Dünya üzerinde kalabalık nüfuslu ve sanayileşmiş bölgelerde karasal kaynaklardan gelen çok fazla miktarda plastik çöpler bulunmaktadır. Öyle ki, bilim insanları içinde bulunduğumuz Antroposen dönemde “Plastik Çağ’a” girildiğini ifade etmişlerdir. Hava, rüzgâr ve akarsu hareketleri gibi doğal yollarla çevreye ve su kaynaklarına bulaşabilen mikro plastikler 5 mm’den küçük veya 5 mm büyüklüğünde olan suda çözünmeyen katı polimer partiküller olarak tanımlanmışlardır. Mikro plastikler büyüklüklerine göre; küçük mikro plastikler (<1 mm) ve büyük (2–5 mm) olmak üzere iki sınıfa ayrılırlar. Birçok bilim insanı mikro plastiklerin deniz ve tatlı su ekosistemlerindeki çeşitli su ürünlerini (istiridyeler, fulmarlar, midye, deniz ve tatlı su balıkları vb.) etkilediğini bildirmişlerdir. Ayrıca deniz, göl ve kaya tuzlarında mikro plastiklerin kontaminasyon seviyesi bazı araştırmacılar tarafından 7-681 madde/kg olarak belirlenmiştir. Nano ve mikro plastikler insan besin zincirine özellikle su ürünleri ile beslenme yoluyla ve/veya inhalasyon yoluyla girebilmektedir. Bisfenol A (BPA) ve ftalatlar yutulduğunda veya solunduğunda insan sağlığına zarar verebilecek endokrin bozucular olduğu kanıtlanmıştır. Ancak mikro plastiklerin insan sağlığı üzerinde doğrudan toksik bir etkiye sahip olduğunu kesin olarak belirlemenin zor olduğu bildirilmektedir. ABD, İngiltere, Kanada ve Avustralya başta olmak üzere 2018 yılı itibariyle de neredeyse tüm ülkelerde kozmetiklere eklenen mikro boncukların kullanılması yasaklanmıştır. Sularda mikro plastik kirliliğini önlemede; atık su arıtma tesislerine bir Ultrafiltrasyon ünitesi eklenmesinin ve çamaşır makinalarının sentetik tekstil iplikçiklerini tutacak bir üniteyle donatılmasının mikro plastik sorununu önemli bir ölçüde çözeceği düşünülmektedir.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Veteriner Cerrahi |
Bölüm | Derleme |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2022 |
Kabul Tarihi | 2 Ekim 2022 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 15 Sayı: 2 |
DANIŞMA KURULU
Prof. Dr. Abit AKTAŞ, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa
Prof. Dr. Yılmaz ARAL, Ankara Üniversitesi
Prof. Dr. Ali ARSLAN, Fırat Üniversitesi, Elazığ
Prof. Dr. M. Sedat BARAN, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır
Prof. Dr. Cengiz CEYLAN, Balıkesir Üniversitesi
Prof. Dr. Ahmet ÇAKIR, Ankara Üniversitesi
Prof. Dr. Burhan ÇETİNKAYA, Fırat Üniversitesi, Elazığ
Prof. Dr. Ülker EREN, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın
Prof. Dr. Abdurrahman GÜL, Bingöl Üniversitesi
Prof. Dr. Hakki KARA, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas
Prof. Dr. Narin LİMAN, Erciyes Üniversitesi, Kayseri
Prof. Dr. Abdullah ÖZEN, Fırat Üniversitesi, Elazığ
Prof. Dr. Ayşe SERBEST, Uludağ Üniversitesi, Bursa
Prof. Dr. Kazım ŞAHİN, Fırat Üniversitesi, Elazığ
Prof. Dr. Tekin ŞAHİN, Siirt Üniversitesi
Prof. Dr. Nihat ŞINDAK, Siirt Üniversitesi
Prof. Dr. Muzaffer TAŞ, Namık Kemal Üniversitesi, Tekirdağ
Prof. Dr. Necati TİMURKAN Fırat Üniversitesi, Elazığ
Prof. Dr. Emine ÜNSALDI, Fırat Üniversitesi, Elazığ
Prof. Dr. Murat YILDIRIM, Kırıkkale Üniversitesi
Doç. Dr. M. Osman ATLI, Harran Üniversitesi, Şanlıurfa
Doç. Dr. Bülent ELİTOK, Afyon Kocatepe Üniversitesi
Doç. Dr. Serkan ERDOĞAN, Namık Kemal Üniversitesi, Tekirdağ
Dr. Öğr. Üyesi Zelal KARAKOÇ, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır
Dr. Öğr. Üyesi Ersin UYSAL, Dicle Üniversitesi, Diyarbakır
*Not: Yayın ve Danışma Kurulu Üyeleri alfabetik sıraya göre dizilmiştir.