Aytmatov’un Suskunluk Sarmalı: Cemile

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 1, 1 - 27, 13.06.2024

Adil Aktaş

https://doi.org/10.32449/egetdid.1440346

Öz

Bir iletişim modeli olarak suskunluk sarmalı, bireyin kanaatlerinin belirlenmesinde kamuoyunun etkisini gözlemlemek amacıyla Elisabeth Noelle-Neumann tarafından geliştirilmiştir. Buna göre birey, kamuoyuna aykırı fikirlere sahip olsa bile dışlanmamak için toplumun genel kanaatlerine göre fikir belirtmekte, sessizliğe bürünmektedir. Bu sessizlik, bazı durumlarda bireyin, mevcut fikirlerini değiştirmesine ve toplumun fikirlerini benimsemesine yol açmakta, bazı durumlarda ise fikirlerinin doğruluğuna inansa bile endişeden dolayı dile getirememe şeklinde olabilmektedir. Her iki durumda da birey acı çekmekte, kamuoyunun karşısında direnç gösterememektedir. Bir iletişim kuramı olan suskunluk sarmalı ile Cengiz Aytmatov’un Cemile hikâyesindeki kahramanların yaşadıkları olaylar örtüşmektedir. Buradan hareketle bu araştırmada Cemile hikâyesinde, bir yasak ilişki neticesinde toplumdan dışlanma korkusuyla suskunluk sarmalına giren Cemile ve yakınlarının yaşadıkları olaylar, içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Cemile hikâyesi ve suskunluk sarmalı modeli literatürde farklı açılardan ele alınarak üzerinde çokça tartışılan konular olmuştur. Ancak hikâyenin başkahramanı Cemile ve yakınlarının suskunluk sarmalı odağında incelendiği bir çalışmaya literatürde rastlanmamıştır. Dolayısıyla çalışma bu yönüyle önem arz etmektedir. Ayrıca araştırmada yapılan analiz ve tespitler, hikâye üzerinde yapılan özellikle ahlaki tartışmalara katkı sağlayacaktır. Ancak çalışmanın, suskunluk sarmalı çerçevesinde ele alınmasında müspet veya menfi bir yaklaşımdan kaçınılmıştır. Cemile ile Danyar arasında yaşanan yakınlaşma ile Seyit’in Cemile’ye karşı içinde hissettiği çocukça aşk, kahramanların girdikleri suskunluk sarmalı çerçevesinde ele alınmış, kahramanların nasıl davranması gerektiğine değil nasıl davrandıklarına odaklanılmıştır. Çalışmada Aytmatov’un, çocukluğunda Cemile’ye duyduğu aşktan dolayı girdiği suskunluk sarmalından, bu hikâyeyi yazarak çıkabildiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Suskunluk Sarmalı, Kırgız Edebiyatı, Cengiz Aytmatov, Cemile

Etik Beyan

Bu çalışma etik beyan gerektirmemektedir

Aitmatov's Spiral of Silence: Jamila

Öz

The spiral of silence as a model of communication was developed by Elisabeth Noelle-Neumann to observe the influence of public opinion in determining an individual's beliefs. Therefore, even if the individual has contrary ideas to the public perception, in order not to be excluded, the individual expresses his/her opinion according to the general beliefs of the society and becomes silent. In some cases, this silence may lead the person to change existing ideas and adopt the ideas of the society, whereas in other cases, due to anxiety, it may take the form of not being able to express ideas that are contrary to the society, even if they believe in their truth. In either case, the individual suffers and is unable to resist in the face of public opinion. As a communication theory, the spiral of silence and the events that the characters in Chyngyz Aitmatov's story Jamila experience coincide. From this point of view, in this study, in Chyngyz Aitmatov's story Jamila, the events experienced by Jamila and her relatives, who entered into a spiral of silence due to the fear of being marginalized from society as a result of a forbidden relationship, were analyzed by content analysis method. The story of Jamila and the model of the silence spiral have been widely discussed in the literature from a variety of perspectives. Unfortunately, there are no studies in the literature in which the protagonist of the story, Jamila and her relatives are analyzed with a focus on the spiral of silence. In this respect, therefore, this study is of a huge significance. In addition, the analysis and observations made in the study will also contribute to the moral discussions of the story. However, the study has avoided adopting neither positive nor negative approach in formulating the conceptual framework of the spiral of silence. The relationship between Jamila and Daniyar and Seyit's childish love for Jamila are dealt within the framework of the spiral of silence that the protagonists have chosen to keep silent, focusing on how they behave rather than how they should have behaved. The study concluded that through composing this novel, Aitmatov was able to break free from the spiral of silence that he had fallen into as a result of his childhood love for Jamile.

Anahtar Kelimeler

Spiral of Silence, Kyrgyz Literature, Chyngyz Aitmatov, Jamila

Kaynakça

• Akın, C. (2015). Cengiz Aytmatov’un eserlerinde vicdan. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 4(4). 1561-1567. Doi:10.7884/teke.524
• Akmataliyev, A. (1998). Cengiz Aytmatov’un dünyası. Atatürk Kültür Merkezi.
• Aktaş, A. (2024). Kamu diplomasisi aktörü olarak kanaat önderliğinin Kırgızistan’daki yansıması: aksakallar. Meltem Güzel (Ed.), İletişim ve medya içinde (s. 61-74). Eğitim. Doi: org/10.14527/9786257676335
• Alemdar, K. ve Erdoğan, İ. (1998). Başlangıcından günümüze iletişim kuram ve araştırmaları. Erek.
• Alemdar, K. ve Erdoğan, İ. (2005). Öteki kuram - Kitle iletişim kuram ve araştırmalarının tarihsel ve eleştirel bir değerlendirmesi. ERK.
• Aytmatov, C. (2021). Selvi boylum al yazmalım. (Mehmet Özgül, Çev.). Ketebe.
• Aytmatov, C. (2022). Çocukluğum otobiyografik anılar. (Fatma ve Serdar Arıkan, Çev.). Ketebe.
• Çelik, G. ve Ükübayeva, L. (2021). Kırgızistan’da Aytmatovşinaslığın ortaya çıkışı ve Aytmatov üzerine yapılan ilk çalışmalar (1956-1980). TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 9(24), 33-50.
• Çelik, R. (2010). Cengiz Aytmatov’un eserlerinde savaşın görünmeyen yüzü ve kadınlar. Folklor/Edebiyat, 16(63), 163-168.
• Dıykanbayeva, M. (2015). Hatıralar ışığında Cengiz Aytmatov ve eserleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 4(1), 169-188. doi:10.7884/teke.362
• Erdoğan, İ. (2011). İletişimi anlamak. Pozitif.
• Gariper, C. (2014). Cengiz Aytmatov’un Cemile adlı hikâyesinde insanın kendisi olması problemi ve aşk. İlmi Araştırmalar, (23), 59-72.
• Göz, K. (2015). Kırgız Edebiyatında Sosyalist Realizmin yeniden yorumlanması üzerine. Gazi Türkiyat (17), 99-112.
• Göz, K. (2020). Vurun Kahpeye ve Cemile bağlamında tip ve karakterlerin karşılaştırmalı incelemesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1). 539-551. doi:10.33206/mjss.503944
• Güler, B. Y. (2022). Antik Yunan felsefesi ve suskunluk sarmalı bağlamında Antigone Tragedyası. Folklor Akademi Dergisi, 5(2). 250-272. doi:10.55666/folklor.1088315
• Gün, E. (2023). İnce Memed serisinde toplumcu gerçekçiliğin izleri. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 12, 455-470. doi: 10.51531/korkutataturkiyat.1344085
• Gün, E. (2024). Postmodern unsurlar ışığında Yedinci Gün. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (38), 355-370.
• Gün, F. (2022). İran Türk halk hikâyelerinde kadın tipleri. Turkish Studies - Language, 17(3), 889-902. doi: 10.7827/TurkishStudies.61808
• Kapani, M. (1998). Politika bilimine giriş. Bilgi.
• Kaplan, M. (2001). Türk edebiyatı üzerinde araştırmalar – 3 Tip tahlilleri. Dergâh.
• Kara, H. (2013). “Sömürgeciyi” tahayyül etmek: Cengiz Aytmatov’un kurmacasında Rusların edebî temsili. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 45(45), 113-138.
• Kolcu, A. İ. (2008a). Bozkırdaki bilge Cengiz Aytmatov. Salkımsöğüt.
• Kolcu, A. İ. (2008b). Cengiz Aytmatov üzerine yazılar. Salkımsöğüt.
• Neuman, E. N. (1998). Kamuoyu suskunluk sarmalının keşfi. (Murat Özkök, Çev.). Dost.
• Oktay, A. (1998). Toplumcu gerçekçiliğin kaynakları. Bilim Felsefe Sanat.
• Özyurt, C. (2023a). Aytmatov’un eserlerinde Sovyet çalışma hayatı ve emekçi ilişkileri. Bilig, (106). 145-172. doi:10.12995/bilig.10606
• Özyurt, C. (2023b). Bir devrimci portresi olarak Elveda Gülsarı: kolhozlarda aile ve arkadaşlık ilişkilerinin kırılganlığı. İnsan ve Toplum, 13(4), 121-143. doi:10.12658/M0709
• Roy, O. (2000). Yeni Orta Asya – Ulusların imal edilişi. (Mehmet Moralı, Çev.). Metis.
• Tekinalp, Ş. ve Uzun, R. (2009). İletişim araştırmaları ve kuramları. Beta.
• Tural, S. (2014). Eleştirel gerçekçilik bağlamında Mehmet Akif şiirine bir bakış. RumeliDe Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (1), 20-25. doi:10.29000/rumelide.133735
• Türk Dil Kurumu, (1998). Türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu.
• Yardımcı, M. (2007). Destanlar. Ürün.
• Yılmaz, F. (2021). Freud’un görüşleri ekseninde “Cemile” hikâyesinde aşk. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (4). 209-219. doi:10.51531/korkutataturkiyat.904535
• Zweig, S. (1958). Acımak. (Samih Tiryakioğlu, Çev.). Varlık.