SİYAH AMBALAJLI ÇOCUK VE GENÇLİK KİTAPLARI: TÜRKİYE'DE ÇOCUK EDEBİYATI VE SANSÜR

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 17, 31.03.2021

Hakan Dedeoğlu , Ömer Erbasan

https://doi.org/10.31465/eeder.849952

Cited By: 1

Öz

Çocuk edebiyatı ürünlerinin sayısı her geçen gün artmakta ve her gün onlarca yeni çocuk kitabı piyasaya sürülmektedir. Bu durum çocuk kitaplarına verilen önemin geçmişe nazaran arttığını göstermektedir. Çocukların eğitiminde aile ve okullar kadar önemli olan bir diğer unsur da çocuk edebiyatıdır. Kitaplar aracılığıyla çocuklara sunulan açık ve örtülü mesajlar, çocuğun dünyaya ilişkin bakış açısı ve duruşunu etkileme gücüne sahip öğelerdir. Kitapların çocukları etkileme gücü, sansürün çocuk kitaplarında da görülmesinin sebeplerinden biridir. Yakın bir geçmişte Türkiye’de üçü çocuklar ve gençler için yazılmış olmak üzere toplamda 4 kitabın muzır (zararlı) ilan edilmesinin ardından “sansür” tekrar gündeme gelmiştir. Çalışmamızda adı geçen kitaplar tanıtılarak kısıtlama kararının alınmasına gerekçe olabilecek bölümler tespit edilmeye çalışılmış ve bu bölümlerle ilgili genel değerlendirmeler yapılmıştır. Sansürün en masum gerekçesi genellikle toplum yararı olmuştur. Peki, gerçekten böyle mi? Bu sorunun cevabını tam olarak verebilmek mümkün olmasa da sansür bu amaca (toplum yararına) gerçekten hizmet etmekte midir? Soruyu sadeleştirmek gerekirse sansür çözüm müdür? Bu sorular ışığında çalışma çocukların hangi kitabı okuması veya okumaması gerektiği kararı bir kurula veya zümreye bırakıldığında, çocuklarımız o yasağı koyanlar gibi düşünmeye ve inanmaya mahkûm edilmiş olacaklarını vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk edebiyatı, gençlik edebiyatı, sansür, muzır, yasaklı kitap

CHILDREN AND YOUTH BOOKS IN BLACK PACKAGING: CENSORSHIP AND CHILDREN'S LITERATURE IN TURKEY

Öz

With dozens of new children’s books published every day, the number of children's literature products is steadily growing, which indicates that the emphasis placed on children’s books today is remarkably stronger than it was in the past. Children's literature plays just as critical a role as family and schools do in the education of a child. The explicit and implicit messages presented to a child through books help shape the child's worldview. The power of books to influence children is one of the reasons for exercising censorship on children's books. The phenomenon of "censorship” has made a comeback after four books, three of which were written for children and young people, have been recently declared obscene (harmful). In this study, these censored books were introduced and the sections that may have formed the basis for the censorship decision were discussed, followed by an overall assessment of these sections. The most frequent justification for censorship has often given as the common good. However, is it really the case? Does censorship really serve this purpose (the common good)? To simplify the question, is censorship the solution? This study highlights that when the decisions on which book children should or should not read are left to a board or a certain group, children will be forced to think and believe like those who make these decisions

Anahtar Kelimeler

Children's Literature, Youth Literature, Censorship, Harmful, Banned book

Kaynakça

• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulundan (2019, 27 Eylül). Resmî Gazete (Sayı: 30901). https://www.resmigazete.gov.tr/ilanlar/eskiilanlar/2019/09/20190927-4%20(7).pdf. Erişim tarihi: 01.06.2020.
• Arslan, Tunca (2018). Bu kitap poşete konulacak! http://www.gercekedebiyat.com/haber-detay/bu-kitap-posete-konulacak/3116 Erişim tarihi: 14.08.2020.
• Başbakanlık Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulundan (2017, 21 Aralık). Resmî Gazete (Sayı: 30277). https://www.resmigazete.gov.tr/ilanlar/eskiilanlar/2017/12/201712214.htm#%C3%A701. Erişim tarihi: 01.06.2020.
• Beagley, David Edward (2008). Censorship in Children's Literature, The Looking Glass: New Perspectives on Children's Literature, 12(2).
• Brami, E. (2017). Kız Çocuk Hakları Bildirgesi, çev. Burcu Uğuz, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Brami, E. (2019). Erkek Çocuk Hakları Bildirgesi, çev. Burcu Uğuz, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Butler University. (2014). Banned Books: Reasons for Banning Books, http://libguides.butler.edu/c.php?g=34189&p=217686. Erişim tarihi: 10.10.2020.
• Cavallo, F., Favilli, E. (2019). Asi Kızlara Uykudan Önce Hikâyeler (50. Baskı), çev. Deniz Öztok, İstanbul: Hep Kitap.
• Censorship in Children's Literature. (2019, 17 Aralık). https://www.encyclopedia.com/children/academic-and-educational-journals/censorship-childrens-literature. Erişim Tarihi: 15.04.2020.
• Cumhuriyet. (2014, 26 Haziran). Yıllar öncesinin "yasaklı" kitabı: Oğlak Dönencesi. Cumhuriyet. http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/kitap/87149/bolum/23/video.html. Erişim tarihi: 09.09.2020.
• Cumhuriyet. (2018, 8 Aralık). 'Osmanlı'da Oğlancılık' Poşetten Ççıktı. Cumhuriyet. http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/1163987/osmanlida-oglancilik-posetten-cikti.html. Erişim tarihi: 25.10.2020.
• Çalışkan, Çağrı (2019). II. Abdülhamid Döneminde Kitaplar Üzerinde Sansür Uygulamaları (1876-1909), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Denizli.
• Demirel, Fatmagül (2007). II. Abdülhamid Döneminde Sansür, İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Dilek, Aytaç (2017). Resimli Hikâye Kitaplarında Yer Alan Oyuncakların İncelenmesi, Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 1(1), s. 81-93.
• Duman, Faruk (2016, 25 Ekim). Tarihimizde “Bitmeyen Aşk”. https://canyayinlari.com/yazidetay/10231/tarihimizde-bitmeyen-ask-/.
• Erdoğan, Fatih (2017, Kasım). Çocuk Edebiyatı Denetlenmeli Mi? Çocuk Edebiyatı Muhabbeti. http://tazekitap.com/wp-content/uploads/2017/12/cocuk-edebiyati-muhabbeti-dergisi.pdf.
• Fitzsimmons, Richard (1996). Censorship, Intellectual Freedom, Librarianship and The Democratic State. Libraries, Books, Ideology During the Second World War (1939–1945). National Library of Latvia, Riga, Latvia.
• Hannabus, Stuart, Allard, Mary (2001). Issues of Censorship, Library Review, 50(2), s. 81–89.
• Hunt, Peter (1997). Censorship and Children's Literature in Britain Now, or, the Return of Abigail, Children's literature in Education, 28(2), s. 95-103.
• Kennedy, Elizabeth (2019, 3 Temmuz). Kids' Book Censorship: The Who and Why. https://www.thoughtco.com/childrens-book-censorship-overview-626315. Erişim tarihi: 01.12.2020.
• Kidega. (2019). Yasaklanan 10 Kitap ve Yasaklanma Gerekçeleri. https://kidega.com/blog/yasaklanan-10-kitap-ve-yasaklanma-gerekceleri. Erişim tarihi: 01.07.2020.
• Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu İşbaşında. (2019, 1 Ekim). Türkiye Yayıncılar Birliği Basın Bülteni. https://turkyaybir.org.tr/kucukleri-muzir-nesriyattan-koruma-kurulu-isbasinda/#.Xf31e5MzbIV. Erişim tarihi: 15.08.2020.
• Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kanunu. (1927, 7 Temmuz). Resmî Gazete. (Sayı: 627). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.1117.pdf. Erişim tarihi: 14.08.2020.
• MacLeod, Anne Scott (1983). Censorship and Children's Literature, The Library Quarterly: Information, Community, Policy, 53(1), s. 26-38.
• Marakoğlu, Alper Ozan (2008). Edebiyat Eserleri Açısından Müstehcenlik Suçu ve Bilirkişilik, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü: İstanbul.
• McMahon, Regan (2019, 27 Eylül). Why Your Kid Should Read Banned Books. Washingtonpost. https://www.washingtonpost.com/lifestyle/2019/09/27/why-your-kid-should-read-banned-books/. Erişim tarihi: 14.07.2020.
• Molz, Redmond Kathleen (1990). Censorship Issues in American Libraries, Library Trends, 39(1/2), s. 18–35.
• Muller, Beate (2004). Censorship and Cultural Regulation: Mapping The Territory, Censorship & Cultural Regulation in The Modern Age, ed. Beate Muller, s. 1-31, Brill Rodopi.
• Oppenheim, Charles, Smith, Victoria (2004). Censorship in Libraries. Information Services & Use, 24(2004), s. 159–170.
• Ören, Sevde Nur (2019). Behiç Ak’ın Çocuk Kitaplarındaki Eğitici İletiler Üzerine Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.
• Petley, Julian (2009). Censorship: A Beginner’s Guide. Oxford: Oneworld Publications.
• Primiani, Alex (2018, 14 Kasım). Under Recent Propaganda Law, Russian Publishers Are Erasing Queer Stories From Forthcoming Titles. https://www.mhpbooks.com/under-recent-propaganda-law-russian-publishers-are-erasing-queer-stories-from-forthcoming-titles/. Erişim tarihi: 14.06.2020.
• Reichman, Henry (2001). Censorship and Selection: Issues and Answers for Schools (3. Baskı), Chigago and London: American Library Association.
• Robinson, Kerry H. (2013). Innocence, Knowledge and The Construction of Childhood, London: Routledge.
• Schneider, Jenifer Jasinski (2016). What is Children’s Literature?, The Inside, Outside and Upside Downs of Children’s Literature: From Poets and Pop-Ups to Princesses and Porridg, Ed. Jenifer Jasinski Schneider, (9-27) içinde, The University of South Florida Library.
• Stavans, Ilan, Albin, Verónica (2008). Knowledge and Censorship, New York: Palgrave Macmillan.
• Sunay, Sunay (2016, Ekim). Çocuklar İçin Yasaklı Edebiyat. Remzi Kitabevi Kitap Gazetesi. http://www.remzi.com.tr/kitap-gazetesi/cocuklar-icin-yasakli-edebiyat-1: Erişim tarihi: 10.07.2020.
• Türk Dil Kurumu. (2019). Güncel Türkçe Sözlük, https://sozluk.gov.tr/?kelime=. Erişim tarihi: 17.07.2020.
• Winch, Chris (1993). Should Children’s Books Be Cencored? Westminster Studies in Education, 16(1), s. 41-51.
• Wright, Darrell Lee (2013). A Brief Look at the History of Censorship, https://archive.org/details/ABriefLookAtTheHistoryOfCensorship. Erişim tarihi: 14.08.2020.