[Öğretmenlerin liderlik davranışları ile duygusal emekleri arasındaki ilişki]

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 2, 165 - 190, 01.10.2015

Tuğba Hoşgörür Yılmaz İlker Yorulmaz

Öz

Okul yöneticilerinin her alanda uzman olmaları mümkün değildir ve okul ile ilgili
verdikleri kararların sağlıklı olabilmesi için öğretmenlerin uzmanlık alanlarından
yararlanmaları kaçınılmazdır. Bir okul yöneticisi, öğretmenlerin sahip oldukları potansiyeli
sınıflarının dışında da kullanmalarını sağlayabilmelidir (Danielson, 2007). Bunu
gerçekleştirmek, onların liderlik özellikleri sergilemelerine ve geliştirmelerine izin vermek ve
liderlik yapabilmeleri için onlara uygun ortamı sağlamak anlamına gelir. Lider öğretmenler,
öğrencilerin öğrenme sürecindeki başarısını ana hedefleri olarak belirler ancak buna ek
olarak, diğer eğitimcilerle etkileşim içinde bulunarak hem kendilerini mesleki açıdan
geliştirirler hem de okul geliştirme çabalarına katkıda bulunurlar (Merideth, 2007, 3). Bir
lider öğretmen, tüm bunları yaparken sınıf içi ve sınıf dışındaki ortamlarda sürekli olarak
insanlarla etkileşim halinde olmak durumundadırlar. Kurdukları etkileşimin niteliği,
çabalarından elde edecekleri başarının temel belirleyicilerden biridir. Bu nedenle, lider
öğretmenlerin duygularını yönetmek konusunda da yetkin olmaları gerekmektedir.
Alanyazında duygusal emek olarak adlandırılan bu olgu, bugün öğretmenlerden beklenen
mesleki yeterliklerden biri haline gelmiştir (Yilmaz, Altinkurt, Guner, & Sen, 2015, 76)

Anahtar Kelimeler

Liderlik, Öğretmen liderliği, Duygusal emek, Öğretmenler

The relationship between teachers’ leadership behaviours and emotional labour

Öz

In this study, it was aimed to determine the relationship between teachers’ leadership and
emotional labour behaviours. The study was designed using correlational survey model. The
sample of the study consists of 340 teachers working in primary, secondary, high and
vocational high schools within the provincial capital of Muğla, Turkey, during the 2014-2015
academic year. The data was collected through application of the ‘Teacher Leadership Scale’
and the ‘Emotional Labour Scale’. For the analysis of the data, descriptive statistics, t-test,
ANOVA and multiple regression analysis were used. According to the results of the study
concerning the leadership behaviours, teachers think that the leadership behaviours of
teachers are importantly necessary and that they frequently exhibit these behaviours. The
results of the study concerning emotional labour indicate that teacher’s exhibit naturally felt
emotions dimension the most. This is followed respectively, by deep acting and surface
acting dimensions. The views of teachers regarding emotional labour significantly differ
according to gender, field and school type variables. Teachers’ exhibition levels of leadership
behaviours explain 4% of the total variance of their surface acting and deep acting
behaviours, and 6% of their naturally felt emotions.

Anahtar Kelimeler

Leadership, Teacher leadership, Emotional labour, Teachers

Kaynakça

• Altınkurt, Y., & Yılmaz, K. (2011). Secondary school teachers’ views on teachers’ leadership behaviours. Journal of Qafqaz University, 32, 104-113.
• Angelle, P. S., & DeHart, C. A. (2011). Teacher perceptions of teacher leadership: Examining differences by experience, degree, and position. NASSP Bulletin, 95(2), 141-160.
• Ashakanasy, N. M., & Humphrey, R. H. (2011). A Multi-level view of leadership and emotion: Leading with emotional labour. Sage handbook of leadership (Eds: A. Bryman, D. Collinson, K. Grint, B. Jackson, & M. Uhl-Bien). London, UK: Sage Publications. pp. 365–379.
• Ashforth, B. E., & Humphrey, R. H. (1993). EL in service roles: The influence of identity. Academy of Management Review, 18(1), 88-115.
• Aslan, M. (2011). Öğretmen liderliği davranışları ve sınıf iklimi: Öğretmen ve öğrenci görüşleri bağlamında bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Atman, R. B. (2010). Öğretmenlerin liderlik niteliklerinin sınıf yönetme becerilerine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Basım, H. N., Beğenirbaş, M., & Can Yalçın, R. (2013). Effects of teacher personalities on emotional exhaustion: Mediating role of emotional labour. Educational Sciences: Theory and Practice, 13(3), 1488-1496.
• Basım, N., & Beğenirbaş, M. (2012). Çalışma yaşamında duygusal emek: Bir ölçek uyarlama calısması. Yönetim ve Ekonomi, 19(1), 77-90.
• Başkaya Özbingöl, Z. (2013). Impact of emotional labour on organizational outcomes: A comparative study in public and private universities. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Beğenirbaş, M., & Turgut, E. (2014). İş performansının sağlanmasında çalışanın duygusal emeğinin ve örgütte güven algısının etkileri, "IS, GUC" Industrial Relations and Human Resources Journal, 16(3), 131-149.
• Beycioğlu, K. (2009). İlköğretim okullarında öğretmenlerin sergiledikleri liderlik rollerine ilişkin bir değerlendirme (Hatay ili örneği). Yayınlanmamış Doktora Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Beycioğlu, K., & Aslan, B. (2010). Teacher leadership scale: A validity and reliability study. Elementary Education Online, 9(2), 764-775.
• Beycioğlu, K., & Aslan, B. (2012). Teachers and administrators’ views on teacher leadership: A mixed methods study. Educational Administration: Theory and Practice, 18(2), 191-223.
• Blankstein, A. M. (2010). Failure is not an option: Six principals that guide student achievement in high-performing schools. CA: Corwin, Thousand Oaks.
• Boylan, M. (2013). Deepening system leadership: Teachers leading from below. Educational Management Administration & Leadership, 28, 1–16.
• Brotheridge, C. M. & Grandey, A. A. (2002). Emotional labour and burnout: Comparing two perspectives of ‚people work‛. Journal of Vocational Behavior, 60, 17-39.
• Brotheridge, C. M. & Lee, R. T. (2002). Testing a conservation of resources model of the dynamics of emotional labour. Journal of Occupational Health Psychology, 7(1), 57-67.
• Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi. Canlı, S. (2011). Resmi ve özel ilköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin sergiledikleri liderlik rollerine ilişkin algıları (Adıyaman ili örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Cevahiroğlu, E. (2012). İlköğretim branş öğretmenlerinin algıladıkları liderlik davranışları ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki (İstanbul ili Bayrampaşa ilçesi örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Crowther, F. & Olsen, P. (1997). Teachers as leaders - an exploratory framework. International Journal of Educational Management, 11(1), 6-13. doi: 10.1108/09513549710155410
• Çoruk, A. (2014). Yükseköğretim kurumlarında görev yapan idari personelin duygusal emek davranışları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 79-93.
• Danielson, C. (2006). Teacher leadership: That strengthens professional practice. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development. Danielson, C. (2007). The many faces of leadership. Teachers as Leaders, 65(1), 14-19.
• Demir, K. (2015). The Effect of organizational trust on the culture of teacher leadership in primary schools. Educational Sciences: Theory and Practice, 15(3), 621-634.
• Diefendorff, J. M., Croyle, M. H., & Gosserand, R. H. (2005). The dimensionality and antecedents of emotional labour strategies. Journal of Vocational Behavior, 66(2), 339- 357. Gül, R. (2010). Cumhuriyet’ten günümüze öğretmenin liderliğine ilişkin öğretmen görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat.
• Hochschild, A. R. (1983). The managed heart: Commercialization of human feeling. Berkeley, CA: University of California Press.
• Howey, K. R. (1988). Why teacher leadership? Journal of Teacher Education, 39(1), 28-31.
• Humphrey, R. H., Pollack, J. M., & Hawver, T. (2008). Leading with emotional labour. Journal of Managerial Psychology, 23(2), 151-168.
• Isenbarger, L., & Zembylas, M. (2006). The emotional labour of caring in teaching. Teaching and Teacher Education, 22(1), 120-134.
• Kaçan, G. (2004). Sınıf öğretmenlerinin mesleki gelişime ilişkin isteklilik düzeyleri. Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 57-66.
• Kölükçü, D. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin öğretmen liderliğini gösteren davranışlarının gereklilik ve sergilenme derecesine ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Başkent Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Lai, E., & Cheung, D. (2015). Enacting teacher leadership: The role of teachers in bringing about change. Educational Management Administration & Leadership, 43(5), 673-692.
• Latchem, C., & Hanna, D. E. (2001). Leadership in open and flexible learning. Leadership for 21st century learning: Global perspectives from educational innovators (Eds: C. Latchem & D.E. Hanna). London: Routledge. pp. 53-62.
• Lazanyi, K. (2009). The role of leaders’ emotions. APSTRACT-Applied Studies in Agribusiness and Commerce, 3(3-4), 103-109.
• Li, Y. L. (2015). The culture of teacher leadership: A survey of teachers’ views in Hong Kong early childhood settings. Early Childhood Education Journal, 43, 435-445.
• Mengenci, C. (2015). The Determination of the relationship between job satisfaction, emotional exhaustion and emotional labour. Ege Academic Review, 15(1), 127-139.
• Merideth, E. M. (2007). Leadership strategies for teachers. 2nd edition. Thousand Oaks, CA: Corwin.
• Oğuz, E. (2010). Dağıtılmış liderlik. Yönetimde yeni yaklaşımlar (Edt: H. B. Mumduhoğlu & K. Yılmaz). Ankara: Pegem Akademi. pp. 157-174.
• Oktuğ, Z. (2013). The Moderating effect of perceived organizational prestige on the relationship between perceived organizational support and the acting mechanisms of emotional labour. Electronic Journal of Social Sciences, 12(46), 370-381.
• Sisley, R., & Smollan, R. (2012). Emotional labour and self-determination theory: a Continuum of extrinsic and intrinsic causes of emotional expression and control. New Zealand Journal of Employment Relations, 37(2), 41-57.
• Truta, C. (2014). Emotional labour and motivation in teachers. Procedia - Social and Behavioral Sciences 127, 791-795.
• Yıldırım, H. (2009). Öğretmenlerin liderlik davranışlarının öğrenci saldırganlık eğilimine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Yılmaz, A.İ. (2013). İlköğretim okulu öğretmenlerinin paylaşılan liderlik davranışları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Yılmaz, K., Altınkurt, Y., Güner, M., & Şen, B. (2015). The Relationship between teachers’ emotional labour and burnout level. Eurasian Journal of Educational Research, 59, 75-90.
• Yörük, T., & Günbayı, İ. (2015). Teachers’ opinions on the rotation planned to be applied to teachers. Journal of Research in Education and Teaching, 4(2), 59-72.