TÜRKİYE'DE KADIN ÇALIŞANLARIN İŞ YAŞAM DENGESİNİ ŞEKİLLENDİRMEDE ATAERKİLLİĞİN ROLÜ

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 82 - 98, 30.12.2020

Cansu Bakıcı , Erhan Aydın

Öz

Bu makale, kadın çalışanlar için ataerkilliğin iş yaşam dengesi üzerindeki etkilerini araştırmayı amaçlamaktadır. Söz konusu amaca ulaşabilmek için, kadın çalışanların cinsiyet, kültür, din ve inanış gibi iş-yaşam dengesine etki edebilecek boyutları tartışılmaktadır. Bu bahsi geçen tartışmalara dayanarak ve iş-yaşam dengesi üzerine yapılan uluslararası araştırmalar göz önünde bulundurularak yapılan bu çalışmada, Türkiye’deki kadın çalışanların iş-yaşam dengesini şekillendirmede ataerkilliğin rolünü gösteren kavramsal bir yaklaşım benimsenmiştir. Çalışmanın bulguları, Türkiye bağlamında kadın çalışanların deneyimlerini, kültürel çeşitliliğin rolünü ve iş yaşam dengesi ile ilgili teorileri vurgulamaktadır. Sonuç olarak, bu çalışma ataerkillik rolünü göz önünde bulundurarak iş-yaşam dengesine ve kadın çalışanlara kapsamlı bir yaklaşım sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İş yaşam dengesi, ataerkillik, kadın çalışanlar

Teşekkür

Makaleyi yazmamda çok yardımcı olan danışman hocam Erhan Aydın'a teşekkür ederim.

THE ROLE OF PATRIARCHY IN SHAPING WORK-LIFE BALANCE OF WOMEN EMPLOYEES IN TURKEY

Öz

This article aims at exploring the impact of patriarchy on work-life balance for women employees. In order to achieve this aim, this study discusses the dimensions that can have an impact of work-life balance of women employees such as gender, culture and religion. Based on the aforementioned discussions, this study creates a conceptual approach that demonstrates the role of patriarchy in shaping work-life balance of women employees in Turkey through considering international research on work-life balance. The findings of this study highlight the theories related to work-life balance, the role of cultural diversity and the experiences of women employees in the context of Turkey. As a result, this study provides a comprehensive approach to work-life balance and women employees by considering the role of patriarchy.

Anahtar Kelimeler

Work-life balance, patriarchy, women employees

Kaynakça

• Abendroth, A.-K., & Dulk, L. (2011). Support for the work-life balance in Europe: the impact of state, workplace and family support on work-life balance satisfaction. Work, Employment and Society, 25(2), 234–256.
• Adisa, T.A., Abdulraheem, I. & Isiaka, S.B. (2018). Patriarchal hegemony: investigating the impact of patriarchy on women’s worklife balance. Emerald Publishing Limited, 34(1), 19-33.
• Aryee, S., Srinivas, E.S., & Tan, H.H. (2005). Rhythms of life: Antecedents and outcomes of work–family balance in employed parents. Journal of Applied Psychology, 90, 132–146.
• Aydın, E. (2019). Göçmen Kadın Çalışanların İş Yaşam Dengesine Kavramsal Bir Yaklaşım. Bitlis Eren Üniversitesi1 İ.İ.B.F. Dergisi, 4(2), 175-187.
• Aytaç, S. & Sevüktekin M. (2002). Çağdaş Sanayi Merkezlerinde Kadın İşgücünün Konumu: Bursa Örneği, Ankara: TİSK Yayınları, N: 219.
• Başak, S. (2010). Genelleşmiş Güven ve Toplumsal Cinsiyet. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 27(1), Haziran, 53-71.
• Baughn, C.C., Chua, B.L. & Neupert, K.E. (2006). The normative context for women’s participation in entrepreneurship: a multi-country study. Entrepreneurship Theory and Practice, 30(5), 687-708.
• Besler, S. & Oruç, İ. (2010). Türkiye’de ve Yazılı Basında Kadın Yöneticiler. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 17-38.
• Brush, C.G. (1992). Research on women business owners: past trends, a new perspective and future directions. Entrepreneurship, Theory and Practice, 16(4), 5-33.
• Burchell, B.J., Ladipo, D. & Wilkinson, F. (2001). Job insecurity and work intensification. London: Routledge, 77-91.
• Caputo, R. & Dolinsky, A. (1998). Women’s choice to pursue self-employment: the role of financial and human capital of household members. Journal of Small Business Management, 36, 8-17.
• Connell, R.W. (2005). A really good husband. Work/life balance, gender equity and social change. Australian Journal of Social Issues, 40(3), 369–383.
• Coşkun B. (2014). Kadınların yönetim kademelerinde ilerlemeleri önündeki engeller: Nitel bir analiz, Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Dedeoğlu, S. (2012). Tekstil ve hazır giyim sektöründe çalışan genç yetişkin kadın işçilerin çalışma sebepleri ve aile ilişkileri. Turkish Studies, 14(6), 3083-3103.
• Ergöl Ş., Koç G., Eroğlu K. & Taşkın L. (2012). Encountered difficulties of female research assistants at domestic and business life in Turkey. Journal of Higher Education and Science, 2(1), 43-49.
• Estes, S. B., Noonan M. C. & Maume, D. O. (2007). Is Work­family policy use related to the gendered division of housework. Journal of Family and Economic Issues, 28, 527­-545.
• Feeney, M. K., & Stritch, J. M. (2019). Family-friendly policies, gender, and work–life balance in the public sector. Review of Public Personnel Administration, 39(3), 422-448.
• Gökçil, T. (2019). Girişimcilik ve kadın girişimciliği iş yaşam dengesinde engel ve fırsat analizi: konya ili örneği. KTO Karatay Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
• Gönüllü, M., & İçli, G. (2001). Çalışma yaşamında kadınlar: Aile ve iş ilişkileri. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi. 25(1), 81-­100.
• Greenhaus, J.H., & Allen, T.D. (2011). Work–Family Balance: A Review and Extension Of The Literature. In J.C. Quick & L.E. Tetrick (Eds.), Handbook of Occupational Health Psychology. American Psychological Association, 2, 165–183.
• Gregory, A., & Milner, S. (2009). Editorial: Work-life balance: A matter of choice? Gender, Work & Organization, 16(1), 1–13. 
• Güder, S. (2019). Türkiye'de çalışan kadın ve iş yaşam dengesi, Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi.
• Gülcan, S. (2004). İşletmelerde kadın-erkek ayrımcılığı ve cinsel taciz. Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• Haar, J. & Spell, C.S. (2003). Where is the justice? examining work–family backlash in new zealand: the potential for employee resentment. New Zealand Journal of Industrial Relations, 28(1), 59–75.
• Halford, S. (2006). Collapsing the boundaries? Fatherhood, organization and homeworking. Gender, Work & Organization, 13(4), 383–402.
• Harriden, J. (2012). The authority of influence, women and power in burmese history. Gendering Asia, Nordic Institute Of Asian Studies, Series, no.7.
• Herrbach, O. & Mignonac K. (2012). Perceived gender discrimination and women’s subjective career success: the moderating role of career anchors. Industrial Relations, 67(1), 25–50.
• Hill, E.J., Hawkins, A.J., Ferris, M., & Weitzman, M. (2001). Finding an extra day a week: the positive influence of perceived job flexibility on work and family life balance. Family Relations: Interdisciplinary Journal Of Applied Family Studies, 50, 49–58.
• Işık, D. (2019). Eğitimli çalışan kadının çalışma hayatında ve aile hayatındaki ataerkil örüntülerin çalışma algısına etkisi, Beykent Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
• İrey, Ç. (2011). Türkiye üniversitelerinde kadın emek gücü, selçuk üniversitesi kadın akademisyenler üzerine bir araştırma, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• James, A. (2014). Work-life ‘balance’, recession and the gendered limits to learning and innovation (or, why it pays employers to care). Gender, Work and Organization, 21, 273–94.
• Kapız, S. Ö. (2002). İş-Aile yaşamı dengesi ve dengeye yönelik yeni bir yaklaşım: sınır teorisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(3), 139-153.
• Karaca, A. (2007). Kadın yöneticilerin kariyer engelleri: cam tavan sendromu üzerine uygulamalı bir araştırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Keklik, A. (2020). İş Yaşam Dengesinin Daha İyi Yaşam Endeksi Çerçevesinde Değerlendirilmesi: OECD Ülkeleri Üzerine Bir İnceleme. Kırklarerli Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi. King, E. B., Bodsford, W. E., & Huffman, A. H. (2009). Work, family, and organizational advancement: does balance support the perceived advancement of mothers? Sex Roles, 61, 879­-891.
• Kocacık, F., & Gökkaya, V. B. (2005). Türkiye’de çalışan kadınlar ve sorunları. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(1), 195­-219.
• Kozak, E. (2020). Çalışan kadınların iş-yaşam dengesi üzerine sosyolojik bir analiz: turizm sektörü örneği. Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Lewis, S. & Beauregard, T.A. (2018). The meanings of work-life balance: a cultural perspective. The Cambridge Handbook Of The Global Work Family Interface, Cambridge University, 720-732.
• Lewis, S. & Cooper, C.L. (1999). The work–family research agenda in changing contexts. Journal of Occupational Health Psychology 4(4), 382–93.
• Lyness, K. S., & Judiesch, M. K. (2013). Gender egalitarianism and work-life balance for managers: multisource perspectives in 36 countries. Applied Psychology, 63(1), 96–129.
• Mirage, L. (1994). Development of an instrument measuring valence of ethnicity and perception of discrimination. Journal of Multicultural Counseling And Development, 22, 49–59.
• Narin, M., Marşap A. & Gürol M.A. (2006), Global kadın girişimciliğinin maksimizasyonunu hedefleme: uluslararası arenada örgütlenme ve ağ oluşturma. Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 8(1), 65-78.
• Okpe, O. (2005). Mainstreaming gender in the african development process: A critic of nepad and the women question. “Education” in Africa Atlases (Nigeria) Paris-France, Les Editions J.A., 115-118.
• Özarı, E. (2019). Çalışma Yaşamı Kalitesi Ve İş-Yaşam Dengesi Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, İzmir. Parlaktuna, İ. (2010). Türkiye’de cinsiyete dayalı mesleki ayrımcılığın analizi. Ege Akademik Bakış, 10(4), 1217–1230.
• Pedersen, D. E., Minnotte, K. L., Kiger G., & Mannon, S. E. (2009). Workplace policy and environment, family role qualityband positive family­to­work spillover. Journal of Family and Economic Issues, 30, 80-­89.
• Pillinger, J. (2002). The politics of time: can work-life balance really work? Equal Opportunities Review, 107, 18-21.
• Rawat, P. (2014). Patriarchal beliefs, women’s empowerment and general well-being. The Journal for Decision Makers, 39(2), 43-55.
• Rehman, S., Roomi, M. A. (2012). Gender and work-life balance: A phenomenological study of women entrepreneurs in Pakistan. Emerald Article, 19(2), 210.
• Robinson, P.B. & Sexton, E.A. (1994). The Effect of education and experience on self-employment success. Journal of Business Venturing, 9, 141-56.
• Singh, R., & Greenhaus, J. H. (2004). The relation between career decision-making strategies and person-job fit: a study of job changers. Journal Of Vocational Behavior, 64(1), 198–221.
• Smithson, J. & Stokoe, E.H. (2005). Discourses of work–life balance: negotiating ‘genderblind’ terms in organizations. Gender Work & Organization, 12(2), 147–68.
• Søndergaard, (2000). Destabilizing discursive analyses: guiding poststructuralist research. Gyldendal Akademisk, 60-105.
• Soysal, A. (2010). Türkiye’de kadın girişimciler: engeller ve fırsatlar bağlamında bir değerlendirme. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(1), 84-114.
• Strazdins, L. & Broom, D. H. (2004). Gender imbalance in emotional work and women’s psychological distress. Journal of Family Issues, 25(3), 356–78.
• Sullivan, C. & Lewis, S. (2001). Home-based telework, gender and the synchronization of work and family: Perspective of teleworkers and their co-residents. Gender, Work and Organization, 8(2), 123-145.
• Sultana, A. (2010). Patriarchy and women’s subordination: A theoretical analysis. The Arts Faculty Journal, 1-18.
• Sümer S., Smithson J., Dores Guerreiro M. & Granlund, L. (2008). Becoming working mothers: reconciling work and family at three particular workplaces in Norway, The UK, and Portugal. Community, Work and Family, 11, 365–84.
• Tang, N. & Cousins, C. (2005). Working time, gender and family: an east–west european comparison. Gender, Work & Organization, 12(6), 527–50.
• Terzioğlu, F. & Taşkın, L. (2008). Kadının toplumsal cinsiyet rolünün liderlik davranışlarına ve hemşirelik mesleğine yansımaları. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(2), 62-67.
• Topcuoğlu, R. (2010). kadın emeği ve işgücü piyasasında yeni eğilimler: kısmi zamanlı çalışma ve ev eksenli çalışma. Kadın Emeği Konferansı Kadın İstihdamı Ve Sorun Alanları Bildiri Kitabı, 67-80.
• Tüzen, E. (2002). Çalışan kadınlarda kariyer planlama süreçlerini etkileyen kişisel faktörlerin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Valcour, M. (2007). Work-Based resources as moderators of the relationship between work hours and satisfaction with work-family balance. Journal of Applied Psychology, 92(6), 1512–1523.
• Wolf­Wendel, L. E., & Ward, K. (2006). Academic life and motherhood: Variations by institutional type. Higher Education, 52, 487­52.