Eğitim fakültesi öğretim elemanlarının kariyer engelleri ile iş doyumları arasındaki ilişki

Yıl 2013, Cilt: 3 Sayı: 1, 219 - 238, 01.04.2013

Yusuf İnandı Binali Tunç Fatma Uslu

Öz

Bu araştırmanın temel amacı eğitim fakültelerinde görev yapan öğretim elemanlarının kariyer engelleri ile iş doyumları arasındaki ilişkiyi ve kariyer engellerinin, iş doyumlarını ne düzeyde yordadığını belirlemektir. Tarama modelindeki araştırmada, veriler, oransız örnekleme tekniği ile ulaşılan 559 öğretim elemanından elde edilmiştir. Araştırmada, öğretim elemanlarının kariyer engellerini belirlemek üzere beş boyut ve 19 maddeli “Kariyer Engelleri Ölçeği”, iş doyum düzeylerini belirlemek üzere ise “İş Doyum Ölçeği” kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, öğretim elemanlarının kariyer engelleri ile iş doyumları arasında anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Kariyer engellerinin boyutlarının, iş doyumunu yordama düzeyleri farklılaşmaktadır. Öğretim elemanlarının kariyer engelleri, iş doyumunun “yönetim, ilk amirle ilişkiler, işin yapısı, sosyal haklar, işin yapılış şekli, çalışma koşulları ve iletişim boyutunu anlamlı düzeyde yordarken, “çalışma arkadaşları ve maaş” boyutlarını ise anlamlı düzeyde yordamamaktadır. Kariyer engellerinin en fazla yordadığı iş doyumu boyutu sosyal haklardır. Bunu işin yapılma şekli, iletişim ve yönetim boyutları izlemektedir

Anahtar Kelimeler

Öğretim elemanı, Kariyer engelleri, İş doyumu

Relationship between job satisfaction and career barriers for the academic staff of the education faculties

Öz

In this study, the "career" process has been discussed in the context of the career
process of the academic staff responsible for producing the training and research services at
faculties of education. The career process of academic staff means acquiring titles,
promotions, and assignments from the initial stages of being a member of the academic staff
to the highest levels of academic degrees. One of the issues that can be addressed in connection with the process of career is "job satisfaction." Job satisfaction has great importance in terms of obtaining more satisfaction for the employee as an individual, i.e., as a human being, from the point of producer and also in organizational terms. It is accepted that an increase in satisfaction level causes an increase in employee commitment to the organization; therefore, productivity increases in
organizational terms. In this study, job satisfaction is associated with the academic career
barriers from the perspective of the academic staff. This association aims to point out the
career process and job satisfaction levels of the academic staff. The career processes of the
academic staff (in particular, promotion and the assignment process) are questioned; their
career conditions are organized; and an attempt is made to provide an increase in academic
productivity. This becomes an important source of pressure on the academic staff. This study
is associated with the relationship between job satisfaction among academic staff and the
promotion and assignment process from this point of view.

Anahtar Kelimeler

Academics, Career barriers, Job satisfaction

Kaynakça

• Acar, F. (1991). Women in academic science careers in Turkey. In: Women in Science: Token Women or Gender Equality, V. Stolte-Heiskanen, Ed. Oxford: Berg. pp. 147-172.
• Aiken, L. R. (1996). Rating scales and checklists. New York: John Willey & Sons.
• Akgemci, T., Öğüt, A. & Demirsel, M. T. (2007). Akademik personelin mesleki tükenmişlik düzeyinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Selçuk Üniversitesi İİBF örneği. 15. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Sakarya: Sakarya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi. 25-27 Mayıs 2007. Sakarya.
• Aktay, Y. (2003). Üniversiteden multiversiteye taşra-merkez diyalektiği. Toplum ve Bilim, 97, 93-122.
• Anafarta, N. (2001). Orta düzey yöneticilerin kariyer planlamasına bireysel perspektif. Akdeniz Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 1 (2), 1-17.
• Ardıç, K. & Polatçı, S. (2008). Tükenmişlik sendromu. Akademisyenler üzerinde bir uygulama (GOÜ Örneği). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10 (2), 69‐96.
• Bakioğlu, A. & İnandı, Y. (2001). Öğretmenin kariyer gelişiminde müdürün görevleri. Eğitim Yönetimi, 7 (28), 513-529.
• Baldwin, R. G. & Blackburn, R. T. (1981). The academic career as a developmental process: Implications for higher education. Journal of Higher Education, 56, 598‐614.
• Bilge, F., Akman, Y. & Kelecioğlu, H. (2007). Öğretim elemanlarının işdoyumlarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 32-41.
• Bilgiç, R. (1998). The relationship between job satisfaction and personal characteristics of Turkish workers. Journal of Psychology, 132, 549-558.
• Bülbül, T. & Tunç, B. (2011). “Yeni” üniversite. Akademik kimlik, akademik yükseltmeler, çalışma koşulları ve ücretler. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem A.
• Cascio, J. (1989). Managing human resources: Productivity, quality of work life, profits. New York: McGraw-Hill.
• Duffy, M. K., Ganster, D. C. & Shaw, J. D. (1998). Positive affectivity and negative outcomes: The role of tenure and job satisfaction. Journal of Applied Psychology, 83, 950-959.
• Dutka, M. A. (2002). The relationship between job satisfaction and organizational climate for women http://escholarship.bc.edu/dissertations/AAI3043396/html. İndirme Tarihi: 19.06.2010. education administrators at five institutions.
• Elliott, J. (1990). Educational research in crisis: Performance. British Educational Research Journal, 16 (1), 3-18.
• Ergeneli, A. & Eryiğit, M. (2001). Öğretim elemanlarının iş tatmini: Ankara'da devlet ve özel üniversite karşılaştırması. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19 (2), 159‐178.
• Ergin, C. (1995). Akademisyenlerde tükenmişlik ve çeşitli stres kaynaklarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 12 (1-2), 37-50.
• Field, A. (2005). Discovering statistics. Using SPSS. London: SAGE.
• Gündüz, H. B. & Şahin, M. (2005). Özel ortaöğretim öğretmenlerinin kariyer gelişim sorunları. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 90-105.
• Hickson, C. & Oshagbemi, T. (1999). The effect of age on the satisfaction of academicians. International Journal of Social Economic, 26, 537-544.
• Hill, T. (1994). Primary headteachers: Their job satisfaction and future career aspirations. Educational Research, 36, 223-235.
• İnandı, Y. & Tunç, B. (2012). Kadın öğretmenlerin kariyer engelleri ile iş doyum düzeyleri arasındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2 (2), 203-222.
• Karakütük, K., Tunç, B., Bülbül, T. & Özdem, G. (2008). Eğitim fakültelerinin öğretim elemanı profili. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayını.
• Karasar, N. (1995). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler ve teknikler. Ankara: Sim Matbaası.
• Kemaloğlu, E. (2001). İş tatmini Yıldız Teknik Üniversitesi Temel İngilizce Bölümü İngilizce öğretim görevlilerinin iş tatmini üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kerr, C. (1994). Knowledge ethics and the new academic culture. Change: The Magazine of Higher Learning, 26 (1), 9-15.
• Korkmaz, A. (2003). Kariyer yönetimi ve kariyer planlama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Manisa.
• Küskü, F. (2001). Dimensions of employee satisfaction: A state university example. METU Studies in Development, 28 (2), 399-430.
• Long, J. S. (1978). Productivity and academic position in the scientific career. American Sociological Review, 43, 889‐908.
• Long, J. S., Allison, P. & McGinnis, R. (1979). Entrance into the academic career. American Sociological Review, 44 (5), 816‐830.
• Marginson, S. (2000). Rethinking academic work in the global era. Journal of Higher Education Policy and Management, 22 (1), 23-35.
• Martin, J. J. (2004). Simplifying the academic hierarchy. Academe, 88 (6), 36.
• Mattis, C. (2004). Women entrepreneurs: Out from under the glass ceiling. Women in Management Review, 19, 154-163.
• Mercer, D. (1997). Job satisfaction and the secondary headteacher. The creation of a model of job satisfaction. Scholl Leadership and Management, 17, 57-68.
• Murphy, K. R. & Davidshofer, C. O. (1991). Psychological testing. New Jersey: Prentice Hall.
• Mwamvenda, T. S. (1995). South–African graduate students locus of control, gender differences and academic performance. Psychological Reports, 77, 629-631.
• Oran, B. N. (1989). A study on job satisfaction of a group of academical staff in Marmara University. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Oshagbemi, T. (2000). Academics and their managers: A comparative study in job satisfaction. Personal Review, 28, 108-123.
• Öncel, T. A. (1998). Üniversite öğretim elemanlarının meslek doyum düzeylerine ilişkin bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Özkanlı, Ö. (2007). Türkiye’de kadın akademisyenlerin durumu. Eğitim ve Bilim, 32 (144), 59- 70.
• Özkanlı, Ö. & Korkmaz, A. (2002). Türkiye’de kadın akademisyenlerde cinsiyet ayrımcılığı konusundaki kanıların rol çatışmaları ile ilişkisi. Hacettepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 20, 155‐173.
• Özmen, Ö. T., Özer, P. S. & Saatçioğlu, Ö. Y. (2005). Akademisyenlerde örgütsel ve mesleki bağlılığın incelenmesine ilişkin bir örnek araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 6 (2), 1-14.
• Peria, M. & Baker, D. P. (1997). Job satisfaction among America’s teachers: Effects of workplace conditions, background characteristics and teacher compensation. Statistical http://nces.ed.gov/pubs97/97471.pdf. İndirme Tarihi: 05.07.2010. report. National Centre for Educational Statistics.
• Ronen, S. (1978). Job satisfaction and the neglected variable of job seniority. Human Relations, 31 (4), 297-308.
• Russel, E. A. (2006). Career activities and world view: Impact of an intervention using the career attitudes and strategies inventory. Dissertation Abstracts International, 66 (8), 4499B.
• Sağlam, A. (2007). Akademisyenlerin işe güdülenmesinde hijyen-güdülenme. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 52-57.
• Sağlamer, G. (2009). Women academics in science and technology with special reference to Turkey. Women status in the Mediterranean: their rights and sustainable development. (Edt: Ambrosi http://om.ciheam.org/om/pdf/a87/00801050.pdf İndirme Tarihi: 10.10.2012. ect.). Bari: CIHEAM, pp. 45-61.
• Schaufeli, B., Bakker, A. & Lloret, S. (2006). Burnout and work engagement: Independent factors or opposite poles. Journal of Vocational Behavior, 68, 165-174.
• Serinkan, C. & Bardakçı, A. (2009). Pamukkale Üniversitesi’ndeki akademik personelin iş tatminleri ve tükenmişlik düzeylerine ilişkin bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 115-132.
• Simon, S. & Lam, S. (1996). Total quality management and its impact on middle managers and front-line workers. Journal of Management Development, 15, 41-43.
• Sloane, P. J. & Ward, E. W. (2001). Cohort effects and job satisfaction of academics. Applied Economics Letters, 8, 787-791.
• Stone, L. (2003). Work family conflict coping strategies adopted by female married professionals in Hong Kong. Women in Management, 18, 23-26.
• Sun, Ö. H. (2002). İş doyumu üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi. Türkiye Cumhuriyeti Banknot Genel Müdürlüğü, Ankara
• Şimşek, M. Ş. (1999). Yönetim ve organizasyon. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2001) Using multivariate statistics. Needham Heights: Allyn & Bacon
• Taylor, J. (2001). The impact of performance indicators on the work of university academics: Evidence from Australian Universities. Higher Education Quarterly, 55(1), 42-61.
• Tekeli, İ. (2002-2003). Sosyal bilimcilerin performanslarının değerlendirilmesinde kullanılan ölçütleri tartışmaya açmak. Toplum ve Bilim, 95, 159-170.
• Tien, F. & Blackburn, R. (1996). Faculty rank system, research motivation, and faculty research productivity: Measure refinement and theory testing. The Journal of Higher Education, 67 (1), 2-22.
• Varca, P. E., Shaffer, G. S. & McCauley, C. D. (1983). Sex differences in job satisfaction revisited. Academy of Management Journal, 26, 348-353.
• Visakorpi, J., Stankovic, F., Pedrosa, J. & Rozsnyai, C. (2007). Türkiye’de yükseköğretim: Eğilimler, sorunlar ve fırsatlar. İstanbul: Graphis Matbaa.
• Wagner, S. L. & Rush, M. C. (2000). Altruistic organizational citizenship behaviour: Context, disposition, and age. Journal of Social Psychology, 140 (3), 379-392.
• Yıldız, N., Yolsal, N. & Kıyan, A. (2003). İstanbul Tıp Fakültesi’nde çalışan hekimlerde işdoyumu. İstanbul Tıp Fakültesi Mecmuası, 66, 47-59.
• Yılmaz, E. (2005). Akademik hayatta kadınların statüsü, istihdamı ve sorunları. ODTÜ-SDÜ karşılaştırması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Yılmaz, K. & Özdem, G. (2004). Norm kadro çalışmalarının üniversitelerde uygulanabilirliği: Nitel bir araştırma. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37 (2), 115-136.
• YÖK (2008). Türkiye’nin yükseköğretim stratejisi raporu. www.yok.gov.tr/ component/option, com_docman/task.../lang,tr/. İndirme Tarihi: 18.03.2010.
• Yükseköğretim Kanunu. (2547 sayılı YÖK Kanunu). http://www.mevzuat.adalet. gov.tr/html/565.html. İndirme Tarihi: 10.01.2012.