TANZİMAT FERMANI’NIN İTALYA’DAKİ YANKILARI: "GAZZETTA PIEMONTESE" ÖRNEĞİ

Yıl 2024, Cilt: 64 Sayı: 2, 1590 - 1606

Consuelo Emilj Malara , Mehmet Seyitdanlıoğlu

https://doi.org/10.33171/dtcfjournal.2024.64.2.26

Öz

Gülhane Hatt-ı Hümâyunu veya Tanzimat Fermanı, Sultan Abdülmecid (1839-1861) tarafından 3 Kasım 1839 tarihinde Gülhane Parkında, Osmanlı Hariciye Nâzırı Mustafa Reşit Paşa tarafından, yerli ve yabancı konuklar huzurunda ilân edilerek Osmanlı ve Avrupa kamuoyuna duyurulmuştur. Tanzimat Fermanı, yasal icraat olarak Osmanlı İmparatorluğunun tüm tebaasının can, mal ve namus güvenliğini teminat altına almaktadır. Resmi olarak Tanzimat Dönemi’ni (1839-1876) başlatmaktadır. Hariciye Nâzırı Mustafa Reşit Paşa'nın okuduğu Tanzimat Fermanın Fransızca tercümesini, bir mektup eşliğinde İstanbul'da mevcut olan tüm Avrupa devletlerinin diplomatik temsilciliklerine de göndermiş bulunuyordu. Sardinya Krallığı maslahatgüzarı Marki Domenico Pareto tarafından Sardinya Dışişleri Bakanı Clemente Solaro della Margherita'ya Tanzimat Fermanı Fransızca tercümesi ile gönderildi. İlan edildikten bir süre sonra Tanzimat Fermanı’nın İtalyanca çevirisi Sardinya Krallığı’nın popüler bir haber kaynağı olan Gazzetta Piemontese’nin 27 Kasım 1839 tarihli nüshasının ilk sayfasında yer almaktadır. Bu makale, Gülhane Hatt-ı Hümâyunu veya Tanzimat Fermanı’nın İtalyanca tercümesinin Torino Devlet Arşivinde bulunan belgeler aracılığıyla tam metnini sunmayı ve Sardinyalı Diplomatların bu ferman hakkındaki görüşlerini anlamayı amaçlamaktadır. Ferman'ın İtalyanca yayınlanması, Sardinya Krallığı ile Osmanlı İmparatorluğu arasında pekiştirilmekte olan diplomatik ilişkilerin bir kanıtıdır. Tanzimat'ın erken döneminde Sardinya Krallığı ile Osmanlı İmparatorluğu arasında örülen ilişkilerin bir belirtisi olarak görülebilmektedir ve diplomatik ilişkiler 1855 yılında Sardunya Krallığı'nın Kırım ittifakına katılmasıyla askeri ittifakla doruğa ulaştı.

Anahtar Kelimeler

: Gülhâne Hatt-ı Hümâyûnu, Tanzimat, ;Torino Devlet Arşivi, İtalyanca.

THE REPERCUSSIONS OF THE EDICT OF TANZIMMAT IN ITALY

Öz

The Gülhane Hatt-ı Hümâyun or Tanzimat Edict was announced to the Ottoman and European public by Sultan Abdülmecid (1839-1861) on 3 November 1839 in Gülhane Park by Mustafa Reşit Pasha, the Ottoman Minister of Foreign Affairs, in the presence of local and foreign guests. As a legal act, the Edict of Tanzimat guaranteed the security of life, property, and honor of all subjects of the Ottoman Empire. It officially began the Tanzimat period (1839-1876). The French translation of the Edict of Tanzimat, which was read by the Minister of Foreign Affairs, Mustafa Reşit Pasha, was also sent by letter to the diplomatic missions of all European states in Istanbul. Marquis Domenico Pareto, Chargé d'Affaires of the Kingdom of Sardinia, sent a French translation of the Edict of Tanzimat to the Sardinian Minister of Foreign Affairs, Clemente Solaro della Margherita. Sometime after its promulgation, on 27 November 1839, an Italian translation of the Edict of Tanzimat appeared on the front page of the Gazzetta Piemontese, a popular source of news in the Kingdom of Sardinia. This article aims to present the full text of the Italian translation of the Gülhane Hatt-ı Hümâyunu, or Edict of Tanzimat, through documents in the State Archives of Turin, and to understand the views of Sardinian diplomats on this edict. The publication of the Edict in Italian testifies to the strengthening of diplomatic relations between the Kingdom of Sardinia and the Ottoman Empire. It can be seen as a symptom of the relations between the Kingdom of Sardinia and the Ottoman Empire in the early Tanzimat period, and the diplomatic relations culminated in a military alliance in 1855 when the Kingdom of Sardinia joined the Crimean Alliance.

Anahtar Kelimeler

Gülhâne Hatt-ı Hümâyûnu, Tanzimat, The State Archives of Turin, İtalian language.

Kaynakça

• ASTO, Lettere Ministri-Legazione di Porta Ottomana, Cabinet du Ministère des Affaires Etrangères a Marquise Pareto Chargé d’Affaires de Sardaigne, 4 Kasım 1939.
• ASTO, Lettere Ministri-Legazione di Porta Ottomana, Marchese Domenico Pareto a Ministro degli Esteri Solaro della Margherita, Constantinople, 6 Kasım 1839.
• ASTO, Lettere Ministri-Legazione di Porta Ottomana, Marchese Domenico Pareto a Ministro degli Esteri Solaro della Margherita, Constantinople, 4 Aralık 1839.
• ASTO, Lettere Ministri-Legazione di Porta Ottomana, Marchese Domenico Pareto a Ministro degli Esteri Solaro della Margherita, Constantinople, 18 Aralık 1839.
• “Cose d’Oriente- Impero Ottomano; Traduzione dell Hattisheriffo letto nell’adunanza tenuta a Gul Hane il 2 di Novembre 1839”. Gazzetta Piemontese, 27 novembre 1839 n.272, 1.
• Akyıldız, A. (2011). Tanzimat. İslam Ansiklopedisi (C. 40. s. 1-10). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Augusti, E. (2013). Questioni d’Oriente. Europa e Impero ottomano nel Diritto internazionale dell’Ottocento. Roma: Edizioni scientifiche italiane.
• Baruffi, G. F. (1847). Viaggio in Oriente. Milano: Tipografia Gio. Silvestri.
• Brisku, A. (2017). Political reform in the Ottoman and Russian Empires: a comparative approach. London- New York: Bloomsbury.
• De Leone, E. (1967). L’Impero ottomano nel primo periodo delle riforme (Tanzîmat) secondo fonti italiane. Milano: A. Giuffrè Editore.
• Findley, C. V. (2019). Tanzimat. R. Kasaba (Ed.). (Z. Bilgin. Çev.). Türkiye Tarihi 1839-2010. Modern Dünyada Türkiye (2. bs.) içinde (s. 37-69). İstanbul: Kitap Yayınevi.
• İnalcık, H. (2015b). Sened-i İttifak ve Gülhane Hatt-ı Hümayûnu. H. İnalcık ve M. Seyitdanlıoğlu (Ed.). Tanzimat. Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu içinde (s. 89-110). Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• İnalcık, H., M. Seyitdanlıoğlu (Ed.) (2015). Tanzimat. Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Pedani, M. P. (2015). Note di storiografia sull’impero ottomano. Mediterranee ricerche storiche, 34, 445-458.
• Malara, C. E. (2024). Gazzetta Piemontese Gözünden Gülhane Hatt-ı Hümâyûnu’nun Yayınlanması ve Sardiniya Krallığı Kamoyunun Gülhane Hatt-ı Hümâyûnu’na Bakışı. A.A. V.V. Türk-İtalyan İlişkilerine Genel Bir Bakış (1823- 2023) içinde (s. 213- 227). Ankara: İtalya Dostluk Derneği.
• Rossi, E. (1926). Gli Studi Di Storia Ottomana In Europa Ed In Turchia Nell’ultimo Venticinquennio (1900–1925). Oriente Moderno, 8, 443-460.
• Reinkowski, M. (2017). Düzenin şeyleri, Tanzimat’ın kelimeleri. 19. Yüzyıl Osmanlı Reform Politikasının karşılaştırmalı Bir Araştırması. (Ç. C. Dikmen, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.