Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Kralkızı barajının olası yıkılması sonrası bir boyutlu taşkın analizi

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 3, 535 - 541, 29.06.2021
https://doi.org/10.24012/dumf.889307

Öz

Barajlar; inovatif ve teknolojik imkânlar göz önünde bulundurularak inşa edilmektedir. Barajların teknik açıdan değerlendirilip yapım aşamaları gerçekleştirilmesine rağmen projelendirme ve uygulama safhalarında hatalarla karşılaşılabilmektedir. Bu sorunlar kullanılan malzemelerin uygun seçilmemesi, projelendirme-uygulamadan kaynaklanan hatalar ve doğal afetler gibi çevre koşullarının yol açtığı hatalar şeklinde ortaya çıkabilmekte, bu nedenlere bağlı olarak barajlarda yıkılmalar görülebilmektedir. Barajlarda hasar ve yıkılmalar sonucu oluşabilecek can ve mal kayıplarını engellemek için kullanılan malzemelerin ve barajların davranışlarının belirlenmesi açısından birtakım deneysel ve simülasyon çalışmalarına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu bağlamda öngörü olarak erken uyarı sistemi olması açısından yıkılma analizleri ve risk haritaları çıkarılmalıdır.Çalışma kapsamında Dicle Nehri yan kolu olan Maden Çayı üzerinde bulunan Kralkızı Barajı’nın yıkılma üzerine modellenmesi ile bir senaryo çalışması yapılmıştır. Kralkızı Barajı, Diyarbakır eski şehir merkezinden ortalama 100 metre yükseklikte ve Dicle barajıyla birlikte risk oluşturabilecek konumda olan bir barajdır. Söz konusu baraj yapım tekniği açısından dolgu baraj tipinde olmasına rağmen, çalışmada kemer barajlardaki yıkılma modeli olan, ani yıkılma meydana geldiği kabulü ile en elverişsiz durum dikkate alınarak çalışmalar yürütülmüştür.Bu çalışmada; “Global Mapper, CBS programı ile ABD Ordusu Mühendislik Birliği tarafından geliştirilen HEC-RAS programı” kullanılarak bir boyutlu üstten aşma yıkılma modellemesi yapılmıştır.Sonuç olarak, kullanılan programlarla yıkılma modellemesi yapılan Kralkızı Barajı’nın yıkılma hidrografı elde edilmiştir.

Destekleyen Kurum

Dicle Üniversitesi Bilimsel Araştırma Proje Ofisine (DÜBAP)

Proje Numarası

Mühendislik 16.008 bilimsel araştırma projesi ve 17.007 nolu doktora projesi

Teşekkür

Proje yürütücüsü Doç. Dr. Nizamettin HAMİDİ ve araştırmacılar Ögretim Görevlisi Ali EM ve Dr. Ögretim Üyesi Gökmen ÖZTÜRKMEN tarafından yürütülen Mühendislik 16.008 nolu bilimsel araştırma projesi ve yine Proje yürütücüsü Doç. Dr. Nizamettin HAMİDİ ve araştırmacı Ögretim Görevlisi Ali EM tarafından yürütülen 17.007 nolu doktora projesi ile destek sağlayan Dicle Üniversitesi Bilimsel Araştırma Proje Ofisine (DÜBAP) teşekkür ederim.

Kaynakça

  • [1] Em, A., “Kralkızı ve Dicle barajlarının yıkılması sonrası nümerik taşkın modellemesi ve simülasyon”, Doktora tezi, Dicle Üniversitesi Fenbilimleri Enstitütüsü, Diyarbakır, 2020.
  • [2] Froehlich, David C., 1995b, “Peak Outflow from Breached Embankment Dam”, ASCE Journal of Water Resources Planning and Management, Volume 121, Issue 1, pages 90 – 97, January 1995.
  • [3] ICOLD “Dam- Lessons from Dam Incidents,” Bulletin 111, 1973.
  • [4] Kocaman, S., “Baraj yıkılması analizi ve uygulaması”, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana. 133, 2002.
  • [5] Ogras, S., Onen, F., “Flood Analysis with HEC-RAS: A Case Study of Tigris River”, Advances in Civil Engineering, 2020.
  • [6] Önen, F., Ogras, S.,” Dicle Nehri'nin taşkın analizinin HEC-RAS programı ile yapılması”, DÜMF Mühendislik Dergisi 10 (3), 1087-1098, 2019.
  • [7] Sönmez, O., Öztürk, M., Doğan, E., “İstanbul Derelerinin Taşkın Debilerinin Tahmini”, SAÜ. Fen Bilimleri Dergisi, 16. Cilt, 2, s. 130-135, 2012.
  • [8] Wikipedia, https://tr.wikipedia.org/wiki/Kralk%C4%B1z%C4%B1_Baraj%C4%B1_ve_Hidroelektrik_Santrali (Erişim zamanı; Temmuz 15.2020)
  • [9] USBR, “Guidelines for defining inundated areas downstream from Bureau of Reclamation dams”, Reclamation Plannning Instruction, No.82-11;15 June 1982, U.S. Bureau of Reclamation, 1982.
  • [10] Zagonjolli, M.,” Dam Break Modelling, Risk Assessment and Uncertainty Analysis for Flood Mitigation”, Delft University of Technology, Institute of Science and Technology , Delft.162, 2007
Toplam 10 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Ali Em 0000-0001-8170-9422

Nizamettin Hamidi 0000-0003-0244-0264

Proje Numarası Mühendislik 16.008 bilimsel araştırma projesi ve 17.007 nolu doktora projesi
Yayımlanma Tarihi 29 Haziran 2021
Gönderilme Tarihi 1 Mart 2021
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021 Cilt: 12 Sayı: 3

Kaynak Göster

IEEE A. Em ve N. Hamidi, “Kralkızı barajının olası yıkılması sonrası bir boyutlu taşkın analizi”, DÜMF MD, c. 12, sy. 3, ss. 535–541, 2021, doi: 10.24012/dumf.889307.
DUJE tarafından yayınlanan tüm makaleler, Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır. Bu, orijinal eser ve kaynağın uygun şekilde belirtilmesi koşuluyla, herkesin eseri kopyalamasına, yeniden dağıtmasına, yeniden düzenlemesine, iletmesine ve uyarlamasına izin verir. 24456