ESKİ UYGURCA CHENG WEISHI LUN TEFSİRİNE AİT BELGELER (14. VE 15. YAPRAKLAR)

Yıl 2019, Cilt: 13 Sayı: 25, 115 - 137, 30.11.2019

Uğur Uzunkaya Tümer Karaayak

Öz

Budist külliyata ilişkin birçok metnin tercümesini ihtiva eden Eski Uygurca Orta Asya Türk Budizminin anlaşılabilmesinde önemli bir yere sahiptir. Muhtelif dillerin ve dinlerin tesiri altında Eski Türkçenin bir kolunu oluşturan Eski Uygurca söz yapımı özellikleri ve söz varlığı ile Türkçenin tarihi ve modern dönemlerindeki birçok meselenin anlaşılmasında köşe taşı görevi görmektedir. Bu çalışmanın konusunu oluşturan ve şimdiye kadar neşredilmemiş Eski Uygurca iki fragman Mainz 692 (T I D 5) ve Mainz 701 (T I D 4) arşiv numaralarıyla bugün Berlin Turfan Koleksiyonu’nda saklanmaktadır. Bu iki fragman Çin Faxiang ekolüne ilişkin metinleri ihtiva eden derleme biçimindeki bir Eski Uygurca yazmanın 21. bölümüne aittir. Bu yazmanın mezkur 21. bölümü K. Kitsudō tarafından Xuanzang’ın Cheng weishi lun adlı eserinin Queiji tarafından yazılmış bir tefsirinin Eski Uygurcaya tercümesi olarak tespit edilmiştir. Bu çalışmada kullanılan Mainz 692 (T I D 5) arşiv numaralı fragman her iki yüzünde 36 olmak üzere toplam 72 satır ihtiva eder. Mainz 701’de (T I D 4) ise ön yüzünde 36 arka yüzünde 37 olmak üzere toplam 73 satır bulunmaktadır. Bu yazı Xuanzang’ın Cheng weishi lun’u hakkında kısa bilgi veren giriş bölümüyle başlayacak ve bunu Eski Uygurca metnin yazı çevirimi ve harf çevirimi, metinlerin Türkçeye çevirisi, metne ilişkin notları ve dizin ve bağlamlı sözlüğü takip edecektir. Bu çalışmayı mevzubahis metnin ilgili bölümüne ilişkin başka yaprakların neşri izleyecektir.

Anahtar Kelimeler

eski uygurca, xuanzang, kuiji

Kaynakça

• COOK, F. H. (1999). Three texts on Consciousness Only. Demonstration of Consciousness Only by Hsüan-tsang. The thirty verses on Consciousness Only by Vasubandhu. The Treatise in Twenty Verses on Consciousness Only by Vasubandhu. Translated from the Chinese of Hsüan-tsang (Taishō Volume 31, Numbers 1585, 1586, 1590), California. (BDK English Tripiṭaka 60-I, II. Vol. II).
• DDB = Digital Dictionary of Buddhism, www.buddhism-dict.net (Erişim tarihi: 25.08.2019).
• EDGERTON, F. (1953). Buddhist Hybrid Sanskrit Grammar and Dictionary. c. II: Dictionary. New Haven: Yale University Press.
• GILES, H. A. (1912). A Chinese-English Dictionary. Part I-II. 2. bs. Shanghai/London: Kelly and Walsh.
• HIRAKAWA, A. (1997). A Buddhist Chinese-Sanskrit Dictionary. Tōkyō: Reiyukai.
• Japanese-English Buddhist Dictionary (1979) Tōkyō: Daitō Shunppansha.