Turgut Uyar’ın Şiir Karakteristiği ve “Hiçsizliğe” Şiiri

Yıl 2023, Sayı: 28, 362 - 379, 25.10.2023

Murat Turna

https://doi.org/10.30767/diledeara.1299320

Öz

İkinci Yeni, Türk şiirinin ses getiren son büyük tecrübelerindendir. Turgut Uyar da kendi özgün şiiriyle bu harekete zenginlik katan bir şairdir. O; temleri, dili ve kullandığı formlar bakımından İkinci Yeni karakteristiğinin oluşmasında pay sahibidir. Bu makalede, sanatçının şiirinin genel özelliklerine ana hatları ile değinilecek ve belirtilenler çerçevesinde, “Hiçsiz- liğe” başlıklı şiiri incelenecektir. “Hiçsizliğe”, Turgut Uyar’ın iç dünyasının anlaşılmasına yardımcı olacak nitelikte bir şiirdir. Şimdiye dek ayrı bir makale konusu olmamış bu şiirin din, inanç, Tanrı kavramları etrafında Uyar’ın duygu ve düşüncelerini ihtiva ettiği kaydedil- melidir. Bu çerçevede sanatçının gayet bireysel bir algılayışı olduğu, inanç temelinde soyutla kurduğu bağın iç yüzü anlaşılır. O, yaşadığı çağın özellikleriyle ilgili olan ve döneminden, İkinci Yeni’nin kültürel florasından pek de uzak düşmeyen bir metafizik konumlanış sergiler. Daha önce söz konusu harekete ve şaire yönelik muhtelif değerlendirmeler yapılmıştır. Ma- kale İkinci Yeni’ye ve sanatçıya dair bu değerlendirmelerde tespit edilen bazı hataları tashih etmektedir. Ayrıca söz konusu şiir hakkında dile getirilmiş birtakım hususların da Uyar’ın şiir karakteristiği dâhilinde tekrar ele alınması faydalı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Turgut Uyar, İkinci Yeni, Şiir, İnanç, Gelenek.

Kaynakça

• Ayhan, E. (2004). Bütün Yort Savul’lar!, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Caner, F. (2006). Turgut Uyar’ın Huzursuzluğu, Ankara: Bilkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• Cansever, E. (1997). Gül Dönüyor Avucumda, İstanbul: Adam Yayınları.
• Cansever, E. (2018). Sonrası Kalır II, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Cansever, E. (2022). Sonrası Kalır I, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Dirlikyapan, M. D. (2003) ‘İkinci Yeni’ Dışında Bir Şair: Edip Cansever, Ankara: Bilkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Geçgel, H. (2002). İkinci Yeni Şiirinin Çevresinde Ece Ayhan, Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• Kanter, B. (2011). “Turgut Uyar’ın Şiirlerinde Modern İnsanın Yalnızlığı ve Sonsuzluk Özlemi”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21/2, s. 26-38.
• Karaca, A. (2019). İkinci Yeni Poetikası, Ankara: Hece Yayınları.
• Kıraç, T. (2019). İkinci Yeni Şiirinde Kent Algısı, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Koçak, O. (2011). Bahisleri Yükseltmek Turgut Uyar Şiirinde Kendini Yaratma Deneyimi, İstanbul: Metis Yayınevi.
• Koska, Murat (2020). İkinci Yeni Şiiri ve Varoluşçuluk, Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• Lüleci, G. (2009). İkinci Yeni Şiir Akımında Karşıtlıklar, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Özler, M. (2012). “Tevhid”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul: TDV Yayınları, C. 41, s. 22 – 24.
• Polat, A. (2016). İkinci Yeni Şiirinin Felsefi Kaynakları, Ardahan: Ardahan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• Sancak, A. İ. (2020). İkinci Yeni Şiirinde Folklor, İstanbul: İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Süreya, C. (2007). Sevda Sözleri, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Şahin, V. (2018). “Turgut Uyar’ın Şiirlerinde “Ben” ve “Öteki”nin Başkaldırısı”, International Journal of Language Academy, 6/1, s. 199-219.
• Soysal, S. (2016). İkinci Yeni Şiirinde Din ve Medeniyet Algısı, Batman: Batman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Şenderin, Z. (2012). “Turgut Uyar, Sanat Hayatı ve Eserleri”, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 2, S. 1, s. 143- 162.
• Tahir, K. (1999). “ “Turgut Uyar’ın Kitabı Dolayısıyla Tarih ve Şiirimiz”. Şiirde dün yok mu, İstanbul: Can Yayınları.
• Uyar, T. (2021a). Korkulu Ustalık, (Haz. : Karaca, A.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Uyar, T. (2021b). Büyük Saat, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Yıldırım, F. (2007). Turgut Uyar’ın Şiirlerinin Yapı ve Tema Bakımından İncelenmesi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).