, Ayşe, “Ödeme Emri Tebliği Üzerine Mükelleflerin Hak ve Sorumlulukları”, (Mali Çözüm Dergisi, Mayıs-Haziran 2011, s. 271- 278).
• Gök, Özgecan; “Kamu İcra Hukuku’nda Ödeme Emrine Karşı Dava Açma Süresi ve Anayasa’ya Uygunluğu: Bir Anayasa Mahkemesi Kararının Düşündürdükleri”, (Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. 12, Y. 2010, Özel S., 2012, s.381-433).
• Gözübüyük, Şeref; “İdari Yargıda Dava Açma Süresi”, (Amme İdaresi Dergisi C. II, S. 4, 1969, s. 3-20).
• Gunn, T. Jeremy; “Deconstructing Proportionality in Limitations Analysis”, (Emory International Law Review, Vol. 19, Issue 2, 2005, s. 465-498).
• Karakoç, Yusuf; “Anayasanın Vergi Ödevine İlişkin Hükmünün Değerlendirilmesi”, (Ed: Yenisey, Feridun/ Güneş, Gülsen/ Şirin Z. Ertunç; Anayasadan Mali ve Vergisel Beklentiler, On iki Levha Yayıncılık, İstanbul 2012 s. 83-98), (Vergi Ödevi).
• Karakoç, Yusuf; “Anayasal Vergilendirme İlkeleri Üzerine Bir Değerlendirme”, (Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XV, Özel S. 2013, Prof. Dr. M. Polat Soyer’e Armağan, İzmir 2014, s. 1259-1308), (Vergilendirme İlkeleri).
• Karakoç, Yusuf; “Türk Vergi Ceza Hukuku Üzerine Bir Değerlendirme”, (Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XII, Özel S.
• 2010, Prof. Dr. Burhan Ceyhan’a Armağan, İzmir 2012, s. 3-26), (Vergi Ceza Hukuku).
• Karakoç, Yusuf; “Kamu Alacaklarının Tahsili: Kamu İcra Hukuku”, (Vergi Sorunları Dergisi, S.153, Haziran 2001, s. 117-135), (Kamu İcra Hukuku).
• Karakoç, Yusuf: “Kamu Alacaklarının Tahsili Kamu İcra Hukuku (KavramNitelik ve Genel İcra Hukuku ile İlişkisi)”, (Mali Hukuk, Yıl 2001, Mayıs-Haziran, S. 93, s. 15-40), (Kamu Alacakları).
• Kaya, Cemil; “Memur Disiplin Suç ve Cezalarına ve Disiplin Soruşturmasına Hakim Olan Temel İlkeler”, (Amme İdaresi Dergisi, C. XXXVIII, S. 2, 2005, s. 61-87).
• Oğurlu, Yücel; “İngiliz ve Türk İdare Hukuklarında İdari Faaliyetin Denetlenmesinde Ölçülülük İlkesinin Rolü Hakkında Bir Değerlendirme”, (Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, CIV, S 1-2, 2000, s. 48-180).
• Özekes, Muhammet; “İcra ve İflas Kanunu’nda Yer Alan Kredi Kurumları ile İlgili İcra Hükümlerinin Eleştirisi” (Tebliğ, Banka Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu 8 Haziran 2007, s. 97-122), (Kredi Kurumları).
• Özgüven, A. Volkan; “Vergi Borcundan Dolayı Yabancıya Yurt Dışına Çıkış Yasağı Uygulaması (?)”,(TBB Dergisi, S. 68, 2007, s. 458-465), (Yurt Dışına Çıkış Yasağı).
• Özgüven, A. Volkan; Türk Vergi Hukukunda Geriye Yürümezlik İlkesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2006), (Geriye Yürümezlik İlkesi).
• Panomariovas, Arturas/Losis, Egidijus; “Proportionality: From The Concept to the Procedure”, (Jurisprudence 2 (120), s. 257-272).
• Rumpf, Christian; “Ölçülülük İlkesi ve Anayasa Yargısındaki İşlevi ve Niteliği”, (Anayasa Yargısı Dergisi, C. X, 1993, s. 25-48, http://www.anayasa.gov.tr/Yayinlar/Katalog Arama/, Erişim 27.11.2014).
• Sungurtekin Özkan, Meral; “İcra Hukukunda Oranlılık İlkesi”, (Prof. Dr. Turhan Tufan Yüce’ye Armağan, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayını, İzmir 2001, s. 177-203).
• Şeker, Sakıp; “Vergi İncelemelerine Dayanan İhtiyati Haciz Uygulamalarının Mükellef Hakları Yönünden Değerlendirilmesi”, (http://www.kanitymm.com.tr/makale/2008-01 %20 LEGALVERGI%20INC%20DAYANAN%20IHTIYATI%20HACIZ%20UYG % 20 MU K%20HAK%20YON %20DEG..pdf, s. 1-3, Erişim 06.10.2013).
• Şimşek, Suat; “Vergi Politikaları, Mülkiyet Hakkı ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi”, (Maliye Dergisi, S. 159, Temmuz-Aralık 2010, s. 323- 345).
• Taşdelen, Aziz; “Genel İcra Hukuku ile Karşılaştırmalı Kamu İcra Hukukunda Hacizde İstihkak İddiaları ve Davaları”, (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. LIII, S. 2, 2004, s. 141-175).
• Taşpınar, Sema, “İsviçre Federal İcra ve İflas Kanunu’nda Yapılan Değişikliklere Genel Bir Bakış”, (75. Yaş Günü İçin Prof. Dr. Baki Kuru Armağanı, Türkiye Barolar Birliği Yayını, Ankara 2004, s. 599- 670).
• Tekbaş, Abdullah; “Vergi Kanunlarının Tabi olduğu Anayasal İlkeler”, (Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XII, Y. 2010, Özel S., 2012, s.123-191).
• Töralp, Funda; “Temel Hak ve Özgürlüklerin Vergilendirme Yetkisinin Kullanımına Etkisi”, (Ed: Yenisey, Feridun/ Güneş, Gülsen/ Şirin Z. Ertunç; Anayasadan Mali ve Vergisel Beklentiler, On iki Levha Yayıncılık, İstanbul 2012 s. 163-182).
• Üstün, Süleyman Ümit, “Vergi Hukuku ile İlgili Anayasal İlkeler”, (Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XI, S. 1-2, 2003 s. 251-271).
• Yaltı, Billur, “Vergi Hukukunda Sorumluluğun Sınırı: Mülkiyet Hakkı: İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa Çerçevesinde AATUHK, 35 ve Mükerrer 35”, (Prof. Dr. Muallâ Öncel’e Armağan C.I, Ankara Üniversitesi Yayınları No: 243, Ankara, 2009, s. 507-536).
• Yıldırım, M. Kamil; “İcra Hukukunun Anayasa ile İlişkisi ve Ölçülülük İlkesi (Marmara Üniversitesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C.IV, S.1-3, 1989, s.98-115)
• Yılmaz, Serdar; “Kamu Alacaklarının Tahsili Hukukunda İhtiyati Haciz Müessesesi ve İhtiyati Hacze Karşı Açılan Davalarda İdari Yargı Yerlerince Verilen Kararların Uygulanması”, (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.LXI S. 4, 2012, s. 1437-1503)