ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN ELEŞTİREL OKUMA ÖZYETERLİKLERİ

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 7, 40 - 55, 30.12.2017

Serpil Özdemir

Öz

Bu araştırmanın amacı
ortaokul öğrencilerinin eleştirel okuma özyeterliklerini belirlemektir. Araştırma
tarama yöntemi ile yapılmıştır. Araştırmaya Bartın’da, 3 ortaokulda 5., 6., 7.
ve 8. sınıflarda okuyan 378 öğrenci katılmıştır. Veri toplama aracı olarak
Eleştirel Okuma Ölçeği kullanılmıştır.

Araştırma sonucunda
öğrencilerin eleştirel okuma özyeterliklerinin orta düzeyde olduğu, cinsiyete
göre anlamlı fark olmadığı, anne ve baba eğitim durumu yüksek olan öğrencilerin
lehine ve sınıf düzeyine göre 5. sınıflar lehine anlamlı farklar olduğu
görülmüştür. Ayrıca aylık gelir, bir yılda okunan ders dışı kitap sayısı ve
Türkçe dersi başarı notu ile eleştirel okuma özyeterliği arasında olumlu yönde
anlamlı ilişkiler belirlenmiştir.

Araştırmanın en çok
dikkat çeken bulgusu 5. sınıfların eleştirel okuma özyeterliğinin üst
sınıflardan fazla olmasıdır. Oysa eleştirel okuma becerisinin süreç içinde
gelişmesi beklenir. Bu sonuç öğrencilerin ders dışı okumaları ilkokulda daha
çok yapmaları ve sınıf düzeyi arttıkça ders dışı okumanın azalması ile ilişkili
görünmektedir. Türkçe haftalık ders saatleri azaldıkça öğretmenler bilgi
aktarımına odaklanmakta ve okumanın niteliğinden uzaklaşmaktadır. Öğretmenlerin
konuyla ilgili yetkinliğini artırmak için hizmet içi eğitimler verilmelidir.
Ailenin sosyoekonomik durumundan çocukların olumsuz etkilenmemesi için ebeveynlere
çocuklara nasıl destek olabilecekleri konusunda bilgi verilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Eleştirel okuma, , ortaokul, , özyeterlik

Kaynakça

• Akyol, A. (2011). 2005 ilköğretim ikinci kademe Türkçe dersi öğretim programında eleştirel okuma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• Altunsöz, D. (2016). Türkçe dersi 4. sınıf öğretim programının öğrencilerin eleştirel okuma becerilerini geliştirme açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bartın Üniversitesi, Bartın.
• Aşılıoğlu, B. (2008). Bilişsel öğrenmeler için eleştirel okumanın önemi ve onu geliştirme yolları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 1-11. http://www.zgefdergi.com/Makaleler/1308141269_10_01_Asilioglu.pdf adresinden 10 Mart 2017 tarihinde indirilmiştir.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.) Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Çam, B. (2006). İlköğretim öğrencilerinin görsel okuma düzeyleri ile okuduğunu anlama, eleştirel okuma ve Türkçe dersi akademik başarıları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Dal, S. (2012). İlköğretim 5. sınıf Türkçe dersinde eleştirel okuryazarlık uygulamaları: Bir eylem araştırması. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Duran, E. (2013). Türkçe dersi öğretim programlarında eleştirel okuma. The Journal of Academic Social Science Studies, 6 (2), 351-365. http://www.jasstudies.com/Makaleler/1736870875_20duranerol_T-351-365.pdf adresinden 10 Mart 2017 tarihinde indirilmiştir.
• Emiroğlu, H. (2014). Eleştirel okuma öğretiminin eleştirel okuma becerisine etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Düzce Üniversitesi, Düzce.
• Gay, L. R. (1996). Educational Research. Florida: Prentice-Hall.
• Gündüz, B. (2015). Üniversite 1. sınıf öğrencilerinin kitap okuma alışkanlıkları ve eleştirel okuma becerileri üzerine bir durum çalışması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, Ankara.
• Güven, M. ve B. Çam Aktaş. (2013). Eleştirel okuma ve görsel okuma arasındaki ilişki. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 3 (6), 31-45. http://www.ijocis.com/index.php/ijocis/article/view/5/4 adresinden 10 Mart 2017 tarihinde indirilmiştir.
• Işık, H. (2010). Lise öğrencilerinin eleştirel okuma seviyeleri ve eleştirel okuma seviyeleri ile eleştirel düşünme eğilimleri ve okuma sıklıkları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Karabay, A. (2012). Eleştirel okuma-yazma eğitiminin Türkçe öğretmeni adaylarının akademik başarılarına ve eleştirel okuma-yazma düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Karasakaloğlu, N., Saracaloğlu, A. S. ve Yılmaz Özelçi, S. (2012). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel okuma öz-yeterliklerine ilişkin algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (19), 405-422. http://sbed.mku.edu.tr/article/view/1038000334/1038000169 adresinden 18 Mart 2017 tarihinde indirilmiştir. Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. (20. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kurbanoğlu, S. S. (2004). Öz-yeterlik inancı ve bilgi profesyonelleri için önemi. Bilgi Dünyası, 5 (2), 137-152. http://bd.org.tr/index.php/bd/article/view/264/256 adresinden 18 Mart 2017 tarihinde indirilmiştir.
• MEB. (2016). Türkçe dersi öğretim programı . (1-8. Sınıflar). Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu.
• Ogurlu, Ü. (2014). Üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin okuma ilgisi, tutumu ve eleştirel okuma becerileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 15 (2), 29-41. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ozelegitimdergisi/article/view/5000162229/5000146101 adresinden 19 Mart 2017 tarihinde indirilmiştir.
• Özdemir, E. (2007). Eleştirel okuma. (7.Basım). Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Özmutlu, P., Gürler, İ., Kaymak, H. ve Demir, Ö. (2014). Ortaokul öğrencilerinin eleştirel okuma becerilerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9 (3), 1121-1133. http://turkishstudies.net/Makaleler/593448977_67%C3%96ZMUTLU%20PINAR%20EDE-1121-1133.pdf adresinden 19 Mart 2017 tarihinde indirilmiştir.
• Potur, Ö. (2014). Ortaokul Türkçe derslerinde eleştirel okuryazarlık eğitimi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Sadioğlu, Ö., ve Bilgin, A. (2008). İlköğretim öğrencilerinin eleştirel okuma becerileri ile cinsiyet ve anne-baba eğitim durumu arasındaki ilişki. İlköğretim Online, 7 (3), 814-822. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ilkonline/article/view/5000038235/5000037092 adresinden 19 Mart 2017 tarihinde indirilmiştir.
• Senemoğlu, N. (2002). Gelişim öğrenme ve öğretim kuramdan uygulamaya. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Söylemez, Y. (2015). Ortaokul öğrencilerine yönelik eleştirel temel dil becerileri ölçeklerinin geliştirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi, Erzurum. Ünal, E. (2006). İlköğretim öğrencilerinin eleştirel okuma becerileri ile okuduğunu anlama ve okumaya ilişkin tutumları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Osman Gazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Yalınkılıç, K. ve Çelik, M. E. (2011). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin ayrı değişkenler bağlamında eleştirel okuma becerilerine ait görünümleri. 4. Uluslararası Türkçenin Eğitimi-Öğretimi Kurultayı, 8-9 Eylül 2011, (s.61-66), Sakarya: Sakarya Üniversitesi.