Ölmeye Yatmak ve Saatler’de Toplumsal Cinsiyet Rolleri Bağlamında İntihar Düşüncesinin Mekânla İlişkisi

Yıl 2023, Sayı: 28, 316 - 327, 25.10.2023

Şeyma Karaca Küçük

https://doi.org/10.30767/diledeara.1349377

Öz

İntihar, nedenleri itibariyle bireysel ve toplumsal bakımdan bazı çatışmalar sonucunda ger- çekleşebilir. Bu çatışma sosyolojik ya da psikolojik yönü itibariyle değerlendirildiğinde, bireyin intihar düşüncesi hakkında fikir verir. Örneğin toplumsal kadınlık rolleriyle ilgili problem yaşayan bir kadının intihar düşüncesi, birey-toplum arasında yaşanan bir çatışmaya işaret eder ve sosyolojik bakımdan intihar düşüncesindeki motivasyonu anlamaya yardımcı olur.Bunun yanı sıra mekân da, intihar düşüncesi taşıyan bireyin ölümü düşlediği yer olması itibariyle psikolojik bakımdan onun iç dünyasını yansıtır. Bu açıdan yaklaşıldığında kurgusal yapının en önemli unsurlarından olan mekâna yüklenen anlam, karakterin iç dünyasını ve ruh halini aydınlatması bakımından önem taşır. Bu bağlamda Adalet Ağaoğlu’nun Ölmeye Yatmak (1973) ve Michael Cunningham’ın Saatler (1998) adlı romanlarında, kadın karak- terlerin kendilerinden beklenen roller çerçevesinde toplumla çatışma yaşadıkları ve bu çatış- mayı da intihar düşüncesine taşıdıkları görülür. Söz konusu çatışmaya, intiharın düşlendiği mekân üzerinden bakmak ise kadın karakterlerin intihar düşüncelerinin nedenlerini, iç dün- yalarını aydınlatarak incelemeye yardımcı olur. Bu anlamda her iki romanda da otel odasının intihar düşüncesinin kurgulandığı yer olması, kadın karakterlerin toplumsal rollerine paralel olarak iç dünyalarında yaşadıkları sorunları belirgin kılar. Bu çalışmanın amacı, Ölmeye Yatmak’ta Aysel ve Saatler’de Mrs. Brown adlı kadın karakterlerin içinde bulundukları top- lumlarda üstlendikleri toplumsal rollerin, intihar düşüncelerindeki etkisini karşılaştırmak ve intihar etmeyi düşündükleri mekânın, intihar motivasyonlarıyla ve iç dünyalarıyla ilişkisini incelemektir. Böylece ölümün düşlendiği ortak bir mekân olarak otel odasının, toplumsal cinsiyet rollerine paralel biçimde onların iç dünyasını yansıttığını ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

intihar, toplum, cinsiyet, kadın, mekân, otel.

Kaynakça

• Ağaoğlu, A.(2004). Damla Damla Günler. İstanbul: Alkım Yayınları.
• Ağaoğlu, A. (2014).Ölmeye Yatmak. İstanbul: Everest Yayınları.
• Akşit, E.E. (2012).Kızların Sessizliği Kız Enstitülerinin Uzun Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Andaç, F.(2005). Adalet Ağaoğlu Kitabı “Sen Türkiye’nin En Güzel Kazasısın.” İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Auge, M. (2021). Yer Değiller: Bir Üst Modernite Antropolojisine Giriş. (çev. Ö.K. Buhari). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Bachelard, G. (2013). Mekânın Poetikası. (çev. A.Tümertekin). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Baştürk, M. (2015). “Anayurt Oteli” ve Dünya Ağrısı”nda Otel (S)imgesi, Folklor Edebiyat, 21(84), 131-144.
• Bauman, Z. (2017). Akışkan Modernite. (çev. S.O. Çavuş). İstanbul, Can Yayınları.
• Bolat, E. (2023). Feminizm Tüm Kadınlar İçin mi? Gölgede Kalan Kadınlar. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 6 (1) , 263-281. DOI: 10.33708/ktc.1227811
• Cook, A. (1998). “Space and Culture.” New Literary History, 29 (3), 551–572. http://www.jstor.org/stable/20057495
• Cunningham, M.(2017). Saatler. (çev. İ. Özdemir). İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınları.
• Donovan, J. (2016). Feminist Teori. çev. M.A. Gevrek, B. Aksu, F. Sayılan, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Durkheim, E. (2013). İntihar. (çev. Z. İlkgelen). İstanbul: Pozitif Yayınları.
• Erickson, D. E. (2001). “The Upholstery of the Soul”: Michael Cunningham’s “The Hours.” Christianity and Literature, 50(4), 715–722. http://www.jstor.org/stable/44313027
• Geçtan, E.(2015). Psikodinamik Psikiyatri ve Normaldışı Davranışlar. İstanbul: Metis Yayınları.
• Gümüş, S. (2008). Başkaldırı ve Roman. İstanbul: Can Yayınları.
• Hawthorn, J. (2014). Roman Analizi. (çev. U. Köse, Ö. Gümüş, Ö. Bayrak). İstanbul: Kesit Yayınları.
• K. Ramazan. (2017). “Romanda Mekânın Poetiği.” R. Korkmaz, & V. Şahin, (Ed.), Romanda Mekân içinde. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kandiyoti, D. (2015). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar. İstanbul: Metis Yayınları.
• MacHale, C. (2005). “Çiçek Açmış Açlık: Lakota Dilbiliminde ve Huaroni Ritüel Bilgi Kuramlarında Simgesel Doygunluk,” (çev. B. Şafak). Bedenler Dinler ve Toplumsal Cinsiyet içinde. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Manfred, J. (2015). Anlatıbilim. (çev. B. Dervişcemaloğlu). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Özüm, A; Reis, H. (2017). “İngiliz Edebiyatında Toplumsal Cinsiyet.” H. Reis & A. Özüm (Ed.), İngiliz Edebiyatında Toplumsal Cinsiyet içinde. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınevi.
• Pinhas L, Weaver H, Bryden P, Ghabbour N, Toner B. (2002). Gender-Role Conflict And Suicidal Behaviour in Adolescent Girls. Can J Psychiatry. 47(5):473-476.
• Sakallı, C. (2021). “Tema Araştırmasına Bir Katkı Olarak Edebiyatta Mekân ve Edebi Mekân.” KARE. 95-114.
• Soy, E.(2018). “Hermenötik Yaklaşımla Michael Cunningham’ın Saatler Romanından Virginia Woolf’un Mrs. Dalloway Romanına Uzanan Çizgide: Okurun Anladığı.” Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi. 3(1), 154-181.