Türkiye’de Sosyal Bilgiler Eğitiminde Kavramlar Konusunda Yapılan Yüksek Lisans ve Doktora Tezlerinin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 61 - 76, 16.04.2020

Samet Karakuş

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkiye’de sosyal bilgiler eğitiminde kavramlar konusunda yapılan yüksek lisans ve doktora tezlerini çeşitli değişkenler açısından incelemektir. Araştırma durum çalışması modelinde desenlenmiş olup veriler içerik analizi yoluyla çözümlenmiştir. Araştırmanın evrenini Yüksek Öğretim Kurulunun Ulusal Tez Merkezinde konuyla ilgili ulaşılan 50 lisansüstü tez oluşturmaktadır. Araştırmada verilere doküman incelemesi yöntemiyle ulaşılmıştır. Lisansüstü tezler yayın yılı ve türü, yapıldığı üniversiteler, araştırma yöntemleri, çalışma grubu, örneklem büyüklüğü, tezlerin konu alanı olmak üzere toplamda 6 başlık altında incelenmiştir. Araştırmanın sonunda sosyal bilgiler eğitiminde kavramlar konusunda yapılan lisansüstü tezlerin en çok 2019 yılında yapıldığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte tezlerin daha çok nicel araştırma türünde olduğu, en çok Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesinde gerçekleştirildiği, tezlerin katılımcı grubunun daha çok ilköğretim düzeyindeki öğrencilerden oluştuğu, örneklem büyüklüğünün daha çok 10-50 arasında olduğu ve en çok kavram yanılgısının tespiti konusunda araştırmaların yapıldığı saptanmıştır. Elde edilen sonuçlar ışığında birtakım önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kavram, Sosyal Bilgiler Eğitimi, , Yüksek Lisans, Doktora, Tez

Kaynakça

• Adıgüzel, T., Şimşir, F., Çubukluöz, Ö. ve Gökkurt-Özdemir, B. (2018). Türkiye’de matematik ve fen eğitiminde kavram yanılgılarıyla ilgili yapılan yüksek lisans ve doktora tezleri: Tematik bir inceleme. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(25), 57-92. https://dergipark.org.tr/tr/pub/befdergi/issue/38072/411387 adresinden edinilmiştir.
• Ayas, A. (2015). Kavram öğrenimi. S. Çepni içinde, Kuramdan uygulamaya fen ve teknoloji öğretimi (s. 192-221). Ankara: PegemA.
• Ayvacı, H.Ş. ve Altınok, O. (2019).Türkiye’de yürütülen tezlerin tematik incelenmesi: Işık kavramı örneği. Trakya Eğitim Dergisi, 9(3), 549-563. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tred/issue/49145/501538 adresinden edinilmiştir.
• Çamlıbel-Çakmak, Ö. (2018). Okulöncesi eğitiminde kavramlar konusunda yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 286-299. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ibadjournal/issue/36439/419996 adresinden edinilmiştir.
• Çepni, S. (2012). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Dilek, A., Baysan, S. ve Öztürk, A.A (2018). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi üzerine yapılan yüksek lisans tezleri: Bir içerik analizi çalışması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22(2), 581-602. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tsadergisi/issue/38760/331020 adresinden edinilmiştir.
• Doğanay, A. (2002). Öğretimde kavram ve genellemelerin geliştirilmesi. C.Öztürk içinde, Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi (s. 266-294). Ankara: PegemA.
• Duman, A ve İnel, Y. (2019). Review of Master’s Theses in the Field of Social Studies Education between 2008 and 2014. Universal Journal of Educational Research, 7(1), 66-73. https://eric.ed.gov/?id=EJ1201449 adresinden edinilmiştir.
• Geçit, Y. Ve Kartal, A. (2010). Sosyal bilgiler eğitimi araştırma konuları üzerine bir araştırma. On New Trends İn education and Their İmplications, Antalya, Türkiye, 11-13 Kasım 2020, s. 84 İnan, S. (2019). Sosyal bilgiler eğitimi: Nedir, ne zaman ve neden?. S.İnan içinde, Sosyal bilgiler eğitimine giriş (s. 1-22). Ankara: Anı.
• Karadağ, E. (2009). Eğitim bilimleri alanında yapılmış doktora tezlerinin tematik açıdan incelenmesi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(3), 75-87. http://kefad.ahievran.edu.tr/Kefad/ArchiveIssues/Detail/648668ae-de54-e711-80ef-00224d68272d
• Kaymakcı, S. (2010). Sosyal bilgiler öğretiminde çalışma yaprakları kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına ve derse karşı tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Mutlu, Y. ve Söylemez, İ. (2018). Matematiksel kavram yanılgıları konusunda yapılmış yüksek lisans ve doktora tezlerinin incelenmesi. Baskent University Journal of Education, 5(2), 187-197. http://buje.baskent.edu.tr/index.php/buje/article/view/166 adresinden edinilmiştir.
• Oğuz-Haçat, S. ve Demir, F.B. (2018). Sosyal bilgiler eğitimi üzerine yapılan doktora tezlerinin değerlendirilmesi (2002-2018). Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(15), 948-973.
• Oruç, Ş. Ve Ulusoy, K. (2008). Sosyal bilgiler öğretimi alanında yapılan tez çalışmaları. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 121 -132.
• Öner, G. ve Öner, D. (2017). Sosyal bilgiler eğitiminde coğrafya konuları üzerine yapılmış lisansüstü tezlere yönelik bir analiz ve bibliyografya çalışması. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 34(2), 13-34. https://dergipark.org.tr/tr/pub/buje/issue/37026/424747 adresinden erişildi.
• Özkan, H. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının 7. sınıf sosyal bilgiler dersi tarih kavramlarına ilişkin kavram yanılgılarının tespiti. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Sarıkahya, E. (2017). Üst biliş kavramının fen öğretiminde kullanılmasına yönelik yapılmış çalışmaların lisansüstü tezlere dayalı analizi. ESTÜDAM Eğitim Dergisi, 2(1), 1-20. https://dergipark.org.tr/tr/pub/estudamegitim/issue/33623/481272 adresinden edinilmiştir.
• Sezer, A., İnel, Y. ve Gökalp, A. (2019). Çalışma grubu sosyal bilgiler öğretmenleri olan Türkiye’deki lisansüstü tezlerin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 1-17. https://dergipark.org.tr/en/pub/usaksosbil/issue/51480/646002 adresinden erişilmiştir.
• Sönmez, Ö.F., Merey, Z., Kaymakçı, S. (2009). Vatandaşlık ve insan hakları eğitimi alanında yapılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin değerlendirilmesi, I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu, 28-30 Mayıs, Uşak.
• Şahin, M., Yıldız, D.G. ve Duman, R. (2011). Türkiye’deki sosyal bilgiler eğitimi tezleri üzerine bir değerlendirme. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2(2), 96-121. https://dergipark.org.tr/en/pub/jsser/issue/19097/202614 adresinden erişilmiştir.
• Tarman, B., Acun, İ. ve Yüksel, Z. (2010). Sosyal bilgiler eğitimi alanındaki tezlerin değerlendirilmesi, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3), 725-746. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jss/issue/24245/257053 adresinden edinilmiştir.
• Tarman, B., Güven, C. ve Aktaşlı, İ. (2011). Türkiye’de sosyal bilgiler eğitimi alanında yapılan doktora tezlerinin değerlendirilmesi ve alana katkıları. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 391-410. http://www.acarindex.com/ahmet-kelesoglu-education-faculty-akef-journal/turkiyede-sosyal-bilgiler-egitimi-alaninda-yapilan-doktora-tezlerinin-degerlendirilmesi-ve-alana-katkilari-1124#.XlVuRFQzbIU adresinden edinilmiştir.
• TDK (2020). Kavram. https://sozluk.gov.tr/?kelime=ka adresinden erişilmiştir.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin yayıncılık.