A Civilization’s Faded Reflection: The Ottoman Empire’s Troubled Days in the Writings of M. Pickthall

Yıl 2025, Sayı: 32, 101 - 122, 21.10.2025

Muhuttin Doğan

https://doi.org/10.30767/diledeara.1745196

Öz

Due to its vast territory extending into the heart of the West, the Ottoman Empire has always been a center of attraction for researchers, travelers, scholars, bureaucrats, and politicians. Particularly because of problems arising from its cosmopolitan structure composed of different religions and ethnic groups, the Empire could not remain outside the political ambitions of great powers. Among the wide range of visitors, while some came with good intentions, others were motivated by different goals.
Marmaduke Pickthall is one of the rare intellectuals and travelers among Western visitors who approached the Islamic world with great affection and understanding. He desired to see the Ottoman Empire, which he believed represented Islam, overcome its hardships and once again take its place on the stage of history as the representative of a powerful civilization, as it once was.
The Balkan countries’ aspirations to turn the difficult times of the Ottoman State into an opportunity, their call for a Crusade against Turkey, and the support this desire found in England and the press disturbed the author, who was a friend of Muslims and the Ottomans. To escape his country’s suffocating atmosphere and to observe events in the Ottoman Empire more closely, he set out to reach Istanbul in February 1913. At a time when the Great War was approaching, he presented an intimate panorama of the Ottoman Empire and Istanbul in his diary-style work.
This study analyzes the political and social structure of the period based on Pickthall’s work With the Turk in Wartime, written after he began residing on the Anatolian side of Istanbul and observing Ottoman society more closely. In addition, the study compares the observation style of this Western traveler with the descriptive methods used by Eastern travelers when portraying worlds outside their own societies, aiming to highlight the similarities and differences between these representatives of two distinct civilizations.

Anahtar Kelimeler

Marmaduke Pickthall , Ottoman Empire , Reforms , Istanbul , East-West

Bir Medeniyetin Solgun Yansımaları: M. Pickthall’ın Kaleminde Osmanlı’nın Zor Günleri

Öz

Batılı seyyahlar ve entelektüeller arasında nadiren rastlanan bir samimiyet ve anlayışla İslam dünyasına yaklaşan Marmaduke Pickthall, Osmanlı Devleti’ne karşı beslediği derin hayranlık ve içtenlikli desteğiyle öne çıkan bir isimdir. Pickthall, İslam medeniyetinin tarihsel sürekliliği içerisinde Osmanlı Devleti’ni siyasi ve kültürel anlamda meşru bir temsilci olarak görmüş; onun karşı karşıya kaldığı zorluklardan kurtulmasını içtenlikle arzulamıştır. Yazarın Osmanlı’nın yeniden güçlü bir medeniyet olarak tarih sahnesindeki yerini alması yönündeki çabası, yalnızca entelektüel bir temenniden ibaret değil; aynı zamanda bir medeniyetin çöküşüne karşı gösterilen vicdanî ve düşünsel bir dirençtir.
1913 yılında, Balkan ülkelerinin Osmanlı’ya karşı bir tür “Haçlı seferi” çağrısı yapmaları, bu çağrının İngiliz kamuoyunda ve basınında karşılık bulması, Batı’da Müslümanlara yönelik tarihsel önyargıların yeniden körüklenmesi ve bazı devlet adamları tarafından bu fanatizmin teşvik edilmesi, Pickthall’ı derinden rahatsız etmiştir. Hem kendi ülkesinin dar ve kasvetli atmosferinden uzaklaşmak hem de Osmanlı topraklarındaki gelişmeleri doğrudan gözlemlemek amacıyla 1913 yılı Şubat ayında İstanbul’a doğru yola çıkmıştır. Büyük savaşın eşiğinde kaleme aldığı eseri, dönemin Osmanlı toplumuna dair gözlemlerini içeren, içtenlikli ve derinlikli bir panoramadır.
Bu çalışmada, yazarın özellikle İstanbul’un Anadolu yakasında ikamet etmeye başlamasından sonra Osmanlı toplumuna dair elde ettiği gözlemler ışığında, With the Turk in Wartime adlı eseri merkeze alınarak dönemin siyasal ve toplumsal yapısı analiz edilecektir. Bununla birlikte, Batılı bir seyyah olan Pickthall’ın gözlem yöntemleri ile Doğulu gezginlerin başka kültürleri tasvir etme biçimleri karşılaştırmalı olarak ele alınacak; iki farklı medeniyetin temsilcisi olan bu aktörlerin algılayış biçimleri arasındaki örtüşen ve ayrışan yönler tespit edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Marmadüke Pickthall , Osmanlı Devleti , Reformlar , İstanbul , Doğu-Batı

Kaynakça

• Ahmet Mithat Efendi (2015), Avrupa’da Bir Cevelan, (Haz. N. Arzu Pala), Dergâh Yayınları, İstanbul.
• Doğan, M. (2018), “Batı Muhayyilesindeki Doğu ve İstanbul’da Bir Gezgin: Adelaide Müller, s. 209-231”, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi (12).
• Doğan, M., (2020), “Avrupa Seyahat Edebiyatı ve Osmanlı Coğrafyasında Bir Seyyah: Charles Mac Farlane” Dil ve Edebiyat Araştırmaları (DEA) S. 21
• Doğan, M. (2016), On Dokuzuncu Yüzyıl İngiliz Seyahat Edebiyatında Osmanlının; Osmanlı Seyahat Edebiyatında da Avrupalıların Yansıması (Karşılaştırmalı Bir Yaklaşım), İstanbul Ün. Sosyal Bilimler Enst. s.59, (Yayımlanmamış doktora tezi).
• Hentsch, Thierry (2007), Hayali Doğu, Batı’nın Akdenizli Doğu’ya Politik Bakışı, çev: Aysel Bora, İstanbul, Metis Yayıncılık.
• Kabbani, Rana (1993), Avrupa’nın Doğu İmajı, Bağlam Yayınları, İstanbul.
• Kahf, Mohja (2006), Batı Edebiyatında Müslüman Kadın İmajı, Küre Yayınları, İstanbul.
• Kahraman, Kemal (2007), “Marmaduke William Pickthall”, TDVİA, C.34, s. 270-71.
• Kalın, İbrahim (2016), Ben, Öteki ve Ötesi, İslam-Batı İlişkileri Tarihine Giriş, İnsan Yayınları, İstanbul
• Kula, Onur Bilge (2012), Batı Felsefesinde Oryantalizm ve Türk İmgesi, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul.
• Mac Farlane, Charles (1829), Constantinople in 1828: A Residence of Sixteen Months in the Turkish Capital and Provinces with an Account of the Present State of the Naval and Military Power and of the Resources of the Ottoman Empire, C. I-II, London.
• Mansel, Philip (1995), Contantinople, City of The World’s Desire, John Murray, London.
• Meriç, Ümit (2010). Seyyahların Aynasında Şehirlerin Sultanı İstanbul, İstanbul, Albaraka Türk Yayınları.
• Pickthall, Marmadüke (2014), With The Turk in Wartıme, MGMXIV. J. M. DENT & SONS, LTD. LONDON & TORONTO.
• Pickthall, William M. (2009), Harpte Türklerle Birlikte, (çev. Kemalettin Yiğiter), Yeditepe Yayınları, İstanbul.
• Pickthall, W. (1985), Yükseliş ve Çöküşün Nedenleri, Akabe yayınları, İstanbul.
• Rodinson, Maxime (2003), İslam’ın Mirası, Batı’yı Büyüleyen İslam, çev: Cemil Meriç, İstanbul, Pınar Yayınları.
• Said, Edward W. (2012), Şarkiyatçılık, Batının Şark Anlayışları, Metis Yayınları, İstanbul.
• Shayegan, Daryush (2020), Yaralı Bilinç, Geleneksel Toplumlarda Kültürel Şizofren, (ç. Haldun Bayrı) s., Metis Yayınları, İstanbul.
• Şahin, Gürsoy (2007), İngiliz Seyahatnamelerinde Osmanlı Toplumu ve Türk İmajı, İstanbul, Gökkubbe Yayınları.
• Şirin, İbrahim (2009), Osmanlı İmgeleminde Avrupa, Lotus Yayınevi, Ankara.
• Wheatcroft, Andrew (1995), The Ottomans, Dissolving Images, Penguin, London.
• Yeğenoğlu, Meyda (2003), Sömürgeci Fantaziler, Oryantalist Söylemde Kültürel ve Cinsel Fark, İstanbul, Metis Yayıncılık.