Çernobil Doğal Açık Hava Müzesi: Sanatın Etik Duruşu

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 84 - 91, 15.06.2021

Ecem Hazal Öksüzömer Barlak

https://doi.org/10.47948/efad.874900

Öz

Sanat ve Etik birbirleri ile iç içe geçmiş kavramlardır ve her ikisi de özneldir. Sanat, özgünlüğün dışa vurumu, etik ise ahlaki bir davranış biçimidir. Sanatın etik ile yorumlanması ise onu oluşturan öğenin etik ahlak açısından anlamlandırılmasıdır. Bazı durumlarda ahlak açısından değerlendirilme yapıldığında özellikle sanatsal bir yapıt söz konusu olduğunda etik kavramı otomatik bir şekilde devreye girmektedir çünkü etik özünde ahlaki duruş taşımaktadır. İhmalin göz yumduğu şekli ile 1986 yılında gerçekleşen bir patlama Ukrayna’da Pripyat şehrinin tarihe damga vurarak yok olmasına sebep olmuştur. Kaza sonrasında 500.000’den fazla kişi olaya müdahil olmuş ve bu kişilerin neredeyse birçoğu radyasyona maruz kalmış, 31 kişi ise hayatını kaybetmiştir. Yaşanan bu felaketin ardından bölge Çernobil bölgesi olarak anılmış ve 20. Yüzyılın ortalarında ise birçok turistin ilgisini çekmiştir. Doğal açık hava müzesi niteliğinde olan bu alan yaşanmışlıkların sergisi niteliğindedir. Yaşanan felaket tüm gerçekliği ile bir şehrin hayalet hale gelmesini ve o şehrin yaşanmışlıklarının açık hava müzesi niteliğinde insana dair tüm oluşumlarını duyusal olarak sergilemesidir. Karanlık Turizm olarak literatürde yerini bulan bu ziyaretler yaşanmışlıkların, gezen kişilerin duygu ve düşünceleri ile yoğrulmasıdır. Etik ve sanatın ilişkisi bu noktada tekrar tekrar gözler önüne serilmektedir. Etik açıdan başka yaklaşımlar da vardır fakat tanıklık etmek olarak incelediğimizde, etiğin ahlakın mevcudiyetinden sıyrılmadığını görmekteyiz.

Anahtar Kelimeler

Sanat, Etik, Ahlak, Çernobil, Karanlık Turizm

Kaynakça

• Akarsu, B. Felsefe Terimleri Sözlüğü, İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 1988, s. 74
• Bozkurt, N. Sanat ve Estetik Kurumları. 2. bsk., Sarma Yayınevi, İstanbul, 1995, 5.15
• Farthing, S. Sanatın Tüm Öyküsü. Hayalperest Yayınevi, Çin, 2012
• Güler Çelgin, Eski Yunanca-Türkçe Sözlük, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2010, s. 304
• Johnston, T. (2015). The geographies of thanatourism. Geographical Association, Vol. 100, No. 1, 20- 27
• Kapitan, L. (2011). But Is It Ethical?. Articulating an Art Therapy Ethos, Art Therapy, 28:4, 150-151
• Mills, S. F. (2013). “Landscape Simulation and the Open-Air Museum”. Landscapes, 1:1, 80-95
• Perez, J. R. (2009).Uncomfortable heritage & dark tourism at Chernobyl. Cottbus: Brandenburg University of Technology, 31–47.
• Rosenthal, D. M., Yudin, P. Metaryalist Felsefe Sözlüğü. Felsefe Sözlüğü, İstanbul, 1972
• Sigura, N. Sanat ve İnsan, http://www.felsefetasi.org/sanat-ve-insan
• UNDP, United Nations Development Program. (2002). ‘The human consequences of the Chernobyl nuclear accident: A strategy for recovery’ Chernobyl report-final. Commissioned by UNDP and UNICEF. Retrieved June 15, 2012, from http://www.unicef.org/newsline/chernobylreport. pdf