A KÜLTEPE TABLET RELATING TO CARAVAN EXPENSES FROM THE UṢUR-ŠA-IŠTAR ARCHIVE

Yıl 2024, Cilt: 64 Sayı: 2, 1581 - 1589

İrfan Albayrak

https://doi.org/10.33171/dtcfjournal.2024.64.2.25

Öz

As is well known, the caravans travelling from Assyria were usually loaded with various textile products and tin ore, which was much needed for the production of bronze in the Anatolian kingdoms. The caravans had to cross mountains, hills and rivers to reach the kārum and wabartum in the Anatolian interior. During this arduous journey of more than a thousand kilometres, donkey caravans had to pass through the territories of different kingdoms and pay taxes under various names depending on the type of goods they carried. The available information shows that merchant caravans entered Anatolia by three different routes. During the journey, caravans loaded with tin and textiles stopped in towns and cities along the way, and numerous records were kept of travelling expenses, pre-arranged credit purchases and delivery of goods. These records are known in the literature as itinerary texts, and they provide important insights into the historical geography of ancient Anatolia and Mesopotamia. The texts left behind by the merchants who traded between Assyria and Anatolia do not provide detailed information about the topography of the travelling regions. This is because caravan managers and merchants did not make additional notes about the cities on the route and the topography of the region, unless there was a threat to the safety of the road and trade. From time to time, if there were processes that directly affected the merchant activities such as difficulties at river and mountain passes, closure of roads due to political and social events, and measures to prevent smuggling, they only mentioned geographical descriptions such as place, river and mountain names. A tablet, which is treated for the first time in this article, provides interesting content both in terms of place names, which are rarely mentioned in previously published documents, and in terms of the diversity of the caravan's cargo. This tablet must belong to the archives of the Uṣur-ša-İštar family, one of the famous merchants of Kaniš-Kültepe.

Anahtar Kelimeler

Kültepe Tablets, Uṣur-ša-İštar’s Archive, Itinerer Texts, Caravan

UṢUR-ŠA-İŠTAR ARŞİVİNDEN KERVAN MASRAFLARINA İLİŞKİN BİR KÜLTEPE TABLETİ

Öz

Bilindiği üzere Asur’dan hareket eden kervanların yükü genellikle çeşitli dokuma ürünleri ve Anadolu krallıklarında tunç yapımında çok ihtiyaç duyulan kalay madeniydi. Kervanlar Anadolu içlerindeki kārum ve wabartum’lara ulaşmak için karşılarına çıkan dağları, tepeleri ve nehirleri aşmak zorundaydılar. Bin kilometreyi aşan bu zorlu yolculuk sırasında eşek kervanları farklı krallıkların topraklarından geçmek ve taşıdıkları ürünlerin türüne göre çeşitli adlar altında vergiler ödemekle yükümlüydüler. Eldeki mevcut bilgiler tüccar kervanlarının Anadolu’ya üç ayrı güzergâh kullanarak girdiklerini göstermektedir. Yolculuk esnasında, kalay ve tekstil ürünleriyle yüklü kervanların yol boyunca uğradıkları irili ufaklı kasaba ve şehirlerde, yol giderleri ve önceden düzenlenen vadeli alış-verişler ile mal teslimatına ilişkin çok sayıda tutanak düzenlenmiştir. Bu kayıtlar literatürde itinerer (güzergâh) metinleri olarak bilinir ve bunlar eskiçağ Anadolu ve Mezopotamya’sının tarihi coğrafyası hakkında çok önemli içerikler vermektedir. Asur-Anadolu kentleri arasında ticaret yapan tüccarlardan geriye kalan metinler seyahat bölgelerinin topografyası hakkında ayrıntılı bilgi vermezler. Çünkü kervan sorumluları ve tüccarlar, yol ve ticaret güvenliği açısından kendilerini tehdit eden herhangi bir olumsuzluk olmadığı sürece güzergâh üzerindeki kentler ve bölge topografyası hakkında belgelere ilave notlar düşmemişlerdir. Zaman zaman nehir ve dağ geçitlerinde yaşanan sıkıntılar, yolların siyasal ve bazı sosyal olaylar nedeniyle kapatılması, kaçakçılığın önlenmesine yönelik tedbirler gibi, tüccarlık faaliyetlerini doğrudan etkileyen süreçler olursa ancak yer, nehir ve dağ adları gibi coğrafi tanımlardan bahsetmişlerdir. Bu makalede ilk olarak işlenen bir belge gerek önceden neşredilmiş belgelerde az geçen yer adlarına sahip olması gerekse kervanın taşıdığı yükün çeşitliliği bakımında ilginç içerikler vermektedir. Bu tablet Kaniš-Kültepe'nin ünlü tüccarlarından Uṣur-ša-İštar ailesinin arşivine ait olmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Kültepe Tabletleri, Uṣur-ša-İštar Arşivi, İtinerer Metinler, Kervan

Kaynakça

• Bayram, S. (1993). Kültepe Tabletlerinde Geçen Vergiler ve Özellikleri, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 36(1-3), 1-13.
• Erol, H. (2015). Eski Asur Şehir Devletinin Ticari Tekelleşme Politikası. Tarih Araştırmaları Dergisi, 34(58), 425-443.
• Günbattı, C. (2005). Kültepe’de Bulunmuş İki Antlaşma Metni, Belleten, LXIX(256), 759-784.
• Günbattı, C. (2002). Kültepe’den Kervan Güzergâhlarına Işık Tutan İki Yeni Metin. ArAn, 5(1), 71-91.
• Larsen, M. T. (1976). The Old Assyrian City-State And Its Colonies. Akademisk Forlag: Copenhagen.
• Michel, C. (2009). The Old Assyrian Trade in the light of Recent Kültepe Archives. CSMS Journal, 3, 71-82.
• Şahin, H. A. (2002). Eski Asur ve Anadolu’da Kaššum Görevlisi. ArAn, 5(1), 203-212.
• Veenhof, K. R. (1972). Aspects of Old Assyrian Trade and Its Terminology, E. J. Brill: Leiden.
• Veenhof-Eidem, K. R. (2008). Mesopotamia: Old Assyrian Period (OBO 160/5), Academic Press Fribourg Vandenhoeck & Ruprecht Gottingen.