An Assessment of Grief in the Context of Occupational Health and Leave Entitlements

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 2, 1127 - 1165, 27.11.2025

Hasan Alparslan Ayan

https://doi.org/10.33717/deuhfd.1718301

Öz

The concepts of birth and death are well-known aspects of life, and the emotion of grief, situated between these two realities, is a natural human response. Although the grief is predominantly within the domain of psychology, its implications for working life also render it relevant to labor law. The subject of this paper is grief from the perspective of labour law, with the initial focus being on occupational health. The central question it seeks to address is whether grief, as a phenomenon capable of affecting workplace performance, can be considered a psychosocial risk under occupational health and safety principles. Also the study explores the correlation between the protection of employees' physical and mental health, the employer's duties, and the role of workplace physicians. Secondly, the study examines the potential justification for the suspension of an employment contract in circumstances, where the individual is experiencing grief. Finally, the significance of unpaid and excused leave in the context of managing the grieving process is emphasised. The German legal doctrine and practice are referenced to contextualize grief within the framework of labor law.

Anahtar Kelimeler

Grief , Psychosocial Risks , Suspension of the Employment Contract , Unpaid Leave , Excused Leave

Yas Olgusunun İş Sağlığı ve İzinler Bağlamında Değerlendirilmesi

Öz

Doğum ve ölüm ne kadar alışılagelmiş ise, bu iki olgunun arasında ortaya çıkan yas da o kadar olağandır. Yaşamın bir aşamasında mutlaka karşılaşacağımız yas, psikoloji alanına ait araştırma konusu olmasının yanında, çalışma yaşamını etkileyen bir faktör olarak iş hukukunun da ilgi alanına girmektedir. Bu çalışmada yas kavramı, iş hukuku bağlamında, ilk olarak iş sağlığı açısından ele alınmaktadır. İşyerinde görülen işi etkileyebilecek potansiyele sahip yas olgusunun, psikososyal bir risk kabul edilip edilemeyeceği, iş sağlığı ve güvenliği hukukunun temel ilkeleri çerçevesinde açıklanmaktadır. Bu bakımdan yasın, işçinin ruh sağlığının korunması ile ilişkisi, iş sağlığının işyerinde tesis edilmesinde işverenin yükümlülükleriyle karşılaştırılması ve işyeri hekimlerinin rolü ile olan bağlantısı ortaya konmaktadır. İkinci olarak bu çalışmada, yas kavramının bireysel iş ilişkisine etkisi, iş sözleşmesinin askıya alınmasında bir sebep olarak kabul edilip edilemeyeceği noktasında tartışılacaktır. Sonrasında, ücretsiz izin ve mazeret izinlerinin yas sürecinin sağlıklı şekilde atlatılmasındaki önemi ifade edilecektir. Nihayet yas olgusu ile iş hukuku arasında kurulacak ilişki değerlendirilirken, çalışmanın konusuna Alman hukukundaki öğreti görüşleri ve uygulamalarından katkı sağlanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yas , Psikososyal Riskler , İş Sözleşmesinin Askıya Alınması , Ücretsiz İzin , Mazeret İzni

Kaynakça

• Akdeniz, Ayşe Ledün: İş İlişkilerinde İmkânsızlık, Onikilevha Yayıncılık, İstanbul 2018.
• Akın, Levent: “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun İşverenin Hukuki Sorumluluğuna Etkisi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi - Prof. Dr. Ali Rıza Okur’a Armağan, C. 20, S. 2014, s. 657-674.
• Akkaya, Betül/Ocaktan, Mine Esin: “İş Yerlerinde Psikososyal Risk Yönetimi Süreci ve İyi Uygulama Örnekleri”, Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, C. 32, S. 1, 2023, s. 42-51.
• Akpınar, Teoman/Çakmakkaya, Baki Yiğit: “İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından İşverenlerin Risk Değerlendirme Yükümlülüğü”, Çalışma ve Toplum, C. 1, S. 40, 2014, s. 273-304.
• American Psychiatric Association: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5-TR), 5. Bası, Washington 2022.
• Arslan, Seda: “İş Sağlığı ve Güvenliği̇ Kanunu’na Göre İşverenin Genel Yükümlülükleri̇”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 20, S. 1, 2014, s. 767-808.
• Ateş, Zehra Gizem: “Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından Eğitilmeleri”, Selçuk Üni-versitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 28, S. 2, 2020, s. 713-744.
• Balikcioglu, Julia: “Psychische Erkrankungen am Arbeitsplatz”, NZA, 2015, s. 1424-1433.
• Balkır, Zehra Gönül: “İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkının Korunması: İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Organizasyonu”, Sosyal Güvenlik Dergisi, C. 2, S. 1, 2012, s. 56-91.
• Baskan, Ş. Esra: İş Sözleşmesinin Feshinde Son Çare (Ultima Ratio) İlkesi, Legal Yayıncılık, İstanbul 2021.
• Başbuğ, Aydın/Yücel Bodur, Mehtap: İş Hukuku, 6. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul 2021.
• Bedir, Fatma Nur/Kanter, Özden: “Ahiret İnancı Bağlamında Ölüm Kaygısı ve Yasla Başa Çıkma”, Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi, C. 10, S. 2, 2024, s. 434-469.
• Beldüz, Ahmet Burak: “İşyeri Hekiminin Türk İş Hukuku’ndaki Yeri, Görev ve Yükümlülükleri ile Sorumluluğunun İncelenmesi”, Karatekin Hukuk Dergisi, C. 2, S. 2, 2024, s. 107-130.
• Brathuhn, S./Freudenberg, E./Fuchs M.: “Die Trauer und ihre Begleitung am Arbeitsplatz”, ASU Zeitschrift für Medizinische Prävention, S. 11, 2009, s. 149-152.
• Burgi, Martin/Lauer, Lea: “Trauerarbeit als (neuer) sozialrechtlicher Fördertatbestand”, NZS, 2024, s. 681-689.
• Centel, Tankut: “İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun Uygulama Alanı ve Kapsamı”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 19, S. 2, 2013, s. 79-84.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü: Psikososyal Faktörler Bilgilendirme Rehberi, Ankara 2024.
• Çelik, Nuri/Caniklioğlu, Nurşen/Canbolat, Talat/Özkaraca, Ercüment: İş Hukuku Dersleri, 36. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul 2023.
• Çelik, Seda/Sayıl, Işık: “Patolojik Yas Kavramına Yeni Bir Yaklaşım: Travmatik Yas”, Kriz Dergisi, C. 11, S. 2, 2003, s. 29-34.
• Çolak, Gamze Vesile/Hocaoğlu, Çiçek: “Kayıp ve Yas: Bir Gözden Geçirme”, Cyprus Turkish Journal of Psychiatry & Psychology, C. 3, S. 1, 2021, s. 56-62.
• Demir, Fevzi: “İş Sağlığı ve Güvenliği̇ Önlemlerinin Alınmasında İşverenin Sorumluluğu”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 20, S. 1, 2014: s. 675-704.
• Doğan, Sevil: İş Hukukunda İşçinin İş ve Aile Yaşama Uyumunun Sağlanması, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2022.
• Engel, George L: “Is Grief a Disease? A Challenge for Medical Research”, Psychosomatic Medicine, C. 23, S. 1, 1961, s. 18-22.
• Eraslan, Fatih: “İş Sağlığı ve Güvenliği Hukukunda Risk Değerlendirmesi Yapma Yükümlülüğü”, Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 6-7, S. 1-2, 2021, s. 57-115.
• Erkan Şahin, Duygu: “4857 Sayılı İş Kanunu Ek Madde 2’ye Göre Mazeret İzni Hakkı”, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 39, 2025, s. 268-284.
• Erkanlı Başbüyük, Betül: İşçinin İş Görmekten Kaçınma Hakkı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2020.
• Esen, Hüseyin: “İslam Hukukunda Ölenin Ardından Kadının Yas Tutması”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 16, S. 2, 2012, s. 129-162.
• Eyrenci, Öner/Taşkent, Savaş/Ulucan, Devrim/Baskan, Esra: İş Hukuku, 11. Bası, Beta Yayınevi, İstanbul 2024.
• Eyrenci, Öner: “4857 Sayılı İş Kanununda Telafi Çalışmaları”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 9, Özel Sayı, 2007, s. 31-42.
• Freud, Sigmund: “Trauer und Melancholie”, içinde Gesammelte Werke, 3. Bası, Frankfurt am Main 1963.
• Fröhlingsdorf, Sarah Maria: “Mental Health am Arbeitsplatz am Beispiel von Trauerfällen: Rechtliche Grundlagen und Handlungsempfehlungen”, SPA, 2025, s. 29-31.
• Fröhlingsdorf, Sarah Maria: Tod und Trauer am Arbeitsplatz, Nomos Verlag, Baden-Baden 2021.
• Fulcomer, David Martin: The Adjustive Behavior of Some Recently Beraved Spouses, 1942.
• Gerek, Nüvit: “İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kurulları ile İşyeri Hekimlerinin İş Güvenliği Açı-sından Önemi”, Eskişehir Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 9, S. 1-2, 1991, s. 321-328.
• Greiner, Stefan: Ideelle Unzumutbarkeit, Duncker & Humblot, Berlin 2004.
• Güzel, Ali/Ugan Çatalkaya, Deniz: “İş Sözleşmesinin Uygulanmasında ve İşverenin Yönetim Yetkisinin Sınırlanmasında Dürüstlük (Objektif İyiniyet) Kuralının İşlevi Üzerine”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi - Prof. Dr. Ali Rıza Okur’a Armağan, C. 20, S. 1, 2014, s. 17-66.
• Hensiek, Joerg: “Der Tod im Leben der Beschäftigten: Wie sollen Unternehmen mit der Trauer ihrer Mitarbeitenden umgehen?”, ARP, 2025, s. 98-100.
• İlhan, Ümit Deniz: “Evrilen Çalışma İlişkileri Doğrultusunda İş Sağlığı ve Güvenliğinde Öne Çıkan Psikososyal Risk Yönetimi”, Sosyal Güvenlik Dergisi, C. 10, S. 2, 2020, s. 313-332.
• Kaeding, Tobias Stephan: “Das moderne Betriebliche Gesundheits-management: Quo vadis BGM?”, ARP, 2024, s. 372-375.
• Kandemir, Murat: İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Boyutuyla Psikososyal Riskler, Legal Yayıncılık, İstanbul 2017.
• Kar, Bektaş/Göktaş, Seracettin: “Türk İş Hukukunda İşçinin Yasadan Kaynaklanan Mazeret İzinleri”, Sicil İş Hukuku Dergisi, C. 2, S. 6, 2007, s. 27-38.
• Karaca, Nilgün/Çevik, Celalettin: “Çalışma Yaşamında Psikososyal Riskler ve Bu Risklerin Yol Açtığı Sorunlar”, Sosyal Aktörler ve Deneyimler Dergisi, S. 3, 2024, s. 79-90.
• Kersting, Anette: “Traumatische Trauer – ein eigenständiges Krankheitsbild?”, Psychotherapeut, 2001, s. 301-308.
• Koç, Yahya Kemal/Şalap, Oya: “İş İlişkilerini Düzenleyen Kanunlarda Mazeret İzinleri ve Uygulamaları”, Mali Çözüm Dergisi, C. 28, S. 146, 2018, s. 309-315.
• Kübler-Ross, Elisabeth/Kessler, David: On Grief and Grieving, Scribner, New York City 2014.
• Lammer, Kerstin: Den Tod begreifen, Neue Wege in der Trauerbegleitung. 6. Bası, Vandenhoeck & Ruprecht, Neukirchen-Vluyn 2013.
• Lohaus, Daniela/Habermann, Wolfgang: “Präsentismus: Verständnis und Einflussfaktoren”, Wirtschaftspsychologie, C. 1, 2020, s. 5-14.
• Mollamahmutoğlu, Hamdi/Astarlı, Muhittin/Baysal, Ulaş: İş Hukuku, 7. Bası, Lykeion, Ankara 2022.
• Özdemir, Erdem: İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku Dersleri, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2020.
• Özel, Yasemin/Özkan, Birgül: “Kayıp ve Yasa Psikososyal Yaklaşım”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, C. 12, S. 3, 2020, s. 352-367.
• Özer, Hatice Duygu: “Çalışanların Mazeret İzinlerine Toplu Bakış”, Legal İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, C. 19, S. 73, 2022, s. 43-110.
• Sarıbay Öztürk, Gizem: İş Sağlığı ve Güvenliği Yükümlülüklerinin Yerine Getirilmemesinin Hukuki, İdari ve Cezai Sonuçları. Beta Yayınevi, İstanbul 2015.
• Sasse, Stefan/Schönfeld, Julia: “Rechtliche Aspekte psychischer Belastungen im Arbe-itsverhältnis”, RdA, 2016, s. 346-357.
• Schoeller, Annegret E: “Trauer am Arbeitsplatz – Die Rolle des Betriebsarztes”, ASU Zeitschrift für Medizinische Prävention, S. 11, 2009, s. 153-153.
• Serin, Güngör/Çuhadar, M. Turan: “İş Güvenliği ve Sağlığı Yönetim Sistemi”, Teknik Bilimler Dergisi, C. 5, S. 2, 2015, s. 44-59.
• Seven, Rumeysa: “Neden Yas Tutarız?”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 57, 2023, s. 33-51.
• Stroebe, Margaret/Schut Henk: “Culture and Grief”, Bereavement Care, C. 17, S. 1, 1998, s. 7-11.
• Sutor, Petra, Trauer am Arbeitsplatz, Patmos Verlag, Ostfildern 2020.
• Sümer, Halûk Hâdi, İş Hukuku Uygulamaları, 8. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2024.
• Sümer, Halûk Hâdi: İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku. 7. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2024.
• Süzek, Sarper/Başterzi, Süleyman, İş Hukuku, 24. Bası, Beta Yayınevi, Ankara 2024.
• Süzek, Sarper: “İş Akdinin Askıya Alınması ve Ücretsiz İzinler”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 9, Özel Sayı, 2007, s. 115-133.
• Şen, Murat: “İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramı, Tarihsel Gelişim ve Dayanakları”, Melikşah Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 4, S. 1, 2015, s. 117-142.
• Şen, Selçuk: “Çalışma Yaşamında Esenlik ve Psikososyal Riskler: Değişen Dinamiklerle Başa Çıkma Stratejileri”, İş Sağlığı ve Güvenliği Akademi Dergisi, C. 7, S. 1, 2024, s. 54-63.
• Taşkent, Savaş: “İş Sözleşmesinin Askıya Alınması ve Ücretsiz İzin Uygulaması”, Sicil İş Hukuku Dergisi, C. 1, S. 3, 2006, s. 20-29.
• Torun, Alev: “İşyerinde Psikolojik Danışmanlık”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, S. 37, 2007, s. 127-157.
• Uğurlu, Zilan/Pak Güre, Merve Deniz: “Demiryolu Çalışanlarının Psikososyal Gereksinimlerinin Karşılanmasında İş Yerinde Sosyal Hizmet Uygulamaları”, Demiryolu Mühendisliği, S. 17, 2023, s. 174-185.
• Vatansever, Çiğdem: “Risk Değerlendirme’de Yeni Bir Boyut: Psikososyal Tehlike ve Riskler”, Çalışma ve Toplum, C. 1, S. 40, 2014, s. 117-138.
• Vermaat, Anne Marie: “Wenn Trauer das Unternehmen lähmt”, IHK Magazin tw Thema Wirtschaft, 2012, s. 32-33.
• Wagner, Birgit: “Wann ist Trauer eine psychische Erkrankung?”, Psychotherapeuten Journal, C. 3, 2016, s. 250-255.
• Welzel, Ulrich: “Trauer am Arbeitsplatz”, Zeitschrift für betriebliche Prävention und Unfallversicherung, 2015, s. 125-29.
• Yamakoğlu, Efe/Karaçöp, Eda: “İş Hukukunda Ücretsiz İzin Uygulamaları”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 20, S. 1, 2014, s. 479-506.
• Yamakoğlu, Efe: İşverenin İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı Çalıştırma Yükümlülüğü, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2016.
• Yelboğa, Nurullah/Abay, Ali Rıza: “Güçlendirme Yaklaşımı Perspektifiyle Yakınını Kaybeden Bireylerin Yas Deneyimleri ve Sosyal Hizmetin Yas Danışmanlığı Görevi”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 24, S. 3, 2024, s. 1080-1110.
• Yelboğa, Nurullah: “Ölüm ve Yas Ritüelleri: Din, Modernizm ve Batı Medeniyetleri Ekseninde Bir Değerlendirme”, Kültür Araştırmaları Dergisi, S. 20, 2024, s. 323-344.
• Yıldız Önal, Yelda/Köseoğlu, Serhat Armağan: “Psikolojik Danışmanların Yas Danışmanlığına İlişkin Değerlendirmeleri”, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. 21, S. 2, 2021, s. 592-604.