Öğretmenlerin Fen Eğitimine Yönelik Öz-Yeterlik İnançlarının İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 311 - 336, 27.10.2023

Fatma Gazioğlu , Hüseyin Ateş , Abdullah Aydın

https://doi.org/10.54637/ebad.1279833

Öz

Bu araştırmanın amacı öğretmenlerin Fen eğitimine yönelik öz-yeterlik inançlarını farklı değişkenler yönünden araştırarak öğretmen öz-yeterlik inanç seviyelerini belirlemektir. Araştırmada nicel araştırma yöntemi olan tarama yöntemi kullanılmıştır. Çalışmaya 2021-2022 eğitim öğretim dönemi Şanlıurfa ilinin Siverek ilçesindeki ilkokul, ortaokul ve Anadolu lisesinde görev yapan 306 öğretmen katılmıştır. Veriler Enochs ve Riggs tarafınca 1990 yılında geliştirilen “Fen Bilimlerine Yönelik Öz-Yeterlik İnanç Ölçeği” ile toparlanmıştır. Anketin Türkçe uyarlaması Bıkmaz (2004) tarafından yapılmıştır. Çalışma sonucunda ulaşılan bulguların SPSS 22 programı ile gerekli analizleri yapılmıştır. Veri analizinde betimsel analiz, bağımsız örneklemler t testi analizi ve tek yönlü MANOVA incelemesinden yararlanılmıştır. Çalışma sonucu elde edilen verilere göre öğretmenlerin fen eğitimine yönelik öz yeterlik inanç seviyeleri yüksek çıkmıştır. Ayrıca Fen Bilimlerine Yönelik Öz-Yeterlik İnanç düzeyleri branş değişkeni açısından anlamlı farklılık gösterirken, cinsiyet, mesleki kıdem yılı, hizmet içi eğitim durumu gibi değişkenlerin öğretmenlerin fen eğitimine yönelik öz-yeterlik inanç seviyeleri üzerinde etkisinin olmadığı neticesine varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Fen Eğitimi, öz-yeterlik inancı, öğretmen

Teşekkür

Çalışmamın her aşamasında bana yardımcı olan değerli hocalarım Prof. Dr. Abdullah AYDIN ve Doç. Dr. Hüseyin ATEŞ’e şükranlarımı sunmayı bir borç bilirim.

Examination of Teachers' Self-Efficacy Beliefs Towards Science Education

Öz

The purpose of this research is to determine teachers' self-efficacy belief levels towards science education by investigating these beliefs in terms of different variables. The survey method, a quantitative research method, was used in the study. A total of 306 teachers working in primary, secondary, and Anatolian high schools in the Siverek district of Şanlıurfa province participated in the study during the 2021-2022 academic year. The data were collected using the "Science-Oriented Self-Efficacy Belief Scale" developed by Enochs and Riggs in 1990. The Turkish adaptation of the questionnaire was made by Bıkmaz (2004). The necessary analyses of the findings obtained were made using the SPSS 22 program. In data analysis, descriptive analysis, independent samples t-test analysis, and one-way MANOVA analysis were used. According to the results obtained from the study, teachers' self-efficacy beliefs regarding science education were found to be high. Furthermore, there were significant differences in self-efficacy beliefs regarding Science Education based on the variable of subject specialization. However, it was concluded that variables such as gender, years of professional experience, and in-service training status did not have an impact on teachers' self-efficacy beliefs regarding science education.

Anahtar Kelimeler

Science education, self-efficacy belief, teacher

Kaynakça

• Akbulut, H. S. (2015). The relationship between writing self-efficacy and writing performance in a university english preparatory course. Unpublished Master of Arts. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Altunçekiç, A. Yaman, S., ve Koray, Ö. (2005). Öğretmen adaylarının öz yeterlik inanç düzeyleri ve problem çözme becerileri üzerine bir araştırma (Kastamonu ili örneği). Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(1), 93-102.
• Arpacı, A. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının biyoloji öğretimine yönelik öz- yeterlik algıları. Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Ateş, H., ve Saylan, A. (2015). Investigation of pre-service science teachers’ academic self-efficacy and academic motivation toward biology. International Journal of Higher Education, 4(3), 90-103.
• Ateş, Y. T., Ateş, H., Özbek, N., ve Afacan, Ö. (2019). Special education teachers’ self-efficacy beliefs toward science course, Science Education International, 30(4), 241-250.
• Azar, A. (2010). In-service & pre-service secondary science teachers’ self-efficacy beliefs about science teaching. Educational Research and Reviews, 5(4), 175-188.
• Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theor of behavioral change, Psychological Review, 84(2), 191-215.
• Bandura, A. (1982). Self-efficacy mechanism in human agency. American Psychologist, 37(2), 122-147.
• Bandura, A. (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy, the exercise of control. New York: W. H. Freeman and Company.
• Bandura, A. (1989). Human agency in social cognitive theory. American Psychologist, 44(9), 1175-1184.
• Bayraktar, Ş. (2009). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimine yönelik yeterlik inançlarının incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 182, 58-71.
• Bıkmaz, F. H. (2002). Fen öğretiminde öz-yeterlik inancı ölçeği. Eğitim Bilimleri ve Uygulama Dergisi, 1(2), 197-210.
• Bıkmaz, F. H. (2006). Öz yeterlik inançları. Y. Kuzgun ve D. Deryakulu (Ed.). Eğitimde bireysel farklılıklar (s.291-310). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Budiarti, R. S., Kurniawan, D. A., Septi, S. E., ve Perdana, R. (2022). Differences and relationship between attitudes and self efficacy of female and male students in science subjects in junior high school. Jurnal Pendidikan Sains Indonesia, 10(1), 73-88.
• Burns, E. C., Martin, A. J., Kennett, R. K., Pearson, J., ve Munro-Smith, V. (2021). Optimizing science self-efficacy: A multilevel examination of the moderating effects of anxiety on the relationship between self-efficacy and achievement in science. Contemporary Educational Psychology, 64, 101937.
• Can, A. (2014). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
• Chen, Y., Chiu, S. W. K., Zhu, J., ve So, W. W. M. (2022). Maintaining secondary school students’ STEM career aspirations: The role of perceived parental expectations, self-efficacy, and cultural capital. International Journal of Science Education, 44(3), 434-462.
• Compeau, D. R., ve Higgins, C. A. (1995). Computer self-efficacy: Development of a measure and initial test. MIS Quaterly, 19(2), 189-211.
• Cousins, J. B., ve Walker, C. A. (2000). Predictors of educators' valuing of systematic inquiry in schools. Canadian Journal of Program Evaluation, 25-52.
• Çimen, S. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin tükenmişlik yaşantıları ve yeterlik algıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Denizoğlu, P. (2008). Fen bilgisi öğretmen adaylarının fen bilgisi öğretimi öz- yeterlik inanç düzeyleri, öğrenme stilleri ve fen bilgisi öğretimine yönelik tutumları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Dolgun, H. (2016). İngilizce öğretmenleri ve öğretmen adaylarının öz yeterlilik algı profili. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Duban, N. Y., ve Gökçakan, N. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimi öz yeterlilik inançları ve fen öğretimine yönelik tutumları. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 21(1), 267-280.
• Ekici, G. (2008). Sınıf yönetimi dersinin öğretmen adaylarının öğretmen öz-yeterlik algı düzeyin etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 98-110.
• Ekici, G. (2009). Biyoloji öz-yeterlik ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(1), 111-124.
• Eliason, C., ve Jenkins, L. (2003). A practical guide to earlychildhood curriculum (7th ed.). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
• Enochs, L.G., ve Riggs, I. M. (1990). Further development of an elementary science teaching efficacy belief instrument: A pre-service elementary scale. School Science and Mathematics, 90(8), 694-706.
• Fraenkel, J. R., Hyun, H. H., ve Wallen, N. E. (2012). The research problem. How to Design and Evaluate Research in Education (8th ed., pp. 25-36). New York: McGraw Hill.
• Guskey, T. R. (1998). Teacher efficacy measurement and change, American Educational Research Association, San Diego, CA.
• Hasanah, R. S., Sholihin, H., ve Nugraha, I. (2021). An investigation of junior high school students' science self-efficacy and its correlation with their science achievement in different school systems. Journal of Science Learning, 4(2), 192-202.
• Howe, A. C. (2002). Engaging-Children in Science, 3. baskı, New Jersey: Merrill Prentice Hall.
• Kalaycı, Ş. (2014). SPSS uygulamaları çok değişkenli istatistik teknikleri, Asil Yayınevi, 6. Baskı, Ankara.
• Karasar, N. (1998). Bilimsel araştırma yöntemi-Kavramlar, ilkeler, teknikler, Nobel Yayın Dağıtım, 8. Basım, Ankara.
• Khodarahimi, S. (2010). General self-efficacy and worry in an Iranian adolescents and youths samples. Educational Research, 1(2), 15–20.
• Kiremit, H. Ö. (2006). Fen bilgisi öğretmenliği öğrencilerinin biyoloji ile ilgili öz-yeterlik inançlarının karşılaştırılması. Doktora Tezi, DEÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kutluca, A. Y., ve Aydın, A. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öz yeterlilik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Oluşturmacı öğretim etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 217-236.
• Küçük, M. Altun, E., ve Paliç, G. (2013). Sınıf öğretmenlerinin fen öğretimi öz-yeterlik inançlarının incelenmesi: Rize ili örneklemi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 45-70.
• Leone, E. A., ve French, D. P. (2022). A mixed-methods study of a poster presentation activity, students’ science identity, and science communication self-efficacy under remote teaching conditions. Journal of Microbiology & Biology Education, 23(1), e00262-21.
• Meriç, G., ve Ersoy, E. (2007). Sınıf öğretmenliği son sınıf öğrencilerinin fen öğretiminde yeterlilik düzeyi algıları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(1), 51-62.
• Morrison, K. (2016). The courage to let them play: Factors influencing and limiting feelings of self-efficacy in unschooling mothers. Journal of Unschooling and Alternatrive Learning, 10(19), 49-81.
• Palmer, D. (2006). Durability of changes in self‐efficacy of pre-service primary teachers. International Journal of Science Education, 28(6), 655-671.
• Sakiz, G. (2007). Does teacher affective support matter? An investigation of the relationship among perceived teacher affective support, sense of belonging, academic emotions, academic selfefficacy beliefs and academic effort in middle school mathematic classrooms. Unpublished Doctoral Dissertation. The Ohio State University, USA.
• Saracaloğlu, A. S., ve Aydoğdu, B. (2012). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin kişilerarası özyeterlik inançlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi, International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 1(1), 21-35.
• Saracaloğlu, A. S., ve Yenice, N. (2009). Investigating the self-effıcacy beliefs of science and elementary teachers with respect to some variables. Journal of Theory and Practice in Education, 5(2), 244-260.
• Savran, A., ve Çakiroglu, J. (2003). Differences between elementary and secondary preservice science teachers' perceived efficacy beliefs and their classroom management beliefs. Turkish Online Journal of Educational Technology-TOJET, 2(4), 15-20.
• Senemoğlu, N. (2001). Gelişim öğrenme ve öğretimi: Kuramdan uygulamaya. Gazi Kitabevi, Ankara.
• Sungur Gül, K., ve Özer Özkan, Y. (2013) Fen ve teknoloji özel alan yeterlilikleri önem düzeyinin öğretmen adaylarının görüşlerine göre belirlenmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences 12(4), 867-881.
• Şeker, P. T. ve Çavuş, Z. S. (2017). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Fen Eğitimine Yönelik Yeterlik Algıları. Anatolian Journal of Educational Leadership and Instruction-AJELI, 5(2) , 19-28.
• Şişman, M. (2006). Eğitim bilimine giriş. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Toy, S. N. (2015). Sınıf öğretmenlerinin öğretmen öz yeterlikleri ile kaynaştırma eğitimine ilişkin yeterlik inançlarının karşılaştırılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Tschannen-Moran, M. ve Hoy, A. W. (2001). Teacher efficacy: Capturing an elusive construct. Teaching and Teacher Education, 17(7), 783-805.
• Tschannen-Moran, M., Hoy, A. W. ve Hoy, W. K. (1998). Teacher efficacy: Its meaning and measure. Review of Educational Research, 68(2), 202-248.
• Turali, H. B. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öz-yeterlik inançlarının çoklu değişkenlerle incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Turcan, H.G. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin öz yeterlilik algıları ile iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Türkmen, L. (2007). The influences of elementary science teaching method courseson a Turkish teachers college elementary education major students’ attitudes towards science and science teaching. Journal of Baltic Science Education, 6(1), 26-30.
• Uzun, S. Paliç, G. ve Akdeniz, A. R. (2013). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin profesyonel öğretmenliğe ilişkin algıları. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 128-145.
• Üredi, I., ve Üredi, L (2006). Sınıf öğretmeni adaylarının cinsiyetlerine, bulundukları sınıflara ve başarı düzeylerine göre fen öğretimine ilişkin öz yeterlik inançlarının karşılaştırılması. İstanbul Yeditepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 1-8.
• Üstüner, M., Demirtaş, H., Cömert, M., ve Özer, N., (2009). Ortaöğretim öğretmenlerinin öz-yeterlik inançları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(17), 1-16.
• Woolfolk-Hoy, A. E (2000). Changes in teacher efficacy during the early years of teaching. Paper presented at the American Educational Research Association, New Orleans, LA. Vikisöz. Johann Wolfgang von Goethe sözü, (Erişim tarihi: 30.03.2023),https://tr.wikiquote.org/wiki/Johann_Wolfgang_von_Goethe
• Yenice, N. (2012). Öğretmen adaylarının öz-yeterlik düzeyleri ile problem çözme becerilerinin incelenmesi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11(39), 36-58.
• Yıldız Duban, N. ve Gökçakan, N. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının fen öğretimi öz yeterlik inançları ve fen öğretimine yönelik tutumları. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), 267-280.