METİNVARLIK ÖRNEĞİ: ŞULE GÜRBÜZ’ÜN ÖYLE MİYMİŞ? ADLI ANLATISINA ONTOLOJİK YAKLAŞIM

Yıl 2025, Sayı: 32, 375 - 390, 21.10.2025

Emrah Seferoğlu

https://doi.org/10.30767/diledeara.1707452

Öz

Çalışmada, Şule Gürbüz’ün Öyle Miymiş? anlatısı, Roman Ingarden’ın estetik katmanlar teorisinin sağladığı ontolojik perspektif çerçevesinde incelenmektedir. Ingarden’ın dört temel katmanı (dilsel ses oluşumları, anlam birimleri, temsil edilen nesnellikler ve estetik) üzerinden yapılan analiz, Gürbüz’ün eserinin çağdaş Türk edebiyatında varoluşsal sorgulamaları metafizik bir düzlemde ele alan özgün bir metin olduğunu göstermektedir. Anlatıda, varlık, yokluk, zaman, ölüm, benlik, dilin sınırları ve toplumsal normlar gibi temel varoluşsal sorunlar estetik bir dille tartışılır. Metnin bulanık ve sisli olarak nitelenen yapısı, okuru aktif bir anlam arayışına ve katılıma çağırırken ironi ve mizahla dolu üslubu geleneksel dini, toplumsal ve kültürel kabulleri de sorgular. Çalışma, Gürbüz’ün eserinin içerdiği bu çok katmanlı, sorgulayıcı ve yenilikçi biçimini ontoloji çerçevesinde yorumlanmakta ve bunun bilinçli bir estetik tercih olduğu ortaya koymaktadır. Analiz sonucunda, Öyle Miymiş? anlatısının geleneksel betimlemelerden uzaklaşarak okuru alışılmış stratejilerinden koparan ve yeni okuma biçimleri geliştirmeye zorlayan ontolojik bir yapı sergilediği belirlendi. Bu bağlamda eser, çağdaş Türk edebiyatında ontolojik sorgulamanın ve estetik yeniliğin bir örneği olarak değerlendirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Şule Gürbüz , Roman Ingarden , Öyle Miymiş? , anlatı , edebiyat ontolojisi

EXAMPLE OF TEXTUALITY: AN ONTOLOGICAL APPROACH TO ŞULE GÜRBÜZ'S NARRATIVE “ÖYLE MİYMİŞ?”

Öz

The study examines Şule Gürbüz’s narrative Öyle Miymiş? within the ontological perspective provided by Roman Ingarden’s theory of aesthetic layers. The analysis, based on Ingarden’s four fundamental layers (linguistic sound formations, units of meaning, represented objectivities, and the aesthetic layer), demonstrates that Gürbüz’s work is an original text addressing existential inquiries on a metaphysical plane in contemporary Turkish literature. The narrative discusses essential existential issues such as being, non-being, time, death, self, the limits of language, and social norms through an aesthetic language. The text’s structure, described as blurred and misty, invites the reader into an active search and participation in meaning, while its style, rich with irony and humor, also questions traditional religious, social, and cultural assumptions. The study interprets this multilayered, interrogative, and innovative form in Gürbüz’s work within the framework of ontology, highlighting it as a conscious aesthetic choice. The analysis concludes that Öyle Miymiş? departs from conventional descriptions and presents an ontological structure that detaches the reader from familiar strategies, compelling the development of new reading modes. In this regard, the work can be regarded as an example of ontological inquiry and aesthetic innovation in contemporary Turkish literature.

Anahtar Kelimeler

Şule Gürbüz , Roman Ingarden , Öyle Miymiş? , narrative , literary ontology

Kaynakça

• Akbulut, H.E. (2017). “Bir Anlatı Olarak Öyle Miymiş?”, Türk Dili Dergisi, Şubat s.184-187.
• Bakhtin, M. M. (1984). Problems of Dostoevsky’s poetics (C. Emerson, Çev.). University of Minnesota Press.
• Bakhtin, M. M. (1984). Rabelais and his world (H. Iswolsky, Çev.). Indiana University Press.
• Bakhtin, M. M. (1981). The Dialogic Imagination: Four Essays. (M. Holquist, Ed.; C. Emerson & M. Holquist, Çev.). Austin: University of Texas Press.
• Barthes, R. (1977). Image music text (S. Heath, Çev.). Fontana Press.
• Belge, M. (2012). Edebiyat üstüne yazılar. İletişim Yayınları.
• Bergson, H. (2004). Matter and memory (N. M. Paul & W. S. Palmer, Çev.). Dover Publications.
• Bergson, H. (2017). Yaratıcı tekâmül (M. Şekip Tunç, Çev.). Dergâh Yayınları. (Orijinal eserin basım tarihi 1907)
• Bingöl, U. (2019). Ontolojik metin tahlili hakkında bazı tespitler. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (14), 144-153. DOI: 10.29000/rumelide.
• Blanchot, M. (1982). The space of literature (A. Smock, Çev.). University of Nebraska Press.
• Butler, J. (1990). Gender trouble: Feminism and the subversion of identity. Routledge.
• Cevizci, Ahmet (2013). Paradigma Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma.
• Cixous, H. (1976). The laugh of the Medusa. Signs: Journal of Women in Culture and Society, 1(4), 875-893.
• Culler, J. (2007). On deconstruction: Theory and criticism after structuralism. Cornell University Press.
• Derrida, J. (1976). Of grammatology (G. C. Spivak, Çev.). Johns Hopkins University Press.
• Derrida, J. (1978). Writing and difference (A. Bass, Çev.). University of Chicago Press.
• Eco, U. (1979). The role of the reader: Explorations in the semiotics of texts. Indiana University Press.
• Ergiydiren, Sevinç (2007). Eleştiride Fenomenolojik Yaklaşımlar. İstanbul: Hece.
• Fludernik, M. (2009). An Introduction to Narratology. (P. Häusler-Greenfield & M. Fludernik, Çev.). Londra: Routledge.
• Foucault, M. (1988). Madness and civilization (R. Howard, Çev.). Vintage Books.
• Foucault, M. (2015). Deliliğin tarihi (M. A. Kılıçbay, Çev.). İmge Kitabevi. (Orijinal eserin basım tarihi 1961)
• Gadamer, H.-G. (2004). Truth and Method. (J. Weinsheimer & D. G. Marshall, Çev.) (2. baskı). London: Continuum
• Genette, G. (1983). Narrative Discourse: An Essay in Method. (J. E. Lewin, Çev.). Ithaca: Cornell University Press. Gürbüz, Ş. (2016). Öyle Miymiş?. İletişim Yayınları.
• Heidegger, M. (2018). Varlık ve zaman (K. H. Ökten, Çev.; 4. baskı). Alfa Yayınları. (Orijinal eserin basım tarihi 1927)
• Husserl, E. (1973). Cartesian meditations (D. Cairns, Trans.). Martinus Nijhoff. (5th impression)
• Husserl, E. (1969). Ideas (W. R. Boyce Gibson, Trans.). (5th impression)
• Husserl, E. (1995). Kesin bir bilim olarak felsefe (T. Mengüşoğlu, Trans.). Yapı Kredi Yayınları.
• Hutcheon, L. (1994). Irony’s edge: The theory and politics of irony. Routledge.
• Ingarden, R. (1964). Time and modes of being (H. R. Michejda, Çev.). Charles C. Thomas.
• Ingarden, R. (1973). The literary work of art (G. G. Grabowicz, Çev.). Northwestern University Press.
• Iser, W. (1978). The act of reading: A theory of aesthetic response. Johns Hopkins University Press.
• Iser, W. (2012). Okur-odaklı eleştiri (F. B. Aydar, Çev.). İletişim Yayınları.
• Jakobson, R. (1995). On language. Harvard University Press.
• Jakobson, R. (1960). Linguistics and Poetics. Style in Language, 350-377.
• Levinas, E. (1969). Totality and infinity (A. Lingis, Çev.). Duquesne University Press.
• Moran, B. (2018). Türk romanına eleştirel bir bakış (Cilt 3). İletişim Yayınları.
• Nietzsche, F. (2010). Güç istenci (N. Epçeli, Çev.). Say Yayınları. (Orijinal eserin basım tarihi 1901)
• Rancière, J. (2013). The politics of aesthetics (G. Rockhill, Çev.). Bloomsbury Academic.
• Ricoeur, P. (1984). Time and narrative (Vol. 1) (K. McLaughlin & D. Pellauer, Çev.). University of Chicago Press.
• Ricoeur, P. (1995). Figuring the sacred: Religion, narrative, and imagination (D. Pellauer, Çev.). Fortress Press.
• Sartre, J. P. (2009). Varlık ve hiçlik: Fenomenolojik ontoloji denemesi (T. Ilgaz ve G. Çankaya Eksen, Çev.). İthaki Yayınları. (Orijinal eserin basım tarihi 1943)
• Tunalı, İsmail (2011). Sanat Ontolojisi. İstanbul: İnkılâp.
• Wittgenstein, L. (2009). Philosophical investigations (G. E. M. Anscombe, P. M. S. Hacker, & J. Schulte, Çev.). Wiley-Blackwell.
• Wittgenstein, L. (2020). Tractatus logico-philosophicus (O. Aruoba, Çev.; 9. baskı). Metis Yayınları. (Orijinal eserin basım tarihi 1921)