Almanca Uygulama Öğretmenlerinin Yeterliklerinin Delphi Yöntemi Kullanılarak Belirlenmesi

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 2, 755 - 774, 15.12.2025

Cüneyt Dinçer

https://doi.org/10.37583/diyalog.1828008

Öz

Bu çalışma öğretmenlik uygulaması sürecinin en önemli paydaşlarından birisi olan Almanca uygulama öğretmenlerinin yeterliklerini ortaya koymayı hedeflemektedir. Araştırma, Delphi Yöntemi esas alınarak yürütülmüş ve üç aşamada gerçekleştirilmiştir. Nicel ve nitel yöntemlerin kullanıldığı bu aşamalarda amaç, uzman görüş birliği sağlanarak yeterlik maddelerinin yapılandırılmasıdır. İlk aşama sonucunda 66 madde belirlenmiş, devam eden turlarda uzlaşı derecesine göre bu sayı 47’ye indirilmiştir. Bulgular sonucunda “Model Öğretmen” ve “Öğretmen Eğitimcisi” olmak üzere iki ana yeterlik alanı belirlenmiştir. “Model Öğretmen” ana yeterlik alanı; “Alan Bilgisi”, “Mesleki Beceriler” ve “Tutum ve Değerler” olmak üzere üç alt başlık altında yer alan 26 maddeden; “Öğretmen Eğitimcisi” ana yeterlik alanı ise; “Süreci Bilme ve Süreci Yönetme”, “Mesleki Gelişime Rehberlik”, “Güdüleme” ve “Kişilerarası İletişim” olmak üzere dört alt başlık altında yer alan 21 yeterlik maddesinden oluşmaktadır. Bu yeterlikler, sadece Almanca alanı için değil, farklı branşlarda da uygulanabilir bir model sunmaktadır. Ayrıca bu maddeler, uygulama öğretmenlerinin yetiştirilmesi ve değerlendirilmesinde kullanılabilecek ölçütler sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmenlik uygulaması , Almanca uygulama öğretmen yeterlikleri , Delphi yöntemi , Almanca Öğretmen Eğitimi , Almanca Öğretmeni

Defining German Mentor Teachers’ Competencies by Using Delphi Technique

Öz

This study aims to identify the competencies of German mentor teachers, who play a significant role in the practicum process. The research is conducted by using Delphi Technique and performed in three phases. The aim of these phases, in which qualitative and quantitative techniques were employed, the aim was to construct the competency items through expert consensus. At the end of the first phase, 66 items are defined and this number was reduced to 47 in the subsequent rounds regarding the degree of consensus. According to the findings, two main competence areas, such as “Model Teacher” and “Teacher Trainer”, are identified. The main competence area “Model Teacher” consists of 26 items listed under three subsections which are “Subject Knowledge”, “Professional Skills”, and “Attitudes and Values”; and “Teacher Trainer” main competence area consists 21 competence items listed under four subsections, such as “Process Knowledge and Management”, “Guidance for Professional Development”, “Motivating”, and “Interpersonal Relations”. These competencies provide a model that can be utilised not only in the field of German but also in other subject areas as well. Furthermore, these items provide a set of criteria that can be used for mentor training and evaluation processes.

Anahtar Kelimeler

Practicum , German mentor teacher competencies , Delphi Technique , German Teacher Training , German Teacher

Kaynakça

• Akpınar, M., Çolak, K., Yiğit, E.Ö. (2012): Öğretmenlik uygulaması dersi kapsamında sosyal bilgiler öğretmen adaylarının yeterliklerine yönelik uygulama öğretmenlerinin görüşleri. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, (36), 41-67.
• Albach, Horst (1970): Informationsgewinnung durch strukturierte Gruppenbefragung. Die Delphi-Methode. In: Zeitschrift für Betriebswirtschaft 40,11-26.
• Aslanargun, Engin vd. (2012): Uygulama öğretmenlerinin öğretmen adaylarına rehberlik düzeyleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(39), 001-021.
• Aydın, Hakan (1999): Eğitim iletişimi alanında Delphi tekniğinin uygulanışı. Kurgu Dergisi, 16, 225–241.
• Baran, Medine. vd. (2015): Fizik öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersine yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 230-248.
• Bektaş, Mustafa/ Ayvaz, Asena (2012): Öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması dersinden beklentileri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3), 209-232. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/mersinefd/issue/17381/181477
• Bromme, Reiner (2001): Teacher Expertise. In International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences. Amsterdam: Smelser and Baltes, 59–65.
• Brosi, Walter vd. (2003): Delphi-Erhebung zur Identifikation von Forschungs- und Entwicklungsaufgaben in der beruflichen Aus- und Weiterbildung. (Wissenschaftliche Diskussionspapiere / Bundesinstitut für 181 Berufsbildung, 65). Bonn: Bundesinstitut für Berufsbildung (BIBB). Online unter: https://nbn-resolving.org/urn:nbn:de:0035-0031-2.
• Böhmann, Mark/ Schäfer-Munro, Regina (2005): Kursbuch Schulpraktikum. Unterrichtspraxis, Didaktisches Grundwissen, Trainingsbausteine. Beltz Verlag, Weinheim.
• Çapcıoğlu, Fatma/ Kızılabdullah, Yıldız (2020): Uygulama öğretmeni ve öğrencilerinin Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi öğretmenlik uygulaması sürecine yönelik görüşleri. Dini Araştırmalar 23/58 (Din Eğitimi: Prof. Dr. Beyza Bilgin Özel Sayısı), 15-78.
• Çetintaş, Bengül/ Genç, Ayten (2005): Almanca öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması derslerine ilişkin görüş ve deneyimleri.Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 75-84.
• Çetinkaya, Ezgi/ Kılıç, Durmuş (2017): Öğretmenlik uygulaması dersinin etkililik düzeyinin okul yöneticisi, sınıf öğretmeni ve öğretmen adayı görüşlerine göre incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 561-571.
• Dalkey, Norman (1972): Studies In The Quality Of Life: Delphi and Decision Making. Lexington, MA: Lexington Books.
• Darling-Hammond, L. (2006): Constructing 21st-century teacher education. Journal of teacher education, 57(3), 300-314.
• Feike, Julia vd. (2023): Professionalisierung erleben, gestalten, begleiten und erforschen. Einleitung zur ersten Ausgabe von Kontexte. In: KONTEXTE. Internationales Journal zur Professionalisierung in Deutsch als Fremdsprache, 1/2023, 1-20.
• Göktaş, Özlem/ Şad, Süleyman Nihat (2014): Okul deneyimi ve öğretmenlik uygulaması dersi uygulama öğretmenlerinin seçim süreci: ölçütler, sorunlar ve öneriler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(4), 115-128.
• Gröschner, Alexander/ Schmitt, Cordula (2012): Kompetenzentwicklung im Praktikum? Entwicklung eines Instruments zur Erfassung von Kompetenzeinschätzungen und Ergebnisse einer Befragung von Lehramtsstudierenden im betreuten Blockpraktikum. Lehrerbildung auf dem Prüfstand 5 (2), 112-128.
• Haas, Elisabeth (2021): Mentoringprozesse in der Lehrer:innenausbildung. Gelingensbedingungen für Schulpraktika. Bad Heilbrunn: Klinkhardt.
• Hascher, Tina et al. (2004): Forget about theory – practice is all?– Student teacher’s learning in practicum. In: Teachers and Teaching: Theory and Practice 10, 623–637.
• Hascher, Tina (2006): Veränderungen im Praktikum – Veränderungen durch das Praktikum. Eine empirische Untersuchung zur Wirkung von schulpraktischen Studien in der Lehrerbildung. Z.f.Päd – 52. Jahrgang 51. Beiheft.
• Hascher, Tina (2012): Lernfeld Praktikum – Evidenzbasierte Entwicklungen in der Lehrer/innenbildung. Zeitschrift für Bildungsforschung 2, 109-129.
• Häder, Michael/ Häder, Sabine (2000): Die Delphi Methode als Gegenstand methodischer Forschungen. IN: Michael Häder, Sabine Häder (Hrsg.): Die Delphi-Technik in den Sozalwissenschaften. Methodische Forschungen und innovative Anwendungen Westdeutscher Verlag. Wiesbaden.
• Häder, Michael (2002): Delphi-Befragungen: Ein Arbeitsbuch. Wiesbaden: Westdeutscher Verlag.
• Hsu, Chia-Chien/ Sandford, Brian (2007): The Delphi Technique: Making Sense of Consensus. Practical Assessment, Research & Evaluation 12(10), 1-8.
• Kiraz, Ercan (2002): Öğretmen adaylarının hizmet öncesi mesleki gelişiminde uygulama öğretmenlerinin işlevi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 2(1), 183-196.
• Kiraz, Ercan (2003): Uygulama öğretmeni yeterlilik ölçeği: Ölçü aracı geliştirme örneği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(4), 387-400.
• Legutke, Michael/ Schart, Michael (2016): Fremdspracliche Lehrerbildungsforschung: Bilanz und Perspektiven. In: Legutkem, Michael/Schart, Michael (Hrsg.) (2016): Fremdsprachendidaktische Professionsforschung: Brennpunkt Lehrerbildung. Tübingen: Gunter Narr Verlag, 9-46.
• Lortie, Dan (1975): School Teacher, Chicago & London: The University of Chicago Press.
• Miles, Matthew/ Huberman, Michael (1994): Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2017): 2017-2023 Öğretmen Strateji Belgesi. Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. (Erişim Tarihi: 12.05.2025) http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_07/26174415_Strateji_Belgesi_RG-Ylan-_26.07.2017.pdf
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), (2018): Uygulama öğrencilerinin Milli Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim öğretim kurumlarında yapacakları öğretmenlik uygulamasına ilişkin yönerge. Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi, 2001- 2047. http://tebligler.meb.gov.tr
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB): İngilizce Öğretmeni Özel Alan Yeterlikleri. https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_11/06160113_2YYretmen_Yeterlikleri_KitabY_ingilizce_YYretmeni_Yzel_alan_yeterlikleri_ilkYYretim_parYa_5.pdf (son erişim tarihi: 08.05.2025).
• Nessipbayeva, Olga (2012): The Competencies of the modern Teacher. [Erim 14.02.2021 https://files.eric.ed.gov/ fulltext/ ED567059.pdf].
• Niggli, Alois (2003): Handlungsbezogenes 3-Ebenen-Mentoring für die Ausbildung von Lehrpersonen. Journal für Lehrerinnen- und Lehrerbildung, (3–4), 8-16.
• Niggli, Alois (2005): Unterrichtsbesprechung im Mentoring. 1. Auflage, Illustration, Ausstattung by Sauerländer Verlage AG, Oberentfelden, Switzerland.
• Orhan, Arzu (2020): Anadolu lisesi ve fen lisesi’nde öğretmenlik uygulaması dersine ilişkin almanca öğretmen adaylarının ve lise öğrencilerinin deneyimleri. Turkish Studies - Education, 15(4), 2785-2800.
• Özkılıç, Rüçhan vd. (2008): Evaluation of Teaching Practice Course according to Opinions of Teacher Candidates. Elementary Education Online, 7(3), 726-737. http.//ilkogretim-online.org.tr.
• Paetz, Nadja Verena vd. (2011): Kompetenz in der Hochschuldidaktik Ergebnisse einer Delphi-Studie über die Zukunft der Hochschullehre. 1. Auflage 2011, VS Verlag für Sozialwissenschaften | Springer Fachmedien, Wiesbaden GmbH.
• Passos, Ana Filipe José (2009): A comparative analysis of teacher competence and ıts effect on pupil performance in upper primary schools in mozambıque and other sacmeq countries. Ph.D. Thesis. University of Pretoria.
• Richter, Dirk vd. (2011): Soziale Unterstützung beim Berufseinstieg ins Lehramt. Eine empirische Untersuchung zur Bedeutung von Mentoren und Mitreferendaren. 190 Article in Zeitschrift für Erziehungswissenschaft, VS Verlag für Sozialwissenschaften.
• Saka, Mehpare (2019): Fen Bilgisi Öğretmenlerinin Okul Deneyimi ve Öğretmenlik Uygulaması Derslerine Yönelik Değerlendirmeleri. İlköğretim Online. 18(1): 127-148.
• Shulman, Lee (1987): Knowledge and teaching: Foundations of the new reform. Harvard educational review, 57(1), 1-23.
• Schulz, Dieter (2003): Der Mentor als Mittler zwischen Theorie und Praxis. In: Hinrichs, W., Müßener, G., & Schulz, D. (Hrsg.): Leipzig.
• Gök, Tolga/ Sılay, İlhan (2004): Öğretmen adaylarının uygulama okullarında karşılaştıkları sorunlar ve bu sorunları gidermek amacıyla hazırlanan öneriler üzerine bir çalışma. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, Malatya.
• Şahin, Ali Ekber (2001): Eğitim araştırmalarında Delphi tekniği ve kullanımı. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2), 35-46.
• Şimşek, Selçuk vd. (2013): Öğretmenlik uygulamasına ilişkin nitel bir çalışma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (34), 63-73.
• Ünver, Gülsen (2016): Türkiye’deki Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitiminde Kuram-Uygulama Bağlantısı. Yükseköğretim Ve Bilim Dergisi(1), 61-70.
• Ünver, Şerife (2008): “Reflexionen und Vorschläge zur Steigerung der Effektivität des Lehramtspraktikums für Daf in der Türkei”, in: Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 319-331.
• Von Felten, Regula (2005): Lernen im reflexiven Praktikum: Eine vergleichende Untersuchung. Auflage: 1. Aufl. Waxmann Münster/ New York/ München/ Berlin.
• Vorgrimler Daniel/ Wübben Dirk (2003): Die Delphi-Methode und ihre Eignung als Prognoseinstrument Statistisches Bundesamt. Wirtschaft und Statistik (8).
• Weyland, Ulrike (2014): Schulische Praxisphasen im Studium: Professionalisierende oder deprofessionalisierende Wirkung? In: Berufs- und Wirtschaftspädagogik online, Profil 3.
• Yalın Uçar, M. (2015): Uygulama öğretmenlerinin perspektifinden “uygulama öğretmeni” yeterlikleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(52), 54-068.
• Yazıcı, Zeliha vd.. (2021): Okul öncesi eğitimi bağlamında mentor öğretmenlerin mesleki rehberlik yeterlikleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (58), 417-441.
• Yıldırım, Rüştü / Yılmaz, Ercan (2013): Okul yöneticilerinin mentorluk rollerinin okulun akademik başarısı ve bazı değişkenler açısından incelenmesi. (Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisana Tezi, Konya.
• Yıldırım, Ali / Şimşek, Hasan (2008): Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. 7. Baskı. Tıkı Basım. Seçkin yayıncılık San. ve Tic. A.Ş.
• Yirci, Ramazan / Kocabaş, İbrahim (2012): Dünyada mentorluk uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Yücel, Mukadder Seyhan (2018): Ansichten von Lehramtskandidaten und Lehrkräften der Deutschlehrerausbildung im Hinblick auf das Schulpraktikum am Beispiel der Universität Trakya. Diyalog Interkulturelle Zeitschrift für Germanistik, 6(2), 169-182.
• Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) (1998): T. C. Yüksek Öğretim Kurulu Başkanliği: Eğitim Fakülteleri Öğretmen Yetiştirme Programlanin Yeniden Düzenlenmesi. Ankara.
• Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) (2007): Öğretmen Yetiştirme ve Eğitim Fakülteleri (Öğretmenin Üniversitede Yetiştirilmesinin Değerlendirilmesi): Ankara: Meteksan A.Ş.
• Zeichner, Ken (1990): Changing directions in the practicum: Looking ahead to the 1990s, Journal of Education for Teaching, 16(2), 105-132.
• Zenke, Karl (1998): Zur Weiterentwicklung der Lehrerbildung unter besonderer Berücksichtigung der Rolle von PraxislehrerInnen. In: Lehren und Lernen.
• Zeybek, Gülçin/ Karataş, Kasım (2022): Öğretmenlik deneyimine ilk adım: öğretmenlik uygulaması sürecinin incelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(3), 973-990.