Eğitim Fakültelerindeki Paternalist Liderlik ile Örgütsel Politika Algısı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 23 Sayı: 3, 229 - 244, 29.10.2022

Özgür Yaşar Evrim Erol

https://doi.org/10.12984/egeefd.1109505

Öz

İlişkisel tarama modelinde desenlenen bu araştırmada eğitim fakültelerinde çalışan araştırma görevlilerinin paternalist liderliğe ilişkin görüşleri ile örgütsel politika algıları incelenmiştir. Araştırmanın evrenini Türkiye’deki devlet üniversitelerinin eğitim fakültelerinde çalışan araştırma görevlileri oluşturmaktadır. Araştırmada tabakalı örnekleme ve seçkisiz örnekleme yöntemleri aşamalı olarak kullanılmıştır. Araştırmanın verileri 459 araştırma görevlisinden Paternalist Liderlik ve Örgütsel Politika Algısı ölçekleri ile e-posta yoluyla toplanmıştır. Verilerin analizinde parametrik istatistikler kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre araştırma görevlileri birlikte çalıştıkları öğretim üyelerini yardımseverlik açısından orta, ahlakilik açısından orta-yüksek, otoriterlik açısından ise orta-düşük seviyesinde değerlendirmektedirler. Araştırma görevlilerinin örgütsel politika algıları, yükselmek için gerekeni yapmak ve dürüstlük / iş ahlakı boyutlarında orta-yüksek seviyesinde iken genel politik davranış boyutunda orta seviyededir. Ayrıca paternalist liderlik boyutları ile örgütsel politika algısı boyutları arasında negatif ilişkiler saptanmakla birlikte paternalist liderliğin örgütsel politika algısının önemli bir yordayıcısı olduğu görülmüştür. Bu sonuçlardan yola çıkılarak araştırma görevlilerinin örgütsel politika algılarını azaltmak için öğretim üyelerine otoriterlikten ziyade yardımsever ve ahlaki davranışlarda bulunmaları önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Paternalist liderlik, Örgütsel politika algısı, Araştırma görevlisi

Investigation of the Relationship Between Paternalist Leadership and Perception of Organizational Policy in Education Faculties

Öz

In this correlational research study, the views of research assistants working in education faculties on paternalistic leadership and their perceptions of organizational policy were examined. The research population consists of research assistants working in the education faculties of state universities in Turkey. In the study, stratified sampling and random sampling methods were applied gradually. The researchers emailed scales of paternalistic leadership and perceptions of organizational policy to 459 research assistants and collected the data. Parametric statistics were used in the analysis of the data According to the research results, the helpfulness levels of the research assistants towards the faculty members they work with are medium, their morality levels are medium-high, and their authoritarianism levels are medium-low. While research assistants' perceptions of organizational policy are medium-high in the dimensions of doing what is necessary to raise honesty and work ethic, they are moderate in general political behavior. Negative correlations were observed between paternalistic leadership dimensions and perception of organizational policy dimensions. It was determined that paternalistic leadership is an essential predictor of the perception of organizational policy. Based on these results, it is suggested that faculty members should behave benevolently and morally rather than authoritarian to reduce research assistants' perceptions of organizational policy.

Anahtar Kelimeler

Paternalistic leadership, Perception of organizational politics, Research assistant

Kaynakça

• Ahearn, K. K., Ferris, G. R., Hochwarter, W. A., Douglas, C., & Ammeter, A. P. (2004). Leader political skill and team performance. Journal of Management, 30, 309-327. doi: 10.1016%2Fj.jm.2003.01.004
• Aktaş, E. (2019). İlkokul öğretmenlerinin okul kültürü algı düzeylerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• Allen, R. W., Madison, D. L., Porter, L. W., Renwick, P. A., & Mayes, B. T. (1979). Organizational politics: Tactics and characteristics of its actors. California Management Review, 22(1), 77-83. doi: 10.2307%2F41164852
• Andrews, M. C., & Kacmar, K. M. (2001). Discriminating among organizational politics, justice, and support. Journal of Organizational Behavior, 4(22), 350-372. doi: 10.1002/job.92
• Arslan, Ö. (2016). Okul yöneticilerinin paternalist liderlik düzeyleri ile öğretmenlerin örgütsel sinizm algıları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uşak Üniversitesi, Uşak.
• Aybar, S. ve Marşap A. (2018). Örgütsel politika algısı ile örgütsel bağlılık ilişkisinde örgütsel güvenin düzenleyici rolünün belirlenmesine yönelik İstanbul’daki üniversitelerde bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(2), 758-782. doi: 10.20491/isarder.2018.454
• Aycan, Z. ve Kanungo, R. N. (2000). Toplumsal kültürün kurumsal kültür ve insan kaynakları uygulamaları üzerine etkileri. Z. Aycan (Ed.), Akademisyenler ve profesyoneller bakış açısıyla Türkiye’de yönetim, liderlik ve insan kaynakları uygulamaları içinde (ss. 25-53). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Ayhan, Ö. (2013). Algılanan örgütsel politikanın örgütsel adalet ve işten ayrılma niyetine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Kocaeli.
• Blau, P. M. (1983). On the nature of organization. Florida: Krieger Pub. Co.
• Bolman, L. G., & Deal, T. E. (2017). Organizasyonları yeniden yapılandırmak. (A. Aypay ve A. Tanrıöğen, çev.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Cerit, Y. (2012). Paternalistik liderlik ile yöneticiden ve işin doğasından doyum arasındaki ilişki. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 35-56.
• Cheng, B. S., Chou, L. F., Wu, T. Y., Huang, M. P., & Farh, J. L. (2004). Paternalistic leadership and subordinate responses: Establishing a leadership model in Chinese organizations. Asian Journal of Social Psychology, 7(1), 89-117. doi: 10.1111/j.1467-839X.2004.00137.x
• Çalışkan, N. ve Özkoç, A. G. (2016). Örgütlerde paternalist liderlik algısına etki eden ulusal kültür boyutlarının belirlenmesi. Journal of Yaşar University, 11(44), 240-250.
• Çınar-Altıntaş, F. (2007). Örgüt yapısının örgütsel politika ve işlem adaleti üzerine etkisinin yapısal denklem modellemesi yardımıyla analizi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 151-168.
• Dağlı, A. ve Ağalday, B. (2018). Okul müdürlerinin paternalist liderlik davranışlarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(66), 518-534. doi: 10.17755/esosder.341663
• Ergeneli, A. (2014). İnsan kaynakları yönetiminin ortaya çıkışı. A. Ergeneli (Ed.), İnsan kaynakları yönetimi içinde (ss. 4-35). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Erol, E. (2015). Örgütsel Politika Algısı Ölçeğinin (POPS) Türkçe uyarlaması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Assessment Tools in Education, 2(1), 58-78. doi: 10.21449/ijate.239566
• Erol, E. ve Kunt, M. (2018). Eğitim fakültelerinde örgütsel iklim ile örgütsel politika algısı arasındaki ilişkiler. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 15-29. doi: 10.9779/pauefd.376414
• Erol, E., & Şentürk, İ. (2018). Paternalistic Leadership Scale Turkish adaptation a validity-reliability study. International Journal of Educational Methodology, 4(4), 267-285. doi: 10.12973/ijem.4.4.267
• Farrell, D., & Petersen, J. C. (1982). Patterns of political behavior in organizations. The Academy of Management Review, 7(3), 403-412. doi: 10.2307/257332
• Ferris, G. R., & King, R. T. (1991). Politics in human resources decisions: A walk on the dark side. Organizational Dynamics, 20(2), 59-71. doi: 10.1016/0090-2616(91)90072-H
• Ferris, G. R., Fedor, D. B., Chachere, J. G., & Pondy, L. R. (1989). Myths and politics in organizational contexts. Group and Organization Studies, 14(1), 83-103. doi: 10.1177%2F105960118901400108
• Ferris, G. R., Frink, D. D., Galang, M. C., Kacmar, K. M., & Howard, J. L. (1996). Perceptions of organizational politics prediction: Stress-related implications and outcomes. Human Relations, 49(2), 233-266. doi: 10.1177%2F001872679604900206
• Fiske, S. T. (1993). Controlling other people: The impact of power on stereotyping. American Psychologist, 48(6), 621–628. doi: 10.1037/0003-066X.48.6.621
• Fraenkel, J. R., Wallen, N., & Hyun, H. (2012). How to design and evaluate research in education. New York, NY: McGraw-Hill.
• Güleş, H. (2016). Öğretmen görüşlerine göre okul yöneticilerinin ilişki davranışları ve kullandıkları politik taktiklerin incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Harrell-Cook, G., Ferris, G. R., & Dulebohn, J. H. (1999). Political behaviors as moderators of the perceptions of organizational politics-work outcomes relationships. Journal of Organizational Behavior, 20(7), 1093-1105.
• Hofstede, G. (2001). Culture’s consequences. New York, NY: Sage.
• Kacmar, K. M., & Ferris, G. R. (1991). Perceptions of organizational politics scale (POPS): Development and construct validation. Educational and Psychological Measurement, 51(1), 193-205. doi: 10.1177/0013164491511019
• Lewin, K. (1943). Defining the “field at a given time”. Psychological Review, 50(3), 292-310. doi: 10.1037/h0062738
• Mayes, B. T., & Allen, R. W. (1977). Toward a definition of organizational politics. Academy of Management Review, 2(4), 672-678. doi: 10.5465/amr.1977.4406753
• Mintzberg, H. (1983). Power in and around organizations. Englewood Cliffs: Prentice Hall.
• Mohammed, A. E. (2011). Örgüt kültürü ve psikolojik iklimin politik davranış algılamaları üzerindeki etkileri: Kayseri’de bir araştırma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Oruç, E. ve Özen-Kutanis, R. (2015). Pozitif psikolojik sermayenin örgüt içi politik davranışlara etkisi: akademisyenler üzerine bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(3), 26-58.
• Özer, F. ve Yurdun, A. (2012). Birleşme/devir alma süreci yaşayan örgütlerde paternalist liderlik tipinin işten ayrılma niyeti üzerine etkileri. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(2), 71-80.
• Özkalp, E. ve Kırel, Ç. (2016). Örgütsel davranış. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim, Sağlık ve Bilimsel Araştırma Çalışmaları Vakfı Yayınları.
• Pellegrini, E. K., & Scandura, T. A (2008). Paternalistic leadership: A review and agenda for future research. Journal of Management, 34(3), 566-593. doi: 10.1177%2F0149206308316063
• Pfeffer, J. (1999). Güç merkezli yönetim: Örgütlerde politika ve nüfuz. (E. Özsayar, çev.). İstanbul: Boyner Holding Yayınları.
• Robbins, S. P., & Coulter, M. (2007). Management (9th ed.). New York, NY: Prentice-Hall.
• Rosovsky, H. (2000). Üniversite, bir dekan anlatıyor. (S. Ersoy, çev.). Ankara: TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları.
• Sagie, A., & Aycan, Z. (2003). A cross-cultural analysis of participative decision-making in organizations. Human Relations, 56(4), 453-473. doi: 10.1177/0018726703056004003
• Schneider, B. (1987). The people make the place. Personnel Psychology, 40, 437-453. doi: 10.1111/j.1744-6570.1987.tb00609.x
• Sezgin, F. (2002). Araştırma görevlilerinin yetiştirilmesinde tez danışmanı öğretim üyelerinin yetiştiricilik rolleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Şendoğdu, A. A. ve Erdirençelebi, M. (2014). Paternalistik liderlik ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkiye yönelik bir araştırma. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14(27), 253-273. doi: 10.30976/susead.302226
• Treadway, D. C., Hochwarter, W. A., Ferris, G. R., Kacmar, C. J., Douglas, C., Ammeter, A. P., & Buckley, M. R. (2004). Leader political skill and employee reactions. The Leadership Quarterly, 15(4), 493-513. doi: 10.1016/j.leaqua.2004.05.004
• Turabik, T. (2019). Yükseköğretim örgütlerinde örgütsel demokrasi ile politik davranışlar arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Vigoda-Gadot, E. (2007). Leadership Style, organizational politics, and employees’ performance: An empirical examination of two competing models. Personnel Review, 36(5), 661-683. doi: 10.1108/00483480710773981
• Vigoda-Gadot, E., & Talmud, I. (2010). Organizational politics and job outcomes: The moderating effects of trust and social support. Journal of Applied Social Psychology, 40(11), 2829-2861. doi: 10.1111/j.1559-1816.2010.00683.x
• Yaman, T. (2011). Yöneticilerin paternalist (babacan) lider davranışlarının çalışanların örgütsel özdeşleşmelerine, iş performanslarına ve işten ayrılma niyetlerine etkisi: Özel sektörde uygulama. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kara Harp Okulu, Ankara.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yukl, G., & Tracey, J. B. (1992). Consequences of influence tactics used with subordinates, peers, and the boss. Journal of Applied Psychology, 77(4), 525-535. doi: 10.1037/0021-9010.77.4.525
• Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi (YBYS). (2021). Birim grubu ismine göre öğretim elemanı sayıları raporu. https://istatistik.yok.gov.tr adresinden elde edildi.
• Yükseköğretim Kanunu. (1981). T. C. Resmi Gazete, 17506, 4 Ekim 1981. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2547.pdf adresinden elde edildi.
• Yüksel, S. (2010). Türk üniversitelerinde eğitim fakülteleri ve öğretmen yetiştirme. Ankara: Pegem Yayıncılık.