DİRENEN BİR KADININ ROMANI: HANDAN

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 19 - 42, 24.03.2022

Alev Onder

https://doi.org/10.31465/eeder.1022274

Cited By: 1

Öz

Halide Edib Adıvar’ın 1912 tarihinde yayımlanan Handan romanı çelişki ve çatışmalarla dolu iç dünyası nedeni ile buhrana sürüklenen kadın karakterin trajedisini anlatır. Romanda hem geleneksel hem de modern değerlerin bir arada olduğu yenileşme döneminin, kadının bireysel ve toplumsal konumuna yansıması yasak aşk ve evlilik teması üzerinden ele alınır. Bu çalışmada başta Handan olmak üzere roman karakterlerinin kimliklerinin kurgusu değerlendirilmektedir. Zıt unsurlara sıkça yer verilen romanda karakterlerin özellikle kadın erkek ilişkilerinde tahakküm kavramına yaklaşımları irdelenmektedir. Farklı karakterlerin gözünden anlatılan ve yasak aşk nedeni ile ölüme sürüklenen Handan’ın çelişki ve iç çatışmalarının sebepleri ele alınmaktadır. Kadınların eğitimi, siyasi ve sosyal hakları için mücadele etmiş önemli bir yazar olan Halide Edib’in bireysel kimliği romanda Handan’ın kimlik inşasına yansımıştır. Romanda karakterlerin dünyasındaki çelişki ve çatışmalara yazarın bakış açısı nasıldır? Çalışmamızda bu sorunun yanıtı araştırılmaktadır. Kadının sosyal yaşamda görünür olması ve haklarına kavuşması hususunda emek verdiği bilinen yazarın cesur bir tavırla yasak aşkı anlattığı Handan romanında ikircikli durum değerlendirilmektedir. Romanda Handan’ın tahassüsleri ve Handan’ın tahassüslerinden başlıklı bölümlerde kadın karakterin iç dünyasına ayna tutulup bastırılan şeylerin açığa çıkması benlik arayışında önemli role sahiptir. Halide Edib’in otobiyografisine ve bazı makalelerine başvurularak kadın karakterin özgürlük arayışı karşısında sergilediği tutum, kadınlık ve toplumsal cinsiyete bakış açısının romandaki izdüşümleri değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Halide Edib Adıvar, roman, Handan, Kimlik, yasak aşk, özgürlük arayışı

RESISTING WOMAN IN THE NOVEL “HANDAN”

Öz

The novel ‘Handan’, written by Halide Edib Adıvar and published in 1912, tells the tragedy of a female character who is dragged into depression due to her inner world full of contradiction sand conflicts. In the novel, the reflection of the renewal period, in which both traditional and modern valuesco-exist, on the individual and social positions of women are examined through the themes of forbidden love and marriage. In this study, the fiction of the novel’s characters, particularly Handan, is evaluated. The approach of the characters to the concept of domination, particularly in male-female relationships, is examined in the novel, where contrary elements are frequently included. The reasons of contradictions and internal conflicts of Handan, who is told through the eyes of different characters and dragged to death due to forbidden love, are handled. Personel identity of Halide Edib Adıvar, an important writer who has fought for women's education, political rights, and social rights, is reflected in Handan's identity construction in the novel. In this study, the answer was sought to the question: what is the perspective of the author on the contradictions and conflicts in the world of the characters in the novel? An ambiguous situation is evaluated in the novel Handan in which an author who is known to have worked hard to ensure women's visibility in social life and gaining their rights, bravely tells about forbidden love. In the novel’s chapters titled "Handan's visions" and "From Handan's visions", mirroring the inner world of the female character and revealing the suppressed feelings has an important role in these arch for selfness. By referring to Halide Edib's autobiography and some of the articles, the attitude of the female character towards the pursuit of freedom, theprojections of her perspective on femininity and gender in the novel are evaluated.

Anahtar Kelimeler

Halide Edib Adıvar, novel, Handan, identity, forbidden love, seeking freedom

Kaynakça

• Adak, H. (2020). “Otobiyografik Benliğin Çok-Karakterliliği: Halide Edibin İlk Romanlarında Toplumsal Cinsiyet”, Kadınlar Dile Düşünce, der. Sibel Irzık, Jale Parla, İstanbul: İletişim Yayınları, s.161-178.
• Adıvar, H. E. (2009). Türkiye'de Şark-Garp ve Amerikan Tesirleri, İstanbul: Can Yayınları.
• Adıvar, H. E. (2020). Mor Salkımlı Ev, İstanbul: Can Yayınları.
• Adıvar, H. E. (2021). Handan, İstanbul: Can Yayınları.
• Aksoy, N. (2009). Kurgulanmış Benlikler, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Antmen, A. (2014). Kimlikli Bedenler, İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Argunşah, H. (2016). Kadın ve Edebiyat Kendini Yazmak, İstanbul: Kesit Yayınları.
• Atabağsoy, N. (2019). “Handan Romanında Batılılaşmış Kadın Karşısında Batılılaş(ama)mış Erkekler”, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 14, s.68-77.
• Atasü, E. (2020). “Yakup Kadri’nin “Hep O Şarkı”sı ve Halide Edip’in “Handan”ına Kişisel Bir Yaklaşım” Varlık, S. 1350, s.58-65.
• Bekiroğlu, N. (1987). Halide Edib Adıvar’ın Romanlarının Roman Tekniği Bakımından İncelenmesi, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Erzurum.
• Borgna, E. (2013) Ruhun Yalnızlığı, çev. Meryem Mine Çilingiroğlu, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Carey J. (2020) Sanat Neye Yarar, çev. Orhan Düz, İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları.
• Çakır, S. (2016). Osmanlı Kadın Hareketi, İstanbul: Metis Yayınları.
• Çalışlar, İ. (2021) Halide Edib Biyografisine Sığmayan Kadın, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Durakbaşa, A. (2012). Türk Modernleşmesi ve Feminizm, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Durudoğan, H. (2011). “Namusun İlmiği”, Birkaç Arpa Boyu… 21.Yüzyıla Girerken Türkiye’de Feminist Çalışmalar Prof. Dr. Nermin Abadan Unat’a Armağan, der. Serpil Sancar, C.2, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, s.871-880.
• Dürder, B. (1940). Halide Edib, İstanbul: Çığır Kitabevi.
• Enginün: İ. (1995). Halide Edip Adıvar’ın Eserlerinde Doğu ve Batı Meselesi. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Ergişi, A. (2013). Psikanalitik Bir Çözümleme: Halide Edib Adıvar’ın Handan Romanı, The Journal of Academic Social Science Studies, 6 (2) s. 1737-1747.
• Foucault, M. (2020). Cinselliğin Tarihi, çev. Hülya Uğur Tanrıöver, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gökalp Alpaslan, G. (2015). “Mor Salkımlı Ev’de Yazarın Bilinci”, Türk Bilig Türkoloji Araştırmaları Dergisi, S. 30, s.115-128.
• Günaydın, U. A. (2017). Kadınlık Daima Bir Muamma: Osmanlı Kadın Yazarların Romanlarında Modernleşme, İstanbul: Metis Yayınları.
• İleri, S. (2010) “Handan Kendini Arıyor”, Roman Kahramanları, S.3, s.13-16
• Kanbolat, Y. (1994). Halide Edip Adıvar'ın Romanlarında Feminizm Sorunu, Ankara: Bayır Yayınları.
• Kandiyoti, D. (2007). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler. İstanbul:Metis Yayınları.
• Kandiyoti, D. (2020). "Ataerkil Örüntüler: Türk Toplumunda Erkek Egemenliğinin Çözümlenmesine Yönelik Notlar" haz. Şirin Tekeli, 1980'ler Türkiye'sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar, İstanbul: İletişim Yayınları, s.327-340.
• Karaca, N. (2018). Yazmak, Kimlik ve Metin Odağında Türk Edebiyatında Kadın Yazarlar, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Karaosmanoğlu, Y. K. (2013). Gençlik ve Edebiyat Hatırları, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kefeli, E. (2002). Anlatım Tekniği Olarak Mektup, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Konyar, B. (2013). “Türk Modernleşmesi Üzerine: Sanatçı Kadınlar”, Türk Modernleşmesi, ed. Arif Kolay, İstanbul: Yeditepe Yayınevi, s.177-191.
• Kudret, C. (2016). Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman, İstanbul: Kapı Yayınları.
• Kurnaz, Ş. (1997). Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Moran, B. (2004). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış I, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ömer Seyfettin (2021) Makaleler, haz Hülya Argunşah, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Saraçgil, A. (2005). Bukalemun Erkek, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sennett, R. (2017). Otorite, çev. Kamil Durand, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Şahin, V. (2010). “Aynadaki Ben/lik ‘Handan’ın İmgesel Halleri ve Varoluş Süreci” Roman Kahramanları, S.3, 26- 34.
• Taşdelen V. (2013). Felsefeden Edebiyata, Ankara: Hece Yayınları.
• Tuna, S. M. (2018). Zor Problem: Bilinç, İstanbul: Metis Yayınları.
• User, İ. (2020). “Kadınların Anlatılarında Sağlık ve Hastalık Tanımları: Türk Edebiyatındaki Anlatılardan Birkaç Örnek” Sağlık Sosyolojisinde Güncel Tartışmalar, ed. Nurşen Adak, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, s.1-12.
• Uygun A. B. (2001). Halide Edib-Adıvar Ve Feminist Yazın, Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara.
• Uygun A. B. (2010). “Handan: Ataerkil Söylemin Kıyısında Biçimlenen Roman” Roman Kahramanları, S.3, s.17-23.
• Ünaydın, R. E. (1985). Diyorlar ki, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları: Ankara.
• Weir, A. (2014). “Taylor ve Foucault Arasında Modern Kimlikler”, Kimlik Politikaları, ed. Fırat Mollaer, çev. Özlem Avcı ve Fırat Mollaer, Ankara: Doğu Batı Yayınları, s. 105-131.
• Yates, A. F. (2020). Hafıza Sanatı, çev. Ayşe Deniz Temiz, İstanbul: Metis Yayınları.