Âsım’ın Neslinin Metaforlara Yansıyan Mehmet Âkif Algısı

Yıl 2024, Sayı: 29, 218 - 237, 21.03.2024

Deniz Melanlıoğlu

https://doi.org/10.30767/diledeara.1413235

Öz

Bireyi odağa alma, onu her bakımdan geliştirme ve iyiye götürme uğraşı açısından edebiyat ile eğitim arasında sıkı bir bağ vardır. Bu bakımdan edebiyatın, eğitim için gerekli zemini yarattığını ifade etmek mümkündür. Hatta kimi yazar ve şairlerin edebiyat vasıtasıyla toplumu bilinçlendirme gayreti taşıdığı da görülmektedir. Özellikle toplumun geçtiği zor dönemlerde edebiyatın bir bilinçlendirme aracına dönüştüğü söylenebilir. XX. yüzyılın özellikle ilk çeyreği, Türk toplumu açısından hayati kırılmaların ve mücadelenin yaşandığı bir dönemdir. Yazarlar, bir üyesi oldukları toplumun yaşadıklarına kayıtsız kalamaz ve edebiyatın toplumsal yönünü öne çıkaran bir sanat anlayışı benimser. Mehmet Âkif Ersoy da aydın sorumluluğuyla hareket eden sanatçılardan biridir, eserlerinde döneminin travmalarına işaret ederken tasavvur ettiği ideal toplumu da resmeder. Âsım ile tasavvurundaki genç kimliğini, toplumun inşası ile ilişkilendiren Mehmet Âkif, bu çalışmada çocuk ve gençlerin bakış açısıyla değerlendirilecektir. Bu bağlamda araştırmanın amacı, ilkokul, ortaokul, lise ve üniversite öğrencilerinin bir başka ifade ile genç neslin Mehmet Âkif’e yönelik algısını, metaforlar aracılığıyla tespit etmektir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan fenomenoloji kullanılmış, toplanan veriler içerik analiziyle çözümlenmiş; katılımcıların Mehmet Âkif ile ilgili görüşleri, metaforlar, metafor kategorileri, kategorilerin öğretim kademelerine göre karşılaştırılması olmak üzere üç ana başlık etrafında sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türkçe eğitimi, Mehmet Âkif Ersoy, metafor, algı, öğrenci.

Etik Beyan

Etik kurul kararı ek dosya olarak yüklenmiştir.

The Perceptıon Of Mehmet Âkif In Âsım's Generatıon As Reflected In Metaphors

Öz

There is a close relationship between literature and education in terms of focusing on the individual, and developing and improving the individual in all respects. In this regard, it is possible to state that literature creates the necessary ground for education. It is also observed that some writers and poets have been trying to raise awareness of the society through literature. It can be stated that literature has turned into an awareness-raising tool especially in difficult times of the society. Especially the first quarter of the 20th Century is a period of vital ruptures and struggles for Turkish society. Writers cannot remain indifferent to the experiences of the society they are a member of and adopt an understanding of art highlighting the social aspect of literature. Mehmet Âkif Ersoy is also one of the artists who acted with the responsibility of intellectuals; while pointing out the traumas of his period in his works, he also depicts the ideal society he envisions. Mehmet Âkif, who associates Âsım and the youth identity in his imagination with the construction of society, shall be evaluated from the perspective of children and youth in this study. Within this context, the aim of the research is to determine the perception of primary, secondary, high school and university students, in other words, the younger generation’s perception of Mehmet Âkif through metaphors. As one of the qualitative research methods, phenomenology was used in the study, and the collected data were analyzed by content analysis. Opinions of the participants about Mehmet Âkif are presented under three main headings as being metaphors, metaphor categories, and the comparison of categories by education levels.

Anahtar Kelimeler

Turkish education, Mehmet Âkif Ersoy, metaphor, perception, student.

Kaynakça

• Adelmann, K. (2012). “Eavesdropping As Listening Development”, International Journal of Listening Special Issue: Best Practices in the Teaching of Listening, 26 (2), 91-93. https://doi.org/10.1080/10904018.2012.677702
• Akçataş, A. (2001). “İletişim Eksiklikleri ve Dilin Kullanımı”, Dil Dergisi, (106). 61–66.
• Alver, K. (2008). “Mehmet Âkif Şiirinin Sosyo-Politiği Üzerine”, Hece, Mehmet Âkif Özel Sayısı, (133).
• Arslan, A. (2013). “Üniversite Öğrencilerinin İstiklal Marşı’ndaki Anahtar Kelimeleri Bilme Durumları”, Turkish Studies, 8(1), 735-746. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4158
• Bağcı, H. (2008, 19-21 Kasım). Mehmet Âkif Ersoy’un manzum hikâyelerinin okunabilirliği. I. Uluslararası Mehmet Âkif Sempozyumu. Mehmet Âkif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
• Balcı, M., Gültekin, İ. ve Melanlıoğlu, D. (2019). “Ortaokul Öğrencilerinin “Ömer Seyfettin” Algıları Üzerine Bir Metafor Analizi”, Hece, Ömer Seyfettin Özel Sayısı, (265).
• Bilgin, N. (2014). Sosyal Bilimlerde İçerik Analizi Teknikler ve Örnek Çalışmalar. Ankara: Siyasal.
• Bütün, M. (2014). Nitel Araştırma, çev. Selçuk Beşir Demir. Eğitim Araştırmaları- Nicel, Nitel ve Karma Yaklaşımlar. Ankara: Eğiten Kitap.
• Cihangir, Z. (2004). Kişilerarası İletişimde Dinleme Becerisi. Ankara: Nobel.
• Danaoğlu, Gülşen, (2009), Sınıf ve Branş Öğretmenlerinin İlköğretim 5. sınıflarda Karşılaştıkları İstenmeyen Davranışlar ve Bu Davranışlarla Baş Etme Stratejileri, Adana: Çukurova Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitü, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• Demir, A. (2016). Gençlerde Bilgi/Ruh Var (mı?): Çanakkale ve Mehmet Akı̇f Ersoy, ed. Orhan Söylemez, Çanakkale ruhu ve Mehmet Âkif Ersoy içinde (167-178). Ankara: Berikan.
• Demir, C. ve Yapıcı, M. (2007). “Ana Dili Olarak Türkçenin Öğretimi ve Sorunları”, Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 177-192.
• Demirtaş, Z. ve Nacar, D. (2018). “Mehmet Âkif Ersoy’un Safahat Eserinde Öğretmen Modeli”, Elektronik Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (13), 97-109.
• Egüz, Ş. ve Öntaş, T. (2018). “Ortaokul Öğrencilerinin “Öğretmen” Kavramına İlişkin Kullandıkları Metaforlar”, MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (1), 79-91. https://doi.org/10.21666/muefd.336181
• Erdem, Hatice, (2021), Mehmet Âkif Ersoy’un Safahat’ında Toplumsal Değişmenin Sosyolojisi, İstanbul: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi/Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• Ersoy, M. A. (2010). Mehmet Âkif Ersoy’un Aile Mektupları, ed. Nihat Karaer. Ankara: Semih Ofset.
• Ersoy, M. A. (2021). Safahat, hzl. Necmettin Turinay. İstiklal Marşı’nın 100. yılına Armağan-I. Ankara: TBMM Yayınları.
• Günaydın, Y. T. (2008). “Mehmet Âkif’in Mektupları”, Hece-Karakter Âbidesi ve Bir Çığlık Olarak Mehmet Âkif Özel Sayısı, (133), 440-520.
• İşcan, A. ve Şimşek, Y. (2012). “Üniversite Öğrencilerinin İstiklal Marşı Algısı”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(20), 348-360.
• Kaplan, M. (2005). Şiir Tahlilleri-I. İstanbul: Dergâh.
• Karagöz, B. ve Şimşek, Y. (2017). “Türkçe Öğretmeni Adaylarının Mehmet Âkif Ersoy’a İlişkin Görüşleri”, Ekev Akademi Dergisi, 21(72), 13-30.
• Karakuş, N. (2012). “Asım’ın Nesli, Bugüne Tesirleri ve Eğitim Değeri”, Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (6), 231- 247.
• Karataş, M. (2013). “Üniversitelerdeki Türk Dili Dersi ve Türkçe Konusundaki Tutumlar”, Turkish Studies, 8(1), 1881-1898. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.4297
• Köse, Türe, Hatice Berna, (2019). Okul Öncesi Dönem Çocuklarında Dijital Hikâye Anlatımının Dinleme Becerilerine Etkisi, Kütahya: Kütahya Dumlupınar Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• Kuntay, M. C. (1986). Ölümünün 50. Yılında Mehmet Âkif. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kuyucuoğlu, Y., Şahin, M. ve Kapıcıoğlu, Ö. (2013). “Okul Öncesi Öğretmenlerinin “Çocuk” Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler”, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2 (2), 43-53.
• Lakoff, G. (1993). Metaphor and Thought. İngiltere: Cambridge University Press.
• MEB (2018). Ortaöğretim Türk Dili ve Edebiyatı Dersi (9, 10, 11 ve 12. sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: MEB.
• MEB (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: MEB.
• Mercan, Meryem. (2013), Safahat’ta İnsan Portreleri, İstanbul: Fatih Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
• Miles, M, B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook. CA: Sage.
• Morgan, G. (1997). Yönetim ve Örgüt Teorilerinden Metafor, çev. Gündüz Bulut. İstanbul: Mess.
• Neuman, L. W. (2007). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel Yaklaşımlar, çev. Sedef Özge. İstanbul: Yayın Odası.
• Okay, O. (1989). Mehmed Âkif Bir Karakter Heykelinin Anatomisi. Ankara: Akçağ.
• Okay, O. M. ve Düzdağ, E. M. (2013). Mehmet Âkif Ersoy. İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt 28, s. 432-439). Türk Diyanet Vakfı.
• Özdemir, S. ve Akkaya, E. (2013). “Genel Lise Öğrenci ve Öğretmenlerinin Okul ve İdeal Okul Algılarının Metafor Yoluyla Analizi”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19 (2), 295-322.
• Parlak Kalkan, G. (2021). “İstiklal Marşı’nın Anlaşılma Düzeyinin Tespitine Yönelik Betimsel Bir Çalışma (Lise ve Üniversite Öğrencileri Örneği)”, Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9 (4), 1102-1127. https://doi.org/10.16916/aded.932057
• Saban, A. (2009). “Öğretmen Adaylarının Öğrenci Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (2), 281-326.
• Semerci, Ç. (2007). “Program Geliştirme Kavramına İlişkin Metaforlarla Yeni İlköğretim Programlarına Farklı Bir Bakış”, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(1), 139-154.
• Sever, S. (2012). Çocuk ve Edebiyat. İzmir: Tudem.
• Şahin, A. M. (2021). “Hususi Mektuplarına Göre Mehmet Âkif Ersoy”, Türk Dili, (831), 78-87.
• Şengüler, İ. H. (1990). Mehmed Âkif Külliyatı. İstanbul: Hikmet.
• Tansel, F. A. (1974). Mehmet Âkif Ersoy. İstanbul: İrfan.
• Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). Sözel, Yazılı ve Diğer Materyaller İçin İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri. İstanbul: Epsilon.
• Tekşan, K. ve Çelik, G. (2015). “Mehmet Âkif Ersoy’un Şiirlerinin Türkçe Derslerinde Kullanımı”, Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(1), 30-47. https://doi.org/10.16916/aded.49375
• Temizyürek, F. ve Kansızoğlu, H. B. (2016). “Mehmet Âkif’in Safahat Adlı Eserinde Yer Alan Şiirlerin Çocuk Edebiyatı Ölçütlerine Göre Hikâyeleştirilmesi”, Çocuk ve Medeniyet, 1, 151-171.
• Wan, W., Low G. D. ve Li, M. (2011). “From Students’ And Teachers’ Perspectives: Metaphor Analysis Of Beliefs About Efl Teachers’ Roles”, System, (39), 403-415. https://doi.org/10.1016/j.system.2011.07.012
• Yangın, B. (2001). İlköğretimde Türkçe Öğretimi, İlköğretimde Etkili Öğretme ve Öğrenme, Öğretmen El Kitabı. Ankara: MEB.
• Yetiş, K. (1992). Mehmet Âkif’in Sanat-Edebiyat ve Fikir Dünyasından Çizgiler. Ankara: AKM.
• Yetiş, K. (2006). Bir Mustarip Mehmet Âkif Ersoy. Ankara: Akçağ Yayınevi.
• Yılmaz, Reşit, (2017), Ortaokul Sosyal Bilgiler Eğitiminde Safahat’ın Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).