SANAYİSİZLEŞMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER ÜZERİNE BİR İNCELEME: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 20, 579 - 597, 30.11.2020

Zeynep Köse , Eda Dineri

Öz

Küreselleşme, teknolojik gelişme ve sermaye hareketlerinin hızlanması dünya ekonomisini tek bir pazar haline getirerek yeni bir dönüşüme neden olmuştur. Küreselleşme ile birlikte meydana gelen yapısal değişimler üretim, sermaye ve istihdam yapısını yeniden şekillendirmiştir. Ancak ekonomilerin gelişme süreçleri gözlemlendiğinde birçok ülkenin sanayileşme sürecini tamamlamadan hızlı bir şekilde hizmet sektörüne geçiş yaptığı görülmektedir. Sanayisizleşme olarak adlandırılan bu durum imalat sektöründeki istihdam ve çıktı payının azalmasıdır. Sanayisizleşme emek verimliliği, işgücü dağılımı, ticari dengesizlik, sermaye hareketleri vb. birçok unsuru etkilemektedir.
Bu çalışmada Türkiye’de 1980-2017 dönemi için sanayi sektöründe istihdam edilen işgücü ile kişi başına düşen mili gelir, doğrudan yabancı yatırımlar, toplam faktör verimliliği ve ticari dengesizlik arasındaki ilişki analiz edilmiştir. Zivot- Andrews ve Fourier ikinci nesil birim kök testlerinin uygulanmasının ardından Hacker ve Hatemi- J bootstrap nedensellik testi yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre kişi başına düşen milli gelir ve doğrudan yabancı yatırımlardan sanayi sektöründe istihdam edilen işgücüne doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilirken; toplam faktör verimliliği ile ticari dengesizlik arasında ise herhangi bir nedensellik ilişkisi olmadığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

SANAYİSİZLEŞME, İŞ GÜCÜ, MİLLİ GELİR, DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR

Kaynakça

• Abdioğlu, Z., Yamak, R. (2016). “Türk İmalat Sanayinde Sektörler Bazında Verimlilik Çıktı İlişkisi: Verdoorn Yasası”, Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2(2), ss.81-91.
• Akkuş, G. E. (2014). “The Effects of Tradeand Productivity on Employment in The Manufacturing Industry of Turkey”, İktisat Fakültesi Mecmuası, 64(2) ss. 1-44.
• Andersson, L., O. Gustafsson, L. Lundberg (1998), “Structural Change, Competition and Job Turnover in the Swedish Manufacturing Industry” 1964-96, Stockholm: FIEF.
• Ayaş, N.,Çeştepe, H. (2011). “Dış ticaretin istihdam Üzerindeki Etkileri: Türk İmalat Sanayi Örneği Analizi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), ss.259-281.
• Bayram, H. (2010). Bilgi Toplumu ve Bilgi Yönetimi, İstanbul: Etap Yayınevi.
• Combie, J. S. L. (2013). Kaldorian Theory of Economic Growth: The Importance of the Open Economy, https://www.boeckler.de/pdf/v_2013_07_31_mccombie.pdf Erişim Tarihi: 08.2019.
• Dasgupta, S., Singh, A. (2006). “Manufacturing, Services and Premature Deindustrialization in Developing Countries: A Kaldorian Analysis”, UNU-WIDER ResearchPaper No. 2006/49.
• Duarte, M.,Restuccia, D. (2009). “The Role of Structural Transformation in Aggregate Productivity”, Quarterly Journal of Economics, 125(1), pp.129-173.
• Günlük-Şenesen, G., (2001). “An Input-Output Analysis Employment Structure in Turkey: 1973-1990”, Working Paper 9809, Economic Research Forum Conference for Arab Countries, Iran and Turkey. Cairo: ERF, 1998.
• Haraguchi, N. ChinCheng, C. F. (2016). “The Importance of Manufacturing in Economic Development : Has This Changed?” ,Inclusive and Sustaniable Industrial Development Working Paper Series WP1, United Nations Industrial Development Organization, Vienna.
• Iversen, T.,Cusack, R. T. (2000). “The Causes of Welfare State Expansion? Deindustrialization and Globalization?”, World Politics, 52(3), pp. 313-349.
• Johnston, B.F., S.T. Nielsen (1966). “Agriultural and Structural Transformation in a Developing Economy”, Economic Development and Cultural Change, 14(3), pp. 279-301.
• Kaldor, N. (1966). Causes Of The Slow Rate Of Growth in the United Kingdom. Cambridge: Cambridge University Press. 40 p., 5/– net in U.K. (1968). Louvain Economic Review, 34(2), 222-222. doi:10.1017/S0770451800040616.
• Kang, J. S., Lee, H. (2011). “Foreign Direct Investmentand De- Industrialization”, The World Economy, 34(2), pp. 313-329.
• Koru, A. T., Dinçer, N. N. (2018). “Türkiye’de Sanayi ve Hizmet Sektörleri”, İktisat ve Toplum, Sayı 88, Şubat, ss. 5-11.
• Marconi, N. Reis, C.F. B.,Araujo, E. C. (2016). “Manufacturing and Economic Development: The Actuality of Kaldors First and Second Laws”, Structural Change and Economic Dynamics, 37, pp. 75-89.
• Meçik, O. ve Afşar, M. (2015). “Ekonomide Sanayisizleşme ve OECD Ülkelerinde Etkileri”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(2), ss. 85-111.
• Meçik. O. ve Aytun. U. (2018). “Türkiye Ekonomisinde Erken Sanayisizleşmeye Bölgesel Bir Yaklaşım.” ODTÜ Gelişme Dergisi, 45 (Nisan), ss, 59-81.
• Özcan, A. (2011). “Türkiye İmalat Sanayinde Toplam Faktör Verimliliği ve Beşeri Sermaye İlişkisi”, Ç.Ü Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), ss. 253-270.
• Rodrik, D. (2015). Back to Fundamentals in Emerging markets. Obtainedfrom Project Syndicatewww.project‑syndicate.org/commentary/emerging‑market‑growth‑by‑dani‑rodrik‑2015‑08. Erişim Tarihi:01.09.2019.
• Rodrik, D.(2016). “Premature Deindustrialization”, J EconGrowth, 21(1), pp. 1-33
• Rowthorn, R.,Ramaswamy, R. (1997). “Deindustrialization and Its Causes and Implications”, IMF Working Papers, 97(42), pp.1-38.
• Rowthorn, R.,Ramaswamy, R. (1999). “Growth, Trade and Deindustrialization”, IMF Staff Papers, 46(1), pp. 18-41.
• Saray, O. (2011). “Doğrudan Yabancı Yatırımlar- İstihdam İlişkisi: Türkiye Örneği”. Maliye Dergisi, 161(2), ss. 381-403.
• Skuflic, L. &Druzic, M. (2016). “Deindustrialization an Productivity in the EU”. Economic Research, 29(1), pp. 991-1002.
• Şıklar, İ. ve Tonus. Ö. (2007). “Is It Possible to Deindustrialize Before Industrialization? The Turkish Case”, Journal of Economics, 55(6), ss. 594-611.
• Uluslararası Yatırımcılar Derneği. (2018). Uluslararası Doğrudan Yatırımlar 2017 Yılsonu Değerlendirme Raporu.
• Üngör, M. (2012). “De-industrialization of the Riches and the Rise of China”, European SummerSymposıum In Internatıonal Macroeconomıcs (Essım), İzmir, Hostedbythe Central Bank of theRepublic of Turkey (CBRT), 21-24 May.
• Vergil, H. ve Ayaş, N. (2009). “Doğrudan Yabancı Yatırımların İstihdam Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği”, İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, 24(275), ss. 79-114.
• Yanıkkaya, H.(2008). “Is Trade Liberalization a Solution to the Unemployment Problem?”, Discussion Paper 2008/17, Turkish Economic Assocation.
• Yeldan, E. ve Yıldırım, D. (2015). “Küreselleşme ve Sanayisizleşme Bağlamında Türkiye’de ve Dünyada Demokrasi Açığı”, Çalışma ve Toplum, 45, ss. 65-87.
• Yıldırım, S. (2000). “Bilgi Ekonomisi ve Bilgi Ekonomisinin Türkiye Açısından Değerlendirilmesi”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(11), ss.105-124. Zivot, E. & Andrews, D.W.K.(1992). “Further Evidence On The Great Crash, The Oil- Price Shock and the Unıt Rot Hypothesis”, Journal of Business &EconomicStatistics, 10(3). pp.251-270.